خرما

یکی از مهم ترین و مشهورترین انواع خرمایی که در داخل ایران هم به وفور کشت می شود خرما مضافتی است . این خرما به عنوان یکی از ارزشمند ترین و خوش طعم ترین خرماهای ایران و جهان شناخته می شود که به دلیل علاقه ای که در بین مردم به آن هست از فروش خوبی برخوردار است.

خرما مضافتی از انواع خرماهای رطب گونه در ایران است. اغلب این خرما را به نام محل و یا زادگاه ان یعنی بم می شناسند. شهرستان بم کرمان اصلی ترین تولید کننده خرمای مضافتی در ایران است که مرغوب ترین و با کیفیت ترین خرمای مضافتی را در این شهرستان و توسط نخل های این شهرستان به بار می نشیند. به همین دلیل گاها به این نوع خرما ، خرمای بم هم گفته می شود.

البته خرما مضافتی تنها در شهرستان بم کشت نمی شود و این خرما را در سایر مناطق استان کرمان ،جیرفت، کهنوج، سراوان، ایران شهر و برخی از دیگر مناطق استان سیستان و بلوچستان هم کشت می کنند.

طبق آمار های اخیر میزان سطح زیر کشت خرما مضافتی در شهرستان بم به حدود 28 هزار هکتار می رسد که البته از این میزان هنوز حدود 5 هزار هکتار آن به بار ننشسته و جوان هستند. از این میزان نخلستان در استان کرمان حدودا سالیانه 120 هزار تن خرما مضافتی برداشت می شود و به اغلب استان های ایران و برخی از کشورهای همسایه و آمریکایی و اروپایی صادر می شود.

ویژگی های خرما مضافتی

خرما مضافتی که به رطب مضافتی هم شناخته می شود اغلب مشکی رنگ است. هر چند در نوع قهوه ای تیره هم زیاد دیده می شود. این خرما از خرما های نیمه مرطوب با رطوبت نسبی بین 15 تا 35 درصد بسته به زمان برداشت و نوع و محل کاشت آن می باشد.

این خرما از خرماهایی با طبع گرم بوده و اغلب در طب سنتی برای افرادی که مزاج یا طبع سرد دارند توصیه می شود و افرادی که دارای طبع گرم هستند ان را با احتیاط و یا مصلح ان باید مصرف نمایند.

هر چند اغلب خرماها را می توان در دماهای متنوع نگهداری کرد ولی بصورت کلی در خصوص خرما مضافتی این موضوع کمی متفاوت است و توصیه می شود آن را در یخچال نگهداری کنید، دور از نور خورشید باشد و گرمای محیط بر ان غالب نشود زیرا باعث می شود میزان زمان نگهداری محصول کاهش پیدا کرده و یا محصول بر اثر این گرما دچار حمله حشرات شود. اما در شرایط نگهداری بین تا درجه به راحتی می توان تا نزدیک دو سال خرما را نگهداری و مصرف کرد.

خرما بم یا خرما مضافتی بم به دلیل داشتن رطوبت نسبی به عنوان خشکبار شناخته نمی شود و در دسته بندی محصولات غذایی دارای رطوبت قرار دارد. پوست این خرما چسبناک نیست و شیره ندارد. ضمنا پوستی تقریبا خشک و نازک دارد که براق و صاف بوده و بعضا از میوه جدا می شود و به سادگی می توان آن را کند.

با وجود اینکه خرما مضافتی معمولا از خرماهای شیره دار محسوب نمی شود اما برای تشخیص کیفیت آن معمولا از شیره خرما استفاده می شود و عامل بیشتر بودن شیره در تشخیص بهتر بودن خرما استفاده می شود .

خرما مضافتی در بسته بندی های کارتنی آماده توزیع می شود. معمولا از بسته های کیلو گرمی تا کیلوگرمی در بازار وجود دارند و طبقه بندی کیفی آنها نیز بر اساس همین وجود شیره کافی، تازگی، درشت بودن محصول و طعم و مزه خرما انجام می شود.

