احتمالا در هنگام سفر خود یا دوستانتان در فرودگاه متوجه شده‌اید که همه مسافران باید تمام کیف‌ها و چمدان‌ها را بر روی نوار نقاله‌ای بگذارند تا از داخل دستگاهی عبور کند. در کنار این دستگاه یک شخص اپراتور در حال تماشای دقیق مانیتور است و تصاویر چمدان و کیف‌ها را بررسی می‌کند و در صورت مشاهده مورد مشکوک از مسافر می‌خواهد تا چمدان خود را جهت بازرسی باز کند. به این ابزار کاربردی و امنیتی دستگاه ایکس ری یا اسکنر اشعه ایکس گفته می‌شود، که یکی از نمونه‌های دستگاه‌های امنیتی به شمار می‌آید. این دستگاه به تونل تصویر برداری نیز معروف است و به منظور بررسی وسایل افراد در برخی مکان‌های عمومی مثل فرودگاه و یا سازمان‌ها و ادارات خاص استفاده می‌شود.
همه ما در طول زندگی خود با دستگاه کنترل بازرسی ایکس ری مواجه شده‌ایم، گرچه بسیاری از ما در ابتدا با نام و کاربردهای این دستگاه آشنا نبوده‌ایم و شاید تا پیش از این نمی‌دانستیم که دستگاه ایکس ری چه چیزی را نشان می‌دهد؛ اما این نکته را نباید فراموش کنیم که این دستگاه کاربردهای بسیار گسترده‌ای در زندگی ما دارد، برای مثال در فرودگاه از گیت بازرسی ایکس ری برای بازرسی محتوای داخلی چمدان‌ها استفاده می‌شود؛ علاوه بر این، دستگاه‌های ایکس ری در مکان‌های مختلفی مورد استفاده قرار خواهند گرفت که در ادامه در مورد آن‌ها صحبت خواهیم کرد؛ همچنین در این مقاله درباره مضرات دستگاه ایکس ری برای انسان نیز توضیح خواهیم داد.
دستگاه کنترل بازرسی ایکس ری چیست؟
در ابتدا لازم است تا به معرفی دستگاه ایکس ری بپردازیم. بازرسی خودکار اشعه ایکس در حقیقت مبتنی بر بازرسی نوری خودکار است که در آن به جای استفاده از نور مرئی از اشعه‌ی ایکس استفاده می‌شود. به کمک اشعه ایکس می‌توان، عناصری که به طور معمول قابل رویت نیستند را در معرض دید قرار داد که به این ترتیب عمل بازرسی به درستی انجام می‌شود. استفاده از اشعه ایکس خودکار، امروزه در صنایع مختلف برای رسیدن به دو هدف انجام می‌پذیرد:
اولین هدف آن بهینه سازی فرآیندها و دومین هدف آن تشخیص ناهنجاری‌ها است که عموماً در کارخانه‌ها به منظور عیب یابی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجایی که عبور مواد غذایی از دستگاه ایکس ری مشکلی برای آن‌ها ایجاد نمی‌کند؛ استفاده از این دستگاه در کارخانه‌ها هیچ مانعی نخواهد داشت؛ همچنین از دستگاه ایکس ری مواد مخدر برای تشخیص و پیشگیری از عبور مواد مخدر از گیت فرودگاه نیز استفاده می‌شود، به همین منظور در فرودگاه‌ها به این دستگاه، دستگاه بازرسی چمدان نیز گفته می‌شود.
اگر بخواهیم تعریف ساده‌تری از دستگاه کنترل بازرسی ایکس ری یا همان اشعه ایکس ارائه دهیم، باید عنوان کنیم که این دستگاه در حقیقت شبیه یک تونل است که اجسام از داخل آن عبور کرده و بدین ترتیب عناصر عبوری را ردیابی می‌کند، برای مثال در اجلاس‌های مهم و کنفرانس‌ها از این دستگاه برای کنترل عبور و مرور افراد و همچنین بررسی اشیا مشکوک استفاده می‌شود. این دستگاه کاملاً بی‌خطر بوده و از این جهت همواره مورد توجه قرار گرفته است.
