کتاب ماشالله خان از ایرج پزشکزاد هم مانند دایی جان ناپلئون سالها در ایران چاپ نمیشد. اولین چاپ آن بر میگردد به سال ۱۳۳۷ و جدیدترین چاپ آن پس از سالها در مرداد ۱۳۹۹ است. هنوز از اینکه این کتاب دستخوش سانسور شده یا نه، اطلاعی نداریم. اما نکته مهم این است که این نسخه تنها نسخه قانونی این کتاب است و حق تالیف آن به ایرج پزشکزاد پرداخت میشود. این کتاب ماجرای ماشالله خان دربان بانک است که اهل مطالعه کتابهای تاریخی است. به خاطر علاقه و اشتیاق زیادی که به این کتابها و به خصوص دوره تاریخی خلافت هارونالرشید دارد، آرزو میکند در این دوره زندگی کند. برای همین روزی پیش مرتاضی هندی میرود تا او را به این دوران منتقل کند و مرتاض هم همین کار را میکند… خودم این کتاب را بعد از ملت عشق خواندم و تلخی آن رمان را از ذهنم پاک کرد.
بیشتر ما کتاب قلعه حیوانات را با این جملهی معروفش به یاد میآوریم: «همه حیوانات برابرند اما بعضی برابرترند». «جرج اورول» در این کتاب با زبانی نمادین به بیانی توصیفی از جامعه میپردازد. خصوصیاتی که در این نمادها قابل دریافت هستند میتوانند برای هر جامعهای صدق کنند و همین امر داستان را بهشدت باورپذیر کرده و نظر طرفداران زیادی را به خود جلب کرده است. این کتاب هم زمانی جزو کتابهای ممنوعه بوده است. نویسنده جامعهای از حیوانات را به تصویر کشیده که با تصویری از یک جامعه آرمانی و با ترسیم یک هدف غایی به پا خاسته و جنبشی جمعی را آغاز میکنند. در میانههای راه اما اتفاقهایی پیش پای این جنبش قرار میگیرد که آن را از مسیر اصلی خود خارج میکند و این امر تا بدان جا پیش میرود که بهتدریج چیزی از آن ایدهآلِ نابِ ترسیمشده، باقی نخواهد ماند. روایت قلعه حیوانات بهقدری ملموس است و نمادها چنان قابلتشخیص هستند که کتاب در ترجمههای مختلف خود نیز موفق بوده و خوانندگان و طرفداران زیادی برای خود پیداکرده است.