در ماشین آلات عمرانی معمولا از ترکیب تابلو برق ایستاده و پیانویی بصورت همزمان ( که این دو تابلو توسط کابل های فرمان به هم متصل می باشند و یا فقط یکی از این دو ، تابلو ایستاده و یا یانویی یا میزی استفاده می شود .
در حالت اول که از هر دو مدل تابلو برق ایستاده و پیانویی استفاده شده معمولا کلیه تجهیزات تابلو برق شامل کلید حرارتی و کنتاکتور و کنترلر و … در داخل تابلو ایستاده نصب می گردند و کلیه سویچ ها و نمایشگر ها بر روی تابلوی پیانویی قرار می گیرند ، معمولا در بیشتر دستگاه ها از این نوع مدل استفاده می شود .
در بعضی از دستگاه ها فقط یکی از این دو مدل تابلو برق است فاده می گردد که این کار با اهدافی مانند پایین آوردن هزینه تمام شده و یا کاهش فضای اشغال شده توسط تابلوبرق ها انجام می شود و در حالتی که فقط از تابلوی ایستاده استفاده گردیده تجهیزات اصلی بر روی سینی داخل تابلو قرار می گیرند و پنل سوییچ ها و نمایشگر ها بر روی درب تابلو نصب می گردند که در این حالت گاها تابلو برق بر روی دیواره کابین کنترل نصب می گردد کار با این نوع صفحه کنترل برای اپراتور دستگاه بچینگ پلانت با توجه به عمودی بودن صفحه پنل سوویچ ها و نمایشگر ها دشوارتر می باشد . در حالت دیگر که فقط از تابلوی میزی یا پیانویی استفاده می شود پنل سویچ های کنترلی و نمایشگر ها در جای خود نصب می گردند و تجهیزات برقی بر روی سینی داخلی تابلو پانویی قرار می گیرند که برای دسترسی به این سینی حاوی قطعات برقی معموله یک درب در قسمت پایینی تابلو تعبیه شده و یا با باز نمودن صفحه روی تابلو می توانیم به این تجهیزات دسترسی داشته باشیم.
تجهیزات متداول در طراحی تابلو برق ها :
باتوجه به تنوع در ساخت تابلو برق دستگاه بچینگ توسط تولید کنندگان از لوام متنوعی در یک تابلو برق دستگله بچینگ استفاده می شود که با شرح مختصری و نمایش تصاویر این اجزا به معرفی آن ها می پردازیم .
1- بی متال ، کلید حرارتی و فیوز ها
برای حفاظت از موتور های موجود در سیستم دستگاه بجینگ از اضافه بار می توان از بی متال استفاده نمود ولی استفاده از کلید حرارتی یا MPCB بیشتر توصیه می گردد که در صورت افزایش دمای کابل های برق نیز مدار را قطع می نماید ، از فیوز ها هم برای کنترل جریان های تک فاز استفاده می شود که در صورت عبور جریان بیش از حد مجاز و یا رخ دادن اتصال کوتاه مدار را قطع می نماید .
2- کلید اتوماتیک MCB و MCCB
در تابلو برق یک دستگاه بچینگ کلید اتوماتیک MCCB بر سر راه کابل های ورودی تغذیه دستگاه نصب می گردد و در صورت عبور بار اضافی و بیشتر از حد پیش بینی شده تغذیه دستگاه را بصورت کلی قطع می نماید همچنین از کلید های اتوماتیک MCB زمانیکه یکی از موتور های استفاده شده در دستگاه بجینگ توانی بیشتر از ۴۵ کیلو وات داشته باشد استفاده می شود که در این حالت باید باید یک رله شنت بر روی کلید اتوماتیک قرار دهیم و ترمینال های آن را به ترمینال های PT1 و PT2 داخل تخته کلمپ موتور متصل نماییم تا در صورت بالارفتن بیش از حد دمای موتور و یا آتش گرفتن آن مدار تغذیه آن توسط کلید اتوماتیک قطع گردد که معمولا الکتروموتور استفاده شده در میکسر بزرگترین موتور و مصرف کننده در مدار می باشد ، این کلید ها از رنج ۱۰۰ آمپر به بالا تولید می شوند .
3- کنتاکتور
یک وسیله الکترو مکانیکی است که با تحریک بوبین آن می توان جریان سه فاز متصل به ورودی آن را قطع و وصل نمود که با توجه به حضور تعداد زیادی از موتور های سه فاز در دستگاه بچینگ پلانت تعداد ۱۰ تا ۲۰ عدد از آن ها در سایز های مختلف در تابلو برق دستگاه بچینگ نصب می گردند .