اجزا به کار رفته در ساخت دستگاه بازرسی ایکس ری
اولین و مهم‌ترین قسمت به کار برده شده در ساخت دستگاه کنترل بازرسی، تونل مخصوص و همچنین نقاله‌های مخصوص در زیر آن است. به این ترتیب که جسم مورد نظر روی نقاله قرار گرفته و پس از گذر از قسمت ایکس ری در مسیر در نظر گرفته شده وارد می‌شود. قسمت بعدی در ساخت این نوع از دستگاه‌ها قسمت ژنراتور ایکس ری نامیده می‌شود. در این قسمت اشعه ایکس به جسم تابانده می‌شود. این کار از طریق لامپ‌های مخصوص ایکس ری با قدرت تابش‌های متفاوت انجام می‌پذیرد. سنسورهای آشکارساز و سنسورهای نوری از دیگر بخش‌های تشکیل دهنده دستگاه‌های بازرسی هستند که هر یک وظیفه خاصی را انجام می‌دهند.
سنسورهای آشکارساز در حقیقت انرژی تابشی اشعه ایکس را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کنند. سنسورهای نوری (که با استفاده از اشعه مادون قرمز کار می‌کنند) نیز در قسمت‌های ورودی و خروجی تونل نصب می‌شوند و وارد شدن جسم را اطلاع می‌دهند. این کار برای تابش به موقع اشعه ایکس انجام می‌شود. در این سیستم همچنین لازم است تا قسمتی برای مانیتور کردن تصاویر دریافتی وجود داشته باشد تا اپراتور از طریق آن بتواند اجسام را بررسی نماید. معمولا تصاویر دریافت شده می‌توانند اطلاعاتی در رابطه با شکل اشیا، محل استقرار آن‌ها و همچنین جنس آن‌ها ارائه دهند و از این طریق به تشخیص موارد مورد نظر کمک کنند.
قسمت‌های مختلف دستگاه ایکس ری
اگر بخواهیم دقیق‌تر در رابطه با بخش‌های مهم دستگاه بازرسی x-ray صحبت کنیم می‌‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
تونل و نوار نقاله دستگاه
این همان بخشی است که هر نوع کیف، چمدان، بار، کالا و... را برای تصویربرداری در آن قرار می‌دهند. البته در دستگاه‌های بزرگ که برای بارهای سنگین استفاده می‌شود، به جای نوار نقاله از نوعی غلتک مخصوص بهره می‌گیرند، تا تحمل وزن‌های بالا را داشته باشند.
ژنراتور دستگاه ایکس ری
اصولا و در استانداردترین حالت ممکن اشعه را به سمت بالا با زاویه 90 درجه به داخل تونل دستگاه کنترل بازرسی ایکس ری می‌تاباند. این ژنراتورها از لامپ‌هایی با قدرت 140 تا 160 و یا حتی 180 کیلو واتی برخوردارند. البته در دستگاه‌های بزرگتر ولتاژهای لامپ مورد استفاده 320 کیلو وات می باشد.
سنسورهای آشکارساز
سنسورهای آشکارساز همان حسگرهای نشان‌دهنده هستند، که از چندین دیود حسگر برای اندازه‌گیری سطح‌های پایین و بالای انرژی ساخته شده‌اند. این دیودها همان طور که می دانید به شکل L می باشند و به منظور محاسبه میزان انرژی عبور شده از اشیا در داخل تونل بکار برده می‌شوند.
سنسورهای نوری
سنسورهای نوری جز حسگرهایی هستند که با امواج مادون قرمز فعالیت می کنند و در بخش های ورودی و خروجی تونل تعبیه می شوند، تا به محض وارد شدن هر جسمی به درون تونل، با قطع نمودن شعاع نوری بین فرستنده و گیرنده، سیگنالی به قسمت کنترل بفرستد تا اشعه ایکس به جسم تابیده شود و تصویر آن در مانتیتور دستگاه نمایان شود.
دستگاه ایکس ری چه چیزی را نشان می‌دهد؟
دستگاه کنترل بازرسی ایکس ری توانایی تشخیص مواد مخدری مانند کوکائین، هروئین و... را نیز دارد. این مواد از نظر رنگی در دسته مواد ارگانیک قرار می‌گیرند و به وسیله دستگاه‌هایی با دو سطح انرژی تشخیص داده می‌شوند.
