هرمز را به خاک سرخش می‌شناسند؛ اما خاک سرخ همه آن چیزی نیست که در هرمز می‌یابید. اینجا قدم گذاشتن بر شن‌های نقره‌ای، طلایی و سفید به گشت و گذاری میان رویاهای‌تان شبیه است و قرمز و نارنجی و کبودِ کوه‌ها، مثل آسمان غروبش چشم‌نواز و از یاد نرفتنی است.جزیره هرمز داستانی زیباست در دل خلیج فارس؛ جزیره‌ای پر ماجرا در تاریخ که پایگاه قدرت‌نمایی امپراتوری‌های کهن بوده و رد توپ و بازمانده کشتی‌های‌شان را بر دلش نگاه داشته است.
امروزه صنعت عظیم گردشگری بویژه گردشگری داخلی جایگاه خاصی در اقتصاد کشورها داشته و نقش فعال و موثری در ارتقاء ساختار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها بخصوص در کشورهای رو به توسعه بازی می کند بطوریکه حجم مبادلات بین المللی گویای آن است که این صنعت در جهان بیش از 20% کل مبادلات بین المللی با جریان توریسم داخلی آغاز می گردد و در بعضی از کشورها درآمدهای ارزی ناشی از این صنعت یکی از منابع عمده در جهت تقویت اقتصاد ملی و توسعه روز افزون آنها محسوب می شود.
تفریح، تفرج، گشت و گذار و گردشگری، بدون شک یکی از راههای فرار از زندگی خسته کننده و یکنواخت روزمره تلقی می شود. به دلایل فراوان، به نظر می رسد که توسعه گشت و گذار و جهانگردی، همچنان در آینده ادامه خواهد داشت.
لذا در این مقاله سعی شده با در نظر گرفتن موارد فوق و درک این مطلب که شناخت پتانسیل ها و محدودیت های گردشگری جزیره هرمز می تواند تاثیر سازنده ای بر برنامه ریزی مناسب گردشگری در منطقه داشته باشد به استراتژی مناسب جهت توسعه گردشگری و شناخت بهتر آن می پردازیم.
ویژگی ها و موقعیت جزیره هرمز
جزیره هرمز در هانه تنگه هرمز، در مدخل ورودی خلیج فارس از دریای عمان بین 56 درجه طول شرقی و 27 درجه عرض شمالی واقع شده است. این جزیره را به علت موقعیت جغرافیایی آن که در مجاورت تنگه هرمز قرار دارد، کلید خلیج فارس می دانند. همین موقعیت است که از نظر سوق الجیشی و بازرگانی از اهمیت خاصی برخوردار کرده است.
جزیره هرمز از شماال شرق به بندر عباس، از جنوب غرب به جزیره های قشم و لارک محدود می گردد. فاصله جزیره هرمز تا بندرعباس 18 کیلومتر و تا جزیره لارک نیز 18 کیلومتر می باشد.
چگونه به هرمز برویم (کلیک کنید)
وسوسه‌های سفر به جزیره هرمز کم نیست. طبیعت بکر و دریا و مردم و خاک عجیب و غریبش یک طرف و تجربه لحظه‌های ناب و سکوت بیکرانش طرف دیگر.
برای رفتن به هرمز به سادگی می‌توانید به مقصد بندرعباس سفر کنید. بعد از رسیدن به بندر عباس به اسکله مسافربری شهید بهشتی بروید و به سمت هرمز زیبا و دوست داشتنی حرکت کنید.
از جزیره قشم هم برای هرمز قایقهای تندرو وجود دارد. فقط دقت کنید که از قشم برای هرمز چند سرویس بیشتر نیست، اما از بندر عباس تقریبا هر یک ساعت سرویس وجود دارد. در ضمن اگر قصد ندارید شب در هرمز اقامت داشته باشید حتما به ساعت برگشت آخرین تندرو توجه کنید تا به مشکل برنخورید.
قلعه پرتغالی‌ها در جزیره هرمز
پانصد سال پیش داشتن ناوگان دریایی و حکمرانی بر آب‌ها و مسیرهای کشتیرانی، نخستین امپراتوری‌های استعماری جهان را پدید آورد.
