شب یلدا در به طولانی ترین شب سال گفته می‌شود. شبی که از آغاز تاریکی در آخرین روز پاییز تا سپیده‌دم اولین روز زمستان ادامه دارد. اما این شب به ظاهر ساده درست در میانه فصل سرما تبدیل به یکی از اصیل‌ترین نمادهای فرهنگی در تمام اقوام ایرانی شده است. شب چله (yalda night) ارزش فرهنگی به اندازه‌ی ایام نوروز و چهارشنبه سوری دارد. یک شب ماندگار که از دورترین مظاهر تاریخی ایران زنده و سرحال تا حالا درست در کنار ما آمده است.
به عنوان یک ایرانی همیشه نسبت به شب یلدا حساسیت‌های فرهنگی ویژه‌ای داریم. این شب یادآور هنر فرهنگی آبا و اجدادی ما است و ما ایرانی‌ها خیلی خوب می‌دانیم که چگونه از این مظهر غنی فرهنگی برای در کنار هم بودن استفاده کنیم. شب یلدا یک بهانه شیرین است تا همه اعضای خانواده را گرد هم جمع کرده باشیم. این فرهنگ غنی که کاملاً با مظاهر اصیل خانوادگی در فرهنگ ایرانی همراه شده است از ذوق هنری ایرانی‌ها تا علاقه‌ی زیاد آنها به داشتن یک خانواده صمیمی آمده است.
از جمله آداب شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار، شیرینی و میوه های گوناگون است که همه جنبه نمادین دارند و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی، شادکامی و اقتدار هستند.در این شب خوردن تنقلاتی از جمله آجیل، تخمه و ازگل خام ، پشت زیگ هم مرسوم است. در کنار تنقلات ، میوه هایی مثل هندوانه، انار، خرمالو و یا حتی لبو نیز بسیار طرفدار دارد. نکته ای که در خصوص سه میوه هندوانه و انار و خرمالو وجود دارد آن است که این سه میوه گرد و سرخ فام، نمادهایی از خورشید هستند.
دیر زمانی است که مردمان ایرانی و بسیاری از جوامع دیگر، در آغاز فصل زمستان مراسمی را برپا می‌دارند که در میان اقوام گوناگون، نام‌ها و انگیزه‌های متفاوتی دارد. در ایران و سرزمین‌های هم‌فرهنگ مجاور، از شب آغاز زمستان با نام شب چله (yalda night) نام می‌برند که همزمان با شب انقلاب زمستانی است. هر چند امروزه برخی به اشتباه بر این گمانند که مراسم شب چله برای رفع نحوست بلندترین شب سال برگزار می‌شود. اما می‌دانیم که در باورهای کهن ایرانی هیچ روز و شبی، نحس و بد یوم شناخته نمی شود. جشن شب چله و یا آداب و رسوم شب یلدا، همچون بسیاری از آیین‌های ایرانی، ریشه در رویدادی کیهانی دارد.
یکی از این اصول برگزاری مراسم شب یلدا که به نام انقلاب زمستانی که شامگاه سی‌ام آذرماه و بامداد یکم دی‌ماه شناخته شده و با قوانین و اصول علم فنگ شویی کاملا مطابقت دارد.
از معنای لغوی یلدا که بگذریم، این شب از آن جهت که صبحی روشن و سپید را در پی دارد، از لحاظ فلسفی برای ایرانیان، سخت گرامی و بزرگ است. بر طبق گاه‌شمار ایرانیان، دقیق‌ترین تقویم نجومی جهان، این شب با آغاز انقلاب زمستانی مصادف است. رویدادی که از نظر طبیعی نیز ریشه علمی داشته و تغییرات بسیاری در پی دارد. این نظریه، با خرافاتی که با درازترین شب سال و رفع آن با شب‌نشینی معنا می‌شد، تفاوتی اساسی و ساختاری دارد. بر این اساس، ایرانیان قدیم که به آیین میترائیسم گرویده و خورشید را مظهر حیات و سرزندگی موجودات می‌دانستند، چنین شبی را با امید طلیعه صبح روشن، گرامی می‌داشتند. این آیین و رسوم مربوط به آن، در قالب مراسم شب یلدا، سینه‌به‌سینه به ما رسیده است.
جمع بندی درباره فلفسفه شب یلدا:
ایرانیان از دیرباز و از قدیم الایام در زندگی اجتماعی خود بسیار به روابط اجتماعی و با خبر بودن از احوالات یکدیگر پایبند بوده اند، یکی از مناسب ها و ایامی که برای ایرانیان ارزشمند می باشد شب یلدا می باشد که در این شب به بهانه بلندترین شب سال در کنار یکدیگر جمع می شوند و آن را جشن می گیرند.
منبع برگرفته از سایت: انارایران https://anariran.com/