شمیران، منطقه خوش آب و هوای شمال تهران ، یکی از بهترین مقاصد گردشگری برای کسانی است که هم می‌خواهند آب و هوایی عوض کنند و هم حال دلشان بهتر شود. منطقه‌ای با چند امامزاده معروف که تهرانی‌ها اعتقاد خاصی به محترم بودن آن‌ها نزد خداوند دارند. امامزاده قاسم شمیران، یکی از همین مکان‌های مذهبی زیبا در پایتخت است. در محله خوش آب و هوای امامزاده قاسم، آرامگاهی باصفا، با معماری ساده و زیبا قرار دارد که اهالی این منطقه مراسمات مذهبی اصیل شمیرانی را در آن به جا می‌آورند. با سفرزون همراه باشید تا امامزاده قاسم شمیران را به طور کامل به شما معرفی کنیم:
امامزاده قاسم شمیران کجاست؟
دژ علیا نام محله‌ای خوش آب و هوا در دامنه کوه سرچال کوچک، در ارتفاع ۱۷۰۰ متری بود که پس از ورود امامزاده قاسم، از نوادگان امام حسن مجتبی به این منطقه، نام آن به امامزاده قاسم تغییر یافت. در شمال تجریش، در میان برج‌هایی که سر به فلک می‌سایند، هنوز هم محیطی امن، زیبا و باصفا برای اینکه از دغدغه‌های روزهای پردود پایتخت رها شوید وجود دارد. این امامزاده در نزدیکی منطقه زیبا و خوش آب و هوای گلابدره است که پیش از این ییلاق تهرانی‌های قدیم بود و از جای جای تهران برای زیارت و سیاحت به این منطقه می‌آمدند.
امامزاده قاسم کیست؟
اطلاعات دقیقی درباره امامزاده قاسم و زندگی ایشان در دسترس نیست. در میان مردم محلی داستان‌ها و افسانه‌های زیادی درباره این سید بزرگوار و صاحب این آرامگاه رواج دارد. مستندترین و قابل‌اعتمادترین نظر درباره نسب ایشان را آیت‌الله نجفی مرعشی نوشته‌اند. طبق این نظر، ایشان قاسم بن حسن بن زید بن حسن مجتبی از نوادگان امام دوم شیعیان بوده‌اند که در قرن سوم هجری، مانند بسیاری دیگر از سادات و علویان، از شر خلفای عباسی به ایران و ارتفاعات البرز پناه آورده بودند و پس از شهادت یا وفات، در این منطقه به خاک سپرده می‌شوند. خدیجه، دختر ایشان همسر شاه عبدالعظیم حسنی بوده است.
اگر از محلی‌ها بخواهید که درباره امامزاده قاسم شمیران برایتان بگویند روایات متعددی می‌شنوید. برخی این زیارتگاه را متعلق به قاسم، پسر امام حسن، که در ماجرای کربلا به شهادت رسید، می‌دانند. می‌گویند که سر حضرت قاسم را برای عبرت مردم به ایران و شهرری آوردند و با سر شروع به چوگان بازی کردند. پیرزنی شمیرانی طاقت نیاورد، واسطه شد و سر را باز پس گرفت و بالاخره سر را یکی از نوادگان عمار یاسر که در منطقه رودبار قصران زندگی می‌کرد در این منطقه به خاک سپرد. یکی دیگر از این قصه‌ها روایت می‌کند که پیرزن، به ازای کیسه‌ای زر، سر را برای شبی به امانت گرفت و آن را شبانه در خانه خود دفن کرد. فردای آن روز زن را یافتند و در خانه کشتند اما نتوانستند سر را بیابند. تا اینکه امامزاده قاسم که نوه برادر حضرت قاسم است، به زیارت سر عموی خود در این منطقه آمد و همین جا به دست ماموران حکومت به شهادت رسید. حالا امامزاده قاسم هم مدفن سر حضرت قاسم است و هم آرامگاه امامزاده قاسم.
تاریخ و معماری بنا
اولین بقعه‌ای که برای این آرامگاه ساختند به دوران دیلمیان در سال ۳۷۰ باز می‌گردد. بنای اصلی آرامگاه که هنوز هم وجود دارد بنایی هشت‌ضلعی مربوط به قرن هفتم است. هر یک از دیوارها ۲٫۲۵ و طول تمام برج از شمال به جنوب یا شرق به غرب ۵٫۳۲ متر است. این بنا آجری و بسیار ساده و بدون تزئینات بوده است. در زمان شاه طهماسب صفوی، دوباره تغییراتی در بنا ایجاد می‌شود و ایوانی شرقی به بنا اضافه می‌شود. این ایوان هنوز هم با تزئینات چشم‌نواز عهد صفوی در بنا تماشایی است. این ایوان در زمان فتحعلی شاه تبدیل به رواق می‌شود و ایوان شرقی و بخش‌های دیگری به بنا اضافه می‌شود. در سال ۱۳۵۰ هم ایوان جدیدی با سقف تیرآهنی و ستون‌های چوبی برای آرامگاه امامزاده قاسم شمیران می‌سازند.