هنوز در صنعت بسته بندی خرما مضافتی از روش های جدیدتر استفاده نشده است و در این نوع خرما هم لزوم استفاده از روش های بسته بندی مردن تر و صادراتی تر احساس می شود.

ارزش غذایی خرما مضافتی

خرما مضافتی دارای ارزش غذایی بالایی است. این خرما به دلیل داشتن پتاسیم زیاد به عنوان یک درمان عالی برای اسهال توصیه می شود. ضمن اینکه این نوع خرما دارای آهن فراوان و قند بالایی است که به همین دلیل مصرف ان در ماه مبارک رمضان که زمان پیک فروش این محصول هم هست توصیه می شود.

این خرما تا زمان آماده شدن 4 مرحله را طی می کند که در مرحله سوم به دلیل اینکه رطوبت محصول بیشتر است و قند ان کمتر است به رطب شهرت پیدا می کند.

در نظر داشته باشید که خرما را از هر نوعی که باشد بهتر است شستشو داده و بعدا مصرف کنید. خرما مضافتی از آن دست خرما ها است که به دلیل وجود شیره روی پوست آن و داشتن چسبندگی کم گرد و غبار را به خود به راحتی جذب می کند و آلودگی در سطح خرما وجود دارد که باعث می شود خطر بیماری افزایش یابد.

خرما مضافتی در اواخر تابستان برداشت می شود. این خرما بعد از برداشت در سبد هایی از جنس برگ خود خرما قرار داده می شود و بعدا توسط مردان و زنان کارگر و بصورت سنتی از هم تفکیک می شود. سپس محصول در سبد هایی دارای تهویه به سردخانه انتقال داده می شود. حمل و نقل این محصول بوسیله وسایل نقلیه مرسوم انجام می شود.

لازم به توضیح است که از زمان برداشت تا زمان نقل و انتقال به سردخانه و بعدا بسته بندی میزان زیادی از محصول خرما متاسفانه از بین می رود.

نبود دستگاه ها و وستایل مکانیزه بسته بندی ، بسته بندی دستی و توسط نیروی کار انسانی، نبود بسته بندی مناسب و غیره از مشکلات صنعت خرما مضافتی در ایران است که همین موضوعات نه تنها باعث تلف شدن مقدار زیادی از خرما ها می شود بلکه باعث هزینه های سر بار و افزایش هزینه تمام شده محصول هم می شود.

معمولا خرما در انبار ها یا سردخانه های با درجه هوای بین 5- تا 5+ نگهداری می شود و در حدود بین 9 ماه و در بازه های زمانی مختلف به بازار ایران و خارج از کشور صادر می شود. سردخانه های ایران معمولا خیلی مجهز و پیشرفته نیستند ولی برای نگهداری محصول شرایط کافی را معمولا دارند.

سردخانه های مناسب برای انبارش خرمای مضافتی باید دارای طبقه بندی مناسب، اتاق شستشو، اتاق تهویه، سرد کننده های استاندارد، اتاق های مجهز به گاز متیل برای ضد عفونی ، سالن بسته بندی و حتی دستگاه های بسته بندی مکانیزه باید باشد. اما عموما نبود اصول بهداشتی در بسته بندی و در سردخانه ها را نمی توان نادیده گرفت.

خرما مضافتی را بر اساس درشتی، میزان شیره، رنگ و مرغوبیت ظاهری معمولا بسته بندی می شود و عموما نبود یک استاندارد مشخص برای بسته بندی هم از دیگر معضلات این خرما می باشد.

از این خرما و شیره حاصل از خرما مضافتی برای تهیه شهد قند طبیعی، قند مایع، انواع مواد غذایی و شیرینی، نئوپان، الکل صنعتی، شکلات و غیره استفاده می شود.

باید در پایان این نکته را خاطر نشان کرد که توجه ویژه به صنعت پر سود خرما در ایران بخصوص در خرما مضافتی می تواند باعث کارافرینی بسیار زیادی در این حوزه شده و به درآمد زایی زیادی نیز تبدیل شود.