اشیای موجود در چمدان یا بسته‌ها، جنس‌های مختلفی دارند، بنابراین هر کدام تصاویر مخصوصی در دستگاه نشان خواهند داد. تغییر جنس موادی که در کنار هم قرار گرفته‌اند، باعث ایجاد مرزهایی می‌شود که اپراتور به راحتی می‌تواند آن‌ها را تشخیص دهد و شکل آن‌ها را حدس بزند. مطمئنا همراه داشتن برخی از ابزارها ممنوع است، پس نگهبان به محض دیدن تصویر مشکوک متوجه می‌شود و اقدام به بررسی دقیق چمدان شما می‌کند.
در تصاویر به دست آمده از تجهیزات بازرسی ایکس ری مواد موجود در طبیعت به سه گروه زیر تقسیم می‌شوند:
1- مواد سبک
یعنی همه عنصرهایی که عدد اتمی زیر ده دارند. این مواد اشعه ایکس را کمتر جذب می‌کنند یا به زبانی ساده اشعه به آسانی در آن ها نفوذ می‌کند. در واقع این عناصر، مواد آلی می‌باشند و در سیستم ارزیابی تصویر HI – MAT نارنجی رنگ هستند.
2- مواد نیمه سنگین
یعنی همه عنصرهایی که عدد اتمی بین یازده تا هجده دارند. این مواد دارای جذب نسبتا متوسطی هستند. شیشه و آلومینیوم در این گروه قرار می‌گیرند و در دستگاه بازرسی x-ray به رنگ سبز نمایان می‌شوند.
3- مواد سنگین
این دسته عنصرهایی با عدد اتمی بیشتر از هجده را در بر می‌گیرد. عناصر این گروه اکثرا فلز هستند، که در دستگاه کنترل بازرسی ایکس ری به رنگ آبی دیده می‌شوند. میزان نفوذ اشعه در این مواد به ضخامت و جنس آن بستگی دارد.
10 نکته مهم در انتخاب دستگاه بازرسی ایکس ری
در انتخاب دستگاه ایکس ری همواره باید نکات متعددی در نظر گرفته شود. توجه به هر یک از این نکات در هنگام انتخاب این دستگاه سبب می‌شود تا افراد بتوانند سیستمی دقیقا مطابق با نیاز خود تهیه کنند.
1- کیفیت تصویر دوربین ایکس ری
اولین فاکتور در انتخاب یک دستگاه، در نظر گرفتن کیفیت تصویری است که دوربین ایکس ری ارائه می‌دهد، به طور مثال همه‌ی ما در هنگام خرید یک دوربین ابتدا به پیکسل‌های آن و کیفیت تصویری که می‌تواند ارائه کند توجه می‌کنیم. این مسئله در رابطه با دستگاه ایکس ری نیز صدق می‌کند؛ اما فاکتورهای تاثیرگذار بر کیفیت تصویر در این دستگاه‌ها متفاوت خواهند بود. مواردی که می‌توانند در این دستگاه‌ها کیفیت تصویر را تحت تأثیر قرار دهند شامل قدرت، ولتاژ، اندازه نقطه، وضوح آشکارساز، مجاورت منبع اشعه ایکس به مورد و میدان دید است که باید به آن‌ها توجه کرد.
2- محور ابعادی دستگاه
یکی دیگر از عوامل مهم در انتخاب دستگاه‌های ایکس ری تعداد ابعاد آن است. به طور کلی از نظر ابعاد، سه نوع دستگاه 2D، 2.5D و 3D وجود دارد. مدل 2D، یک نمای مستقیم از بالا به پایین را فراهم می‌کند. 2.5D امکان نماهای بالا به پایین و کج یا زاویه دار را امکان پذیر می‌کند و مدل‌های سه بعدی که امکان دیدن هر سه نما از تصویر را فراهم خواهد کرد.
3- سهولت در استفاده
دستگاه‌های ایکس ری هر چه ساده‌تر طراحی شوند، کار اپراتور را راحت‌تر می‌کنند و به نوعی باعث صرفه جویی در زمان نیز خواهند شد. در برخی مدل‌ها امکاناتی وجود دارد که تفسیر تصویر را کمی آسان‌تر می‌کند؛ به عنوان مثال با استفاده از رنگ‌ها می‌توان تفسیر برخی از داده‌ها را ساده‌تر کرد.
