درخت قهوه عظیمیه

قهوه عظیمیه برگرفته ازنام لاتین Coffee،عضوی ازخانواده روناسیان بوده که درخت قهوه عظیمیه شامل بیش از6000 گونه درخت قهوه عظیمیه وبوته های گرمسیری، از جمله "گاردنیا" هستند.ازآنجا که گیاه قهوه عظیمیه تا ارتفاع نسبتا زیادی رشد می کند، صحیح ان است که با عنوان درخت قهوه عظیمیه درنظر گرفته شود. انواع درخت قهوه عظیمیه درخت دارای یک تنه عمودی و سه شاخه اولی،دومی و سومی می باشد. آن ها دارای درختچه هایی کوچک تا درختانی به ارتفاع حدود 10 متر هستند. قهوه عظیمیه یک گیاه گرمسیری است که بین مدار راس السرطان و راس الجدی و بر روی کمربند قهوه عظیمیه، گسترده شده است. گونه های قهوه عظیمیه روبوستا و عربیکا درصورت هرس نشدن، می تواند تا ارتفاع 10مترنیز رشد کنند.اما کشورهای تولیدکننده، ارتفاع ان را در حدی نگه می دارند که برای برداشت آسان، معقول و منطقی باشد

قهوه عظیمیه جهت کشت نیاز به آب و هوای خاصی دارد. دما،بارندگی، نورخورشید ، باد و خاک همه مهم هستند. همچنین گیاه قهوه عظیمیه بسته به گونه و زیرگونه شان، برخی در سایه و برخی بصورت مستقیم زیر نورخورشید رشد می کنند. بدترین دشمن قهوه عظیمیه سرما است. سرما به شدت برتوانایی درختان جهت تولید گل هایی که آغاز چرخه توسعه قهوه عظیمیه هستند، آسیب می رساند. ارتفاع سطح زیر کشت و شرایط باد و باران در بروز سرما تاثیر می گذارد. بیشترین خطر سرمازدگی در ماطق درحال رشد جنوبی برزیل است. نمونه بارز آن دو یخبندان ویرانگر در اواسط دهه 1990 بود. که باعث خسارت هایی شد که قیمت قهوه عظیمیه، تقریبا سه برابر گشت.

رشد گیاه قهوه عظیمیه

درخت قهوه عظیمیه زندگی خود را از گلخانه آغاز می کنند، جایی که بذرها قبل ازفصل درگلدان های کوچک کاشته می شوند. و معمولا شش تا هشت هفته طول می کشدتا جوانه بزنند.وقتی که آنها برای اولین بار جوانه می زنند. دانه از بالای خاک در بالای ساقه بصورت ظریفی بالا می رود. به تدریج اولین جفت برگ از درون باز شده و دانه سقوط می کند. در حدود 6 الی 12 ماه درگلدان های خود قرار می گیرند. پس از این درختان جوان در مزرعه کاشته شده تا بلوغ خود را آغاز کنند وبرای تولید زمانی درحدود 3تا4 سال نیازدارند.طول عمر یک درخت قهوه عظیمیه به میزان مراقبت و توجه بستگی دارد.

سه تا چهار سال پس از کاشت قهوه عظیمیه، گل ها بصورت خوشه هایی درمحور های برگ های قهوه عظیمیه،رشدپیدامی کنند. میوه فقط در بافت جدید تولید می شود.گیاه قهوه عظیمیه عربیکا، گرده افشان است، درحالیکه گیاه قهوه عظیمیه روبوستا به گرده افشانی متقابل وابسته است. حدود6تا8 هفته پس از بارور شدن هر گل قهوه عظیمیه، تقسیم سلولی اتفاق می افتد ومیوه قهوه عظیمیه بمدت یک دوره وابسته به آب و هوابه شکل سر سنجاق باقی میماند. سپس تخمدان ها دریک دوره رشدسریع، نمو پیدا می کنند.که تقریبا 15هفته پس از گلدهی زمان میبرد.

پس از یک دوره رشد سریع، پوسته و پارچمنت کاملا رشد کرده ودانه ها به همان اندازه باقی می مانند.اندوسپرم تاحدود 12 هفته پس از گلدهی،کوچک باقی خواهد ماند. اندوسپرم در ابتدا سفید و مرطوب است، اما طی چند ماه بعدبصورت خشک در می آید. طی این زمان آندوسپرم بیش از 70درصد کل محصولات فتوسنتزی تولید شده توسط درخت را جذب می کند. مزوکارپ ها گسترش می یابند تا پالپ شیرین اطراف دانه قهوه عظیمیه را تشکیل دهند. میوه قهوه عظیمیه در حدود 30الی 35 هفته پس از گلدهی، رنگ خود را از سبز به قرمز تغییر می دهد.