دوران حکمرانی پرتغالی‌ها بر جزیره در سال ۱۵۰۷میلادی، دریاسالار و بنیان‌گذار زیرک امپراتوری پرتغال، آلفوسو دی آلبرکرک (که با آلفنوسو کبیر مشهور است) برای افزایش نفوذ امپراتوری‌اش در حوزه آسیا، جزیره هرمز را محاصره و سپس اشغال کرد. وی در همان سال دستور ساخت قلعه‌ای را داد که در سال ۱۵۱۵ ساخت آن تکمیل شد. با اشغال هرمز و ساخت قلعه‌ای مستحکم در آن، پرتغال به‌سرعت به قدرت اصلی حاکم بر خلیج‌فارس تبدیل شد. تقریباً تمام تجارت هند، شرق دور و عمان با بنادر خلیج‌فارس از طریق جزیره هرمز قابل‌کنترل بود و برای یک قرن تمام همه‌چیز زیر سلطه پرتغالی‌ها قرار داشت. اما این یکه‌تازی پرتغالی‌ها به‌مرور موجب خشم ایران و سایر قدرت‌های نوظهور شده بود. در سال ۱۵۵۰ میلادی نیروی دریایی عثمانی یک ماه این جزیره هرمز را محاصره کرد اما سرانجام موفق به اشغال این جزیره نشد. سال ۱۶۰۰ میلادی شاه‌عباس صفوی امتیاز تجارت بندر جاسک را به شرکت بریتانیایی هند شرقی واگذار کرد و بدین ترتیب انحصار تجارت پرتغالی‌ها شکسته شد.در سال ۱۶۲۲ شاه‌عباس که هیچ نیروی دریایی در اختیار نداشت در اقدامی زیرکانه تجارت ابریشم را برای انگلیسی‌ها منع کرد تا آنها را مجبور کند نیروی دریایی‌شان را برای آزادسازی جزیره هرمز به کمک ارتش ایران بفرستند. پرتغالی‌ها دفاع سختی از جزیره کردند اما سرانجام شکست‌خورده و وادار به ترک این جزیره شدند.در اغلب جزایر این تنگه همانند بندرعباس (گمبرون سابق) آثار حضور نظامی پرتغالی‌ها در قالب قلعه‌ها و بناهای استحفاظی به چشم می‌خورد. قلعه پرتغالی‌های جزیره هرمز یکی از بزرگ‌ترین بقایای به جا مانده از استعمار پرتغال و مقر فرماندهی اشغال‌گران در جنوب ایران به شمار می رود که به‌تدریج و در مدت زمانی نزدیک به 30 سال ساخته شده است.
فرش خاکی هرمز
به فاصله اندکی از دره سکوت، با ساحل وسیعی روبرو می‌شوید که محل گستردن فرش رنگی هرمز است. محلی‌ها در جشنواره‌های سالانه که اغلب در نیمه دوم سال، به مناسبت نوروز و یا روز خلیج فارس در اردیبهشت برگزار می‌شود، با استفاده از خاک‌های رنگی موجود در خود جزیره و طرح و نقش‌های بومی، این فرش را بر ساحل می‌گسترانند. طرح‌های فرش هرمز از عناصر و اسطوره‌های هرمزگان و همین طور اشعار عمر خیام الگو گرفته است. استفاده از تصویر لاک‌پشت پوزه عقابی، جبیر، نقوش پوشاک زنانه، تصاویری از قلعه پرتغالی‌ها و نماد موسیقی بومی و سازهای محلی، از فرش خاکی هرمز جاذبه‌ای منحصر به فرد ساخته است که بسیاری از ما تصاویر جذاب آن را دیده‌ایم.
متاسفانه بارش باران در مدت کوتاهی نقش‌های فرش را می‌شورد، رنگ‌ها را در هم می‌آمیزد و به دریا می‌برد. بسیاری از حامیان محیط زیست این اقدام را یک فعالیت تبلیغاتی می‌شمرند که برای تهیه چند عکس، خاک‌های جزیره از محل اصلی‌شان جابه‌جا می‌شوند و نهایتا با ریختن به دریا از بین می‌روند. این حامیان محیط زیست حفاظت بهتر از طبیعت و خاک منطقه را همانند بسیاری از ژئوسایت‌های جهانی ضروری می‌دانند. حفاظت از خاک جزیره گام مهمی در راستای گردشگری پایدار است تا بتواند بدون آسیب به طبیعت، در بلندمدت زمینه رونق اقتصادی را برای بومیان ایجاد کند.
برای رفع مشکل، پیشنهاد فعالان محیط زیست این است که یک بار و برای بلندمدت پس از اجرا و طراحی فرش، با استفاده از نوعی روکش محافظ شیشه‌ای مانع از شسته و پاک شدن آن شوند تا ضمن حفظ فرش زیبای هرمز، آسیب کمتری به طبیعت وارد شود.