4- نوع دستگاه ایکس ری
دستگاه‌های ایکس ری در انواع مختلف تولید می‌شوند و این نوع کاربری ماست که تعیین می‌کند چه نوع دستگاهی را انتخاب کنیم. به طور مثال برخی برای بررسی بسته یا چمدان و برخی برای بررسی اتومبیل یا کامیون‌های باربری ساخته می‌شوند که اصطلاحا به این دستگاه‌ها، دستگاه ایکس ری کامیونی گفته می‌شود، تا بررسی کند که در بین بار کامیون در مرز کشورها، موادمخدر یا انسان برای قاچاق وجود دارد یا خیر؟ اگر در بین بار، مواردی که گفته شد، وجود داشته باشد دستگاه ایکس ری کامیونی نمایش می‌دهد و از ورود یا خروج کامیون جلوگیری می‌شود.
5- نگهداری
نحوه نگهداری از هر یک از دستگاه‌های ایکس ری طبیعتاً با هم متفاوت است و لازم است تا این کار تحت نظر متخصصین انجام پذیرد و هر چند مدت یک‌بار از این نظر بررسی و سرویس شود.
6- قسمت‌های سخت افزاری دستگاه
دستگاه‌های ایکس ری که توسط کمپانی‌های مختلف تولید می‌شوند، از نظر سخت افزاری و قطعات به کار برده شده در آن‌ها نیز متفاوت‌اند و بنابراین در هنگام انتخاب حتماً می‌بایست به این نکته در مورد آن‌ها توجه شود. شرکت تایگر نمایندگی رسمی شرکت ZKTeco در ایران، با بهره‌گیری از قطعات و سخت‌افزارهای با کیفیت بالا، بهترین دستگاه های ایکس ری را به مشتریان عزیز تحویل می‌دهد.
7- قسمت‌های نرم افزاری دستگاه
نرم افزارهای سیستم از پارامترهای اساسی در انتخاب یک سیستم ایکس ری هستند. برای دستگاه‌های ایکس ری دو مدل نرم افزار کاربردی و نرم افزار اصلی سیستم در نظر گرفته شده است که هر یک دارای انواع خاصی هستند و بر حسب نیاز می‌توان آن‌ها را انتخاب کرد.
8- سیاست‌های کنترل تردد
برای هر نمونه از دستگاه‌های ایکس ری ممکن است سیاست‌های متفاوتی برای کنترل تردد در نظر گرفته شود. باید بررسی شود که دستگاه ایکس ری مورد استفاده در سازمان شما چه نوع کاربری‌های دارد.
9- درصد میزان امنیت مورد نظر
این عامل به شدت وابسته به نوع و محل کاربرد دستگاه است. اگر شما می‌خواهید سازمان از امنیت بالایی برخوردار باشد باید دستگاهی انتخاب کنید که دقت بالایی داشته باشد.
10- سایر امکانات جانبی ارائه شده توسط سازنده
مواردی مانند گارانتی، خدمات پس از فروش و... نیز از دیگر عواملی است که انتخاب یک دستگاه کنترل بازرسی ایکس ری را مهم می‌کند.
قیمت دستگاه بازرسی ایکس ری
قیمت دستگاه بازرسی ایکس ری به عوامل مختلفی بستگی دارد، که شما عزیزان می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر از گیت ایکس ری و قیمت گیت ایکس ری دستی با شماره 02141526000 تماس حاصل نمایید و از متخصصان فروش شرکت تایگرتکو مشاوره رایگان دریافت کنید.
آیا در دستگاه بازرسی ایکس ری احتمال خطا وجود دارد؟
در زمان استفاده از این دستگاه‌ها از دو بخش ماشین و انسان بهره گرفته می‌شود. اشتباه و خطا بیشتر اوقات در بخش انسانی رخ می‌دهد، زیرا اپراتور ممکن است به دلایلی نظیر خستگی، ازدحام جمعیت و... تشخیص درستی از اشیا ندهد و یا برخی تصاویر موجود در چمدان‌ها را نادیده بگیرد. به منظور جلوگیری از این خطاها بهتر است افراد فعال را برای این کار استخدام کنید و ساعت کاری مناسبی برای آن‌ها در نظر بگیرید تا از امنیت سازمان خود آسوده خاطر باشید.
البته در دستگاه‌های قدیمی امکان خطای ماشینی همیشه وجود دارد، به همین دلیل است اماکن مختلفی که در آن‌ها امنیت اهمیت بالایی دارد، سعی می‌کنند از جدیدترین و به روزترین تجهیزات بازرسی ایکس ری استفاده کنند، تا درصد خطا را به صفر برسانند و همواره امنیت محل مورد نظر را تامین کنند.