4- کنترل فاز
در داخل تابلو برق یک دستگاه بچینگ با توجه به حضور الکترو موتورها و اهمیت جهت چرخش آن ها و همچنین حفاظت از مدار حضور یک کنترل فاز در مدار دستگاه الزامی می باشد به نحوی که در صورت بروز مشکلاتی مانند جابجایی فاز ، افت ولتاژ ، عدم تقارن ولتاژ سه فاز و یا قطع بودن یکی از فاز هااجازه روشن شدن به تابلو برق را صادر ننماید و برای این کار می توان از تیغه باز آن در مدار جهت استارت نمودن تابلو استفاده نمود و معمولا بر روی آن یک کنتاکت بسته نیز موجود می باشد که می توان آن را به یک بیزر متصل نمود که دلیل خاموش شدن و یا روشن نشد تابلو برق را به اپراتور و یا تکنسین اعلام نماید .
5- تایمر
در یک دستگاه بچینگ زمان بندی علی الخصوص در حالت اتوماتیک امری بسیار حیاتی می باشد که وظیفه شمارش زمان و ارسال سیگنال به مدار در زمان مناسب توسط تایمر ها انجام می شود که دارای انواع حافظه دار و بدون حافظه می باشند البته در سیستم هایی که در آن ها از PLC استفاده شده حضور آن ها در تابلو های دستگاه بچینگ کمرنگر شده است .
6- ترمینال و شینه مسی و مقره
در یک تابلو برق معمولا جهت ارتباط قطعات داخل تابلو برق با همدیگر و در بیشتر موارد با ادوات خارجی نصب شده بر بروی دستگاه بچینگ از ترمینال هایی استفاده می گردد و روش کار به این صورت می باشد که این ترمینال بر روی ریل در داخل تابلو برق نصب می گردد و به عنوان مثال سیم های برق سه فاز خروجی از یک کنتاکتور به داخل یکی از ورودی های این ترمینال ها شده و سمت دیگر این ترمینال ها کابل متصل شده به مورد قرار می گیرد که استفاده از آن ها باعث پایین آمدن زمان راه اندازی و یا در صورت نیاز دمونتاژ دستگاه می شود همچنین برای برقراری ارتباط بین تابلو های مختلف مانند تابلوی ایستاده و پیانویی دستگاه از این ترمینال ها استفاده می شود و توسط یک کابل چند رشته ای به هم مرتبط می گردند .از شینه مسی هم که معمولا در قسمت فوقانی تابلو برق دستگاه بچینگ نصب می گردند وظیفه توزیع بار را بر عهده دارند که در قسمت های مختلف توسط سیم و یا شینه مسی می توان از آن انشعاب گرفت و برق خروجی از کلید اتوماتیک اصلی تابلو برق به آن ها متصل می شود ( سه فاز ) و برای نول سیستم هم می توان آن را به شینه نول متصل نمود تا در صورتیکه قسمت هیی برای راه اندازی به نول نیاز دارند بتوانند از آن انشعاب بگیرند و برای نگهداری این شینه ها و نصب آن ها در داخل تابلو در فاصله های معین آن ها را بر روی مقره قرار می دهند .
7- ترانس سی تی و پی تی
این ترانس ها از جریان یا ولتاژ نمونه برداری نموده و در مقیاس مشخصی که بر روی بدنه آن ها این نسبت مشخص شده است جریان یا ولتاژ نمونه برداری شده را کاهش می دهند که از آن برای نمایش یا استفاده در سیستم کنترلی بهره می برند . معمولا حداقل یک ترانس سی تی بر سر راه یکی از فاز های الکترو موتور میکسر قرار می گیرد تا اپراتور را از وضعیت و میزان بار داخل میکسر دستگاه بچینگ باخبر ونماید .
