دستگاه ایکس ری یکی دیگر از دستگاه‌های بازرسی است، که برای بررسی کردن وسایل و اشیای قابل حمل افراد استفاده می‌شود.
اگر شما جزو آن دسته از افراد هستید، که با هواپیما سفر می‌کنید، به احتمال زیاد باید این دستگاه‌ها را در فرودگاه‌ها دیده باشید.
آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید، زمانی که چمدان‌هایتان از تونل تصویر برداری عبور می‌کنند، چه اتفاقی برایشان می‌افتد؟
وجود این دستگاه‌ها علاوه بر اینکه باعث ایجاد امنیت می‌شوند، این امکان را به شما می‌دهد تا تمامی محتویات داخل چمدان‌ها و بسته بندی‌ها را چک کنید و از ورود اشیای ممنوعه به یک مکان جلوگیری نمایید.
اشعه ایکس چیست؟
اما سوالی که برای ما پیش می‌آید این است، که اشعه ایکس دقیقا چیست و چگونه کار می‌کند؟
اشعه ایکس یک منبع طبیعی است و نوعی تابش الکترومغناطیسی محسوب می‌شوند. همچنین به دلیل توان نفوذ بالای پرتوهای ایکس، می‌توان از آن‌ها برای تصویر برداری از داخل اجسام و ... استفاده کرد.
اشعه ایکس شکلی از تابش الکترومغناطیسی است، که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست. از آن‌جایی که پرتوهای ایکس طول موج بسیار کوتاهی دارند، می‌توانند به راحتی از اجسام عبور کنند.
البته شفافیت یک ماده نسبت به اشعه ایکس بستگی به چگالی آن ماده دارد. به عنوان مثال هر چقدر چگالی جسم مورد نظر متراکم‌تر باشد، اشعه ایکس کمتری از آن عبور خواهد کرد.
دستگاه x-ray چگونه کار می‌کند؟
به زبان ساده‌تر، دستگاه‌های مبتنی بر اشعه ایکس، از یک مولد برای پرتاب پرتوهای اشعه ایکس بر روی یک آشکار ساز استفاده می‌کنند.
مراحل بازرسی توسط این دستگاه‌ها شامل عبور یک محصول یا بسته از پرتوهای ایکس قبل از رسیدن به آشکار ساز است.
همانطور که قبلا اشاره کردیم میزان جذب پرتوهای ایکس توسط اجسام متفاوت است و به سه پارامتر ضخامت، چگالی و جرم اتمی جسم مورد نظر بستگی دارد.
هنگامی که یک بسته و یا محصول از پرتوهای اشعه ایکس عبور می‌کنند، این پرتوها توسط بسته یا محصول جذب می‌شوند و تنها انرژی باقی مانده از آن‌ها به آشکار ساز می‌رسد.
سپس تمام محتوای داخل بسته‌ها و یا چمدان‌ها داخل نمایشگر قابل مشاهده خواهد بود. همچنین این امکان را به ماموران امنیتی می‌دهد، تا بتوانند به صورت دقیق‌تر و جزئی‌تر به بررسی چمدان‌ها بپردازند.
دستگاه های ایکس ری از چه اجزایی تشکیل شده‌اند؟
این دستگاه‌ها از قسمت‌های سخت افزاری مختلفی تشکیل شده‌اند. تونل تصویر برداری، نوار نقاله، ژنراتور و کامپیوتر داخلی از اجزای اصلی این دستگاه‌ها به شمار می‌روند. اما 4 جز کلیدی این دستگاه عبارتند از :
1. ژنراتور اشعه ایکس
2. آشکار ساز
3. کامپیوتر
4. تونل تصویر برداری
ژنراتور اشعه ایکس
دستگاه‌های بازرسی اشعه ایکس یک محصول و یا بسته را از زیر ژنراتورهای اشعه ایکس عبور می دهند. آشکار ساز، اشعه ایکس دریافتی را به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌کند و سپس این سیگنال‌ها به کامپیوتر داخلی دستگاه ارسال می‌شوند.