سیستم ریشه گیاه قهوه عظیمیه

در سیستم ریشه قهوه عظیمیه،ریشه های عمودی، ریشه های مستقیم، و ریشه های جانبی وجود دارند که موازی با زمین رشد می کنند. ریشه های مستقیم بیش از 30 یا 45 سانتی متر زیر سطح خاک، توسعه پیدا نخواهند کرد. ممکن است چهار یا هشت ریشه محوری ظاهر شوند که اغب بصورت افقی تشکیل شده اما به سمت پائین سوق پیدا می کنند. ریشه های جانبی می توانند تا فاصله 2 متری تنه درخت گسترش پیدا کنند.

تقریبا 80 تا 90 درصد ریشه تغذیه کننده، در20 سانتیمتری اول خاک قرار داشته و60 تا 90 سانتیمتر از تنه درخت قهوه عظیمیه فاصله دارد. بالاترین تراکم ریشه در عمق 30 تا 60 سانتیمتری است. سیستم های ریشه ای شدیدا تحت تاثیر نوع خاک و محتوای معدنی خاک قرار دارند. برای اینکه ریشه های قهوه عظیمیه ضخیم و محکم باشند، به منبع گسترده نیتروژن، کلسیم و منیزیم نیاز دارند. طی کاشت، ریشه های عمودی اصلی، اغلب بریده می شوند تارشد ریشه های افقی تحریک شوند.

بهترین اقلیم جهت پرورش دانه های قهوه عظیمیه

برای پرورش انواع درخت قهوه عظیمیه عربیکا، دو اقلیم پرورشی بهینه وجود دارد :

1- مناطق دارای ارتفاعات بین 550 تا 1100 متر بالاتر از سطح دریا که اقلیم آب و هوایی مناطق در این ارتفاعات به ایجاد یک فصل خشک در رشد و بلوغ قهوه عظیمیه گردیده و معمولا در سردترین زمان پائیز اتفاق می افتد. مکزیک، جامائیکا، سنت پوئولو و منطقه میناس گرایس برزیل و زیمباوه، مثل هایی از مناطق دارای این شرایط اقلیمی هستند.

2- مناطق استوایی با ارتفاعات بین 1100 تا 1920 متر بالاتر از سطح دریا. در این مناطق بارندگی مکرر سبب گلدهی تقریبا دائمی می شودکه منجر به ایجاد دو فصل برداشت قهوه عظیمیه می گردد. دوره دارای بالاترین بارندگی، تعیین کننده دوره برداشت اصلی است، درحالیکه دوره دارای بارندگی کمتر، فصل برداشت دوم را تعیین می کند. به علت اینکه تکرار بارندگی بیش از حد بوده و امکان خشک کردن در پاسیو وجود ندارد. دراین نوع محیط های پرورش دانه قهوه عظیمیه، خشک کردن مصنوعی با خشک کن های مکانیکی صورت می پذیرد. کنیا، کلمبیا و اتیوپی نمونه هایی از کشورهای دارای این اقلیم می باشند. گونه درخت قهوه عظیمیه روبوستا در ارتفاعات پایین تر ودرحدود 90متر بالاتر از سطح دریا و در منطقه ای واقع در 10درجه شمالی وجنوبی خط استوا پرورش پیدا می کند. این گونه درخت قهوه عظیمیه نسبت به قهوه عظیمیه عربیکا،تحمل بسیارشدیدی به شرایط گرم دارد.

تکثیر درخت قهوه عظیمیه

جهت تکثیر گونه عربیکا، میوه های قرمز رسیده جمع آوری می شوند،پالپ زدایی می شوندو موسیلاژ توسط تخمیر خارج می گردد. بذرهای قهوه عظیمیه تازه چیده شده (که معمولا به آن ها دانه گفته می شود) می توانند فورا کاشته شده یا خشک شده و بعدا مورد استفاده قرار گیرند. خشک کردن قهوه عظیمیه بر روی سینی های مشبک سیمی در سایه انجام می گردد. ذخیره سازی صحیح دانه های قهوه عظیمیه، امری ضروری جهت عمر طولانی تر دانه قهوه عظیمیه است. قهوه عظیمیه خشک شده اگر درست نگهداری شود، می تواند تا یکسال یا بیشتر مورد استفاده قرار گیرد.