8- کلیدها ، چراغ سیگنال و آلارم
جهت کنترل یک دستگاه بچینگ در حالت دستی که این مود را همه دستگاه بچینگ ها حتی بچینگ هایی که پیشفرض آن ها جهت تولید بتن در حالت اتومایک می باشد را دارا می باشند ، به تعداد زیادی سویچ در مدل های مختلف به همراه چراغ سیگنال در رنگ های مخلف و آلارم یا بیزر نیاز داریم این قطعات عموما شامل شاسی استارت و استپ که معمولا شاسی استارت چراغ دار انتخاب می شود که وضعیت روشن یا خاموش بودن قسمت مورد نظر را مشخص نماید و سویچ های دو یا چند حالته و چراغ سیگنال که وضعیت قسمت های مختلف مانند باز یا بسته بودن دریچه های قسمت های مختلف و پر یا خالی بودن باسکول و صورت کلی نشان دادن وضعیت قسمت هایی که اپراتور به هنگام کار با دستگاه باید از حالت آن ها باخبر باشد ( البته همه این وضعیت ها را در داخل HMI یا نرم افزار مانیتورینگ داخل کامپیوتر نیز می توان نمایش داد ) و برای بعضی از قسمت های خاص که در صورت بروز مشکل جهت بالارفتن سطح ایمنی و متوجه نمودن اپراتور از آلارم و یا بیزر صوتی استفاده می شود مانند قسمت باکت که بسیار حساس می باشد و در صورت بروز مشکلی در این سیستم در صورتیکه سیستم کنترلی ما متوجه آن شود باید یک علامت هشدار به اپراتور ارسال شود تا در اسرع وقت سیستم موقف شود که معمولا برای متوقف نمودن سریع دستگاه ایمرجنسی هایی بر روی پنل کنترل و بدنه دستگاه تعبیه شده است که با فشار دادن آن ها دستگاه در هر حالتی باشد از ادامه کار متوقف شده و و هیچ کدام از کلید های بر روی پنل کنترل عمل نمی نمایند ، البته قسمت های پنوماتیکی را کماکان از طریق فشار کلید تعبیه شده بر روش شیر برقی و به صورت دستی در صورت لزوم می توان تغییر وضعیت داد .
9- انواع نمایشگر ها و سیستم توزین
در یک دستگاه بچینگ مجبور به استفاده از نمایشگر های مختلفی مانند نمایش ولتاژ سیستم ، آمپر کصرفی کل دستگاه و میزان آمپر مصرف شده توسط قسمت های خاصی مانند میکسر که از ضروریات کار با دستگاه می باشد استفاده می شود ، همچنین در صورت نیاز می توان از بچ شمار و نمایشگر سیستم رطوبت سنج نیز استفاده نمود که از درجه اهمیت کمتری برخوردار هستن ( از ملزومات استفاده از سیستم نمی باشند ) علاوه بر موارد یاد شده بالا از نمایشگرهایی جهت نمایش وزن باسکول های مختلف مانند باسکول مصالح ، سیمان ، آب ، روان کننده ، ژل میکروسیلیس ، پوزولان و … نیز استفاده می شوند که این نمایشگر های توزین وظیفه دریافت سیگنال از لودسل های نصب شده در باسکول ها و کالیبره و نمایش وزن قرار گرفته بر روی باسکول را بر عهده دارند که در سیستم هایی که از PLC یا کنترلر های دیگری استفاده شده است باید مدل هایی از این نمایشگر ها انتخاب شوند که قابلیت تبدیل وزن نمایش داده شده بر روی نمایشگر را به سیگنال کنترل شده ۲۰-۰ میلی آمپر ، ۲۰-۴ میلی آمپر و یا ۵-۰ ولت را دارا باشند و با ارسال این سیگنال به کنترلر مورد نظر و تبدیل آن به یک عدد قابل فهم از آن جهت پیاده سازی سیستم اتوماتیک بهره گرفت ، در موارد خاصی از سنسور های دما به همراه نمایشگر آن ها جهت بدست آوردن دمای متریال مختلف مانند آب ، مصالح و سیمان که در دمای بتن نهایی تولید شده موثر می باشند نیز استفاده می گردد .
10- پنل پیانویی
پنل پیانویی یک صفحه که عموما فلزی می باشد و بر روی آن کلیه شاسی ها و چراغ سیگنال ها و سایر کلیدها قرار می گیرند و معمولا بر روی آن نوشته های مورد نیاز جهت استفاده از کلید ها و نت های لازمه به همرای شمای کلی دستگاه چاپ گردیده که نهایتا بعث راحت تر شدن اپراتوری دستگاه و پایین آمدن اشتبا هات اپراتوری می شود و همچنین می توان از علامات خاصی جهت اخطار به افرادی که دانش لازم برای استفاده از دستگاه را ندارند از فشردن کلیدها به صورت خودسرانه جلوگیری بع عمل آور که همین عمل سالانه تلفاتی مالی و جانی را به بار می آورد .