این ژنراتورها اشعه ایکس را از سمت بالا و با زاویه 90 درجه به داخل تونل دستگاه ساطع می‌کنند. البته قدرت لامپ‌های استفاده شده در این دستگاه‌ها متفاوت است و به سایز دستگاه نیز بستگی دارد.
آشکار ساز
این آشکارسازها حاوی عناصر منفردی به نام دیود هستند، که سطح انرژی اشعه ایکس شناسایی‌شده را به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌کنند.
کامپیوتر
اکثر این دستگاه‌ها دارای یک رایانه داخلی هستند، که برای کنترل عملکرد سیستم و تجزیه و تحلیل خودکار تصاویر اشعه ایکس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تونل تصویر برداری
این تونل‌ها از یک یک پرده سربی برای جلوگیری از تابش اشعه ایکس به بیرن از دستگاه استفاده می‌کنند. سایز و ابعاد دهانه این تونل‌ها متفاوت است و بر اساس ابعاد و اندازه اجسامی، که از آن‌ها تصویر برداری می‌شود، طبقه بندی می‌شوند.
به طور معمول ابعاد دهانه این تونل‌ها از ابعاد 35*55 سانتی‌متر شروع می‌شوند و حداکثر تا ابعاد 180*180 سانتی‌متر هستند.
دستگاه های بازرسی ایکس ری چه چیزهایی را می‌توانند تشخیص دهند؟
این دستگاه‌های بازرسی در تشخیص اجسام خارجی با چگالی بالا بسیار عالی عمل می‌کنند. اجسامی مانند سنگ، استخوان‌های متراکم، بیشتر فلزات، شیشه‌ها و ... اغلب به راحتی توسط این دستگاه‌ها شناسایی می‌شوند.
اما شناسایی اجسامی با چگالی کمتر، مانند فلزات سبک (آلومینیوم)، چوب، پلاستیک‌هایی با چگالی کم و مو کمی دشوارتر خواهد بود.
تصاویر اسکن شده توسط دستگاه و آنالیز آن‌ها بر اساس تفکیک رنگ‌ها و اندازه‌گیری عدد اتمی آن‌ها می‌تواند دقیقا نوع و محل قرار گیری جسم را برای ما مشخص کند.
رنگ تصاویر نمایش داده شده، کاملا بستگی به چگالی و ضخامت ماده دارد. به عنوان مثال مواد آلی مانند مواد منفجره و لباس با رنگ نارنجی نشان داده می‌شوند.
همچنین مواد معدنی مانند مس و ... به رنگ آبی و مواد مخلوط شده مانند آلومینیوم هم به رنگ سبز نمایش داده می‌شوند.
برای شناسایی نوع کالا و یا شی مورد نظر، می‌توان بعد از مشخص کردن محل مورد نظر، عدد اتمی آن را نیز مشخص کرد، که این عدد به همراه رنگ شی می‌تواند در تشخیص کامل نوع کالا بسیار موثر باشد.
سخن پایانی
همه ما میدانیم که بازرسی چمدان‌ها و بسته‌ها به صورت دستی کاری زمان‌بر و غیر ممکن است. همچنین این روش می‌تواند صدمات جبران ناپذیری را برای ما به وجود بیاورد.
به طور خلاصه، یک ایستگاه بازرسی مبتنی بر اشعه ایکس دارای توان عملیاتی کافی است و به راحتی می‌تواند جایگزینی برای 60 ایستگاه بازرسی دستی باشد و در عین حال دقت فرآیند بازرسی را بسیار بالا می‌برد.
این دستگاه‌ها علاوه بر اینکه دقت بازرسی را بالا می‌برند، سرعت فرآیند بازرسی را نیز به شدت افزایش می‌دهند و در زمان و کار شما صرفه‌جویی می‌کنند.