بر طبق نظریه بعضی از زمین‌شناسان و جغرافی‌دانان , این دریاچه بقایای دریائی عظیم بنام تتیس بوده که بعداز کم آب شدن , دریاچه‌های زیادی از آن بر جای باقی‌مانده که یکی‌از آن ها همین دریای مازندران است . دربین اقوام مختلف که در نزدیکی این دریا سکونت داشتند . ترک‌ها و خزرها و روس‌ها بیشتراز سایرافراد متعرض همسایگان خویش بویژه ایرانیان می‌شدند و شواهدی در دست است که روس‌ها متجاوز از هزار سال پیش با کشتی‌های خویش به کرانه‌های جنوبی و جنوب شرقی و غربی ایالات گیلان و مازندران و گرگان و ارّان به دفعات حمله‌ور می‌شدند و همانند دزدان دریائی به قتل و غارت و چپاول اموال مردمان بیگناه پرداخته و به مرزوبوم خویش گشوده می‌گشتند , آن‌ها آرامشی را که قرن‌های متمادی براین دریا حکم‌فرما بود بر نیز زده بودند روس‌های افرنجی با لشکرکشی‌های پیاپی خویش , سرنوشت در سال ۹۶۹ میلادی خزرها را برای مدام نابود کردند .
باستان‌شناس پر رنگ معاصر دکتر معالج ورجاوند عقیده داشت اسم خزر برای این دریا مطلوب نیست . ژرفای دریای Caspian در قسمت‌های جنوبی ( کنار کشور‌ایران ) بیشتر است و ژرفای ۹۶۰ تا ژرفای ۱۰۲۵ متری هم برای منطقه جنوبی این دریا گزارش شده است .
شمال کشور ایران یا این که به عهد و پیمان مردمان بقیه نواحی کشور‌ایران , شمال به سه استان شمالی کشور ایران در حاشیه‌ی دریای شمال اطلاق میشود . این حوزه طبیعت متنوعی اعم از کنار دریا دریا , جلگه , بیشه , دامنه کوه , بخش ها سردسیر کوهستانی و نواحی نیمه‌خشک را در بر داراست .
بخشها
شمال کشور ایران
استان گیلان
با جمعیتی مساوی ۲۴۸۰۰۰۰ نفر در حاشیه دریا جنوب‌غربی دریای شمال جای دارد . راءس این استان شهر رشت است که در غرب رودخانه‌ی سفیدرود قرار گرفته است . مردمان گیلان به لهجه گیلکی حرف میکنند و در بخش ها غربی این استان زبان‌های تالشی و آذری همگانی است . باران بسیار و رطوبت بالای هوا از مشخصه کلیدی اقلیم گیلان است . بندر انزلی در کنار دریا دریای شمال پرباران‌ترین نقطه‌ی جمهوری اسلامی ایران