11- کابل و سیم ها و شماره سیم و وارنیش حرارتی
ازکابل های یک رشته ای تا چند رشته ای گاها تا ۱۲۰ رشته ای را در تابلو برق یک دستگاه بچینگ می توان مشاهده نمود ، این کابل ها در سایز های مخلفی بوده و هریک به منظور خاصی و باتوجه به میزان باری که برا روی آن قرار گرفته خواهد شد انتخاب گردیده به عنوان مثال جهت ارسال سیگنال تولید شده در لودسل سیستم توزین از کابل چهار رشته ای با ساز ۰٫۷۵ ، شیلد دار استفاده می گردد و برای موتور های سه فاز از کابل های چهار رشته ای با نمره ۱ به بالا اسفاده می شود و جهت اتصال جعبه ترمینال های روی دستگاه که حاوی اطلاعتی از سنسور ها و سیگنال های کنترلی ، ارسالی و دریافتی در توان های پایین هستن معمولا از کابل های چند رشته ای ( ۶ تا ۱۲۰ ) با نمره ۰٫۵ تا ۱ استفاده می گردد ،
معمولا در یک تابلو برق بر روی کلیه سیم و کابل ها از هر دو طرف لیبل و یا شماره سیم نصب می گردد که باعث آسان نمودن مراحل عیب یابی و تعویض قعات در صورت لزوم می شود ، البته نصب این شماره سیم ها باعث بالا رفتن زمان نهایی تولید تابلو برق گاها تا دوبرابر زمان معمول می شود .
در یک سیستم بر روی کلیه سیم و کابل ها و با توجه به سایز آن ها و اینکه به چه ترمینال و یا قسمتی متصل می گردند باید از سرسیم و کابل شو های مناسب استفاده گردد مثلا جهت اتصال یک سیم به ترمینال می توان از سرسیم لوله ای متناسب با نموره سیم اسفاده نمود که این کار را توسط دستگاه کابلشو زن می توانیم انجام دهیم که انجام این امر باعث کاهش خطرات احتمالی منجمله جرقه و درنتیجه آتش سوری و یا بالا رفتن مصرف برق اشاره نمود .
برای عایق نمودن بخشی از کابل که فلز داخل آن در مجاورت هوا می باشد و یا در محلی که دو کابل را به هم متصل نموده ایم از وارنیش استفاده می نماییم که باعث پایین آمدن خطرات اتصال برق و یا برق گرفتگی می شود و همچنین عایق نمودن سطح مورد نظر از گرد و غبار و علی الخصوص آب و رطوبت می گردد . کار با وارنیش حرارتی ساده می باشد و با قرار دادن آن در محل مورد نظر و اعمال گرما به آن توسط سشوار مخصوص این کار و یا منبع دیگری می توان به آن فرم داد که متاسفانه در بعضی موارد مشاهده می شود که برای راحتی کار از چسپ برق اسفاده می کنند که کارایی لازم مانند وارنیش را دارا نمی باشد .
12 – PLC و HMI
PLC یک کنترل کننده صنعتی می باشد که استفاده از آن در تابلو برق ها مزایایی مانند کم شدن حجم سیم کشی و ادوات الکتریکی داخل تابلو برق ، اجرای سیستم مانیتورینگ و اتصال تابلو بر ق به یک کامپیوتر و یا HMI جهت مانیتور نمودن وضعیت سیستم بالابودن سرعت پردازش و کار ، قرار دادن توابع و عملکردهای منطقی بسیار در اختیار طراح سیستم و امکان ساخت یک دستگاه بچینگ تمام اتوماتیک به همراه سیستم گزارشگیری می باشد . از HMI به عنوان نمایشگر PLC استفاده می شود که قابل برنامه ریزی بوده و می توان باتوجه به شکل دستگاه نمای داخلی آن را توسط اشکال و آیکون های گرافیکی تغییر و متناسب با نوع دستگاه نمود ، HMI قابلیت نصب پرینتر را دارا می باشد و می توان از آن برای راه اندازی سیستم گزارشگیری از دستگاه استفاده نمود .
13- سایر تجهیزات
سایر تجهیزات تابلو برق یک دستگاه بچینگ استفاده می گردد به شرح زیر می باشند :
ریل : توسط میخ پرچ بر روی سینی تابلو برق نصب گردیده و ادوات تابلو برق بر روی آن قرار می گیرند .
داکت : داکت های پلاستیکی جهت عبور سیم های داخل تابلو برق .
لیبل : در یک دستگاه بچینگ با توجه به تنوع قسمت های مختلف و وجود قطعات مشابه حتما باید کلیه تجهیزات نام گذاری شده و ترجیحا از حروف مخفف به جای اعداد بی معنی استفاده شود و توسط یک لیبل که یک برچسب می باشد بر روی قطعه مورد نظر نصب گردد.