این روزها، این آرامگاه دارای صحنی زیبا، رواق شرقی متعلق به دوران صفوی، شبستان‌های مردانه و زنانه، رواق شرقی متعلق به دوران قاجار، ایوان جدید، ایوان‌های جنوبی و… است. در رواق شرقی هنوز طاق‌نماها و رومی‌های عهد شاه طهماسب صفوی وجود دارد. امامزاده قاسم با مساحتی شش هزار متر مربعی، تزئینات و کاشی‌کاری‌های هفت رنگ زیبایی دارد. گنبد بیرونی پیازی‌شکل با کاشی‌کاری‌های هفت رنگ است و ساقه آن با پوششی از کاشی خشتی تزئین شده است. این کاشی‌ها نقش‌های زیبای هندسی و خطوط کوفی بنایی بسیار چشم‌نوازی را به نمایش می‌گذارند. رواق‌ها نیز طاق‌های جناقی خیره‌کننده و کاشی‌کاری بسیار زیبایی دارند. وارد آرامگاه که می‌شوید، آینه‌کاری‌های ظریف، فضای معنوی بهشت را برایتان تداعی خواهد کرد. همین طور ضریح ساده و چوبی جعفری این آرامگاه شما را به یاد گوشه‌هایی از قلبتان می‌اندازد که مدت‌هاست درش را به روی همه بسته‌اید. این ضریح طولی ۲٫۶۷ عرضی ۱٫۸۳ و ارتفاعی ۱٫۸۰ متری دارد و متعلق به عهد قاجار است. درون این ضریح، صندوقی چوبی با کتیبه‌هایی با خط نستعلیق وجود دارد که مربوط به سالگرد سی و سومین سال پادشاهی شاه طهماسب صفوی است.
در سال‌های گذشته، حیاط امامزاده قاسم بسیار باصفا بود. در حیاط حوضی زیبا قرار داشت که محیط را باطراوت‌تر جلوه می‌داد. همین طور قبرهای بسیاری به صورت پلکانی در حیاط قرار داشت که متعلق به خانواده‌های اصیل تهرانی و شمیرانی بود. این روزها در قالب طرح نوسازی آرامگاه حیاط را با بتن صاف کرده‌اند و همه قبرها و همین طور حوض وسط حیاط ناپدید شده است. گرچه این عملیات از صفا و خاطرانگیز بودن امامزاده قاسم شمیران کاسته است اما هنوز هم این آرامگاه حال و هوای دلپذیر معنوی خود را حفظ کرده است.
مراسم مذهبی
یکی از دلایل محبوبیت این مکان، مراسم مذهبی و اجرای سنت‌های مذهبی خاص شمیرانی در این امامزاده است. مردم از سراسر تهران، ایران و یا حتی کشورهای مسلمان‌نشین برای شرکت در مراسم باشکوه عزاداری و همچنین اعیاد به امامزاده قاسم شمیران می‌آیند. کسانی که در این مراسم شرکت می‌کنند همیشه از حال و هوا و لذت معنوی خاص این مراسم می‌گویند. عزاداری محرم، اعیاد فطر و غدیر در امامزاده قاسم جای سوزن انداختن نیست.
مسجد جامع و حسینیه امامزاده قاسم
یکی از مساجد معروف و فعال شمال تهران، مسجد جامع امامزاده قاسم در میدان اصلی این محله است. نزدیکی این مسجد به امامزاده و حسینیه امکان استفاده تعداد زیادی از مردم را از این مسجد فراهم می‌کند. در نتیجه انواع فعالیت‌های سازنده در این مسجد در کنار امامزاده و حسینیه انجام می‌گیرد.
راه‌های دسترسی به امامزاده قاسم
اگر می‌خواهید چند ساعتی از روزتان را در قلب تهران به نفس کشیدن در فضایی معنوی و دل‌انگیز بگذرانید و حسابی قلبتان را از کدورت‌ها پاک کنید، امامزاده قاسم شمیران همین بغل گوشتان است. با مترو می‌توانید خود را به میدان تجریش برسانید و از آنجا با تاکسی به امامزاده قاسم بروید. اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های میدان تجریش هم گزینه دیگرتان خواهد بود. برای استفاده از خودروی شخصی آدرس روبرو را در پیش بگیرید: میدان تجریش، خیابان فناخسرو، گلابدره، خیابان گلزار، خیابان قوام، امامزاده قاسم. امامزاده قاسم پارکینگ هم دارد اما اگر در مناسبت‌های خاص مذهبی مراجعه کنید، احتمالا پارکینگ کفاف زائران را نمی‌دهد و باید در کوچه و خیابان‌های اطراف پارک کنید.
دیدنی‌های نزدیک امامزاده قاسم
همانطور که گفتیم، این منطقه جان می‌دهد برای پیاده‌روی و گشت و گذار. از دیدنی‌های طبیعی بگیر تا مکان‌های مذهبی در این منطقه بسیار است. آرامستان ظهیرالدوله که بسیاری از شخصیت‌های نامدار ایران در آن به خاک سپرده شده‌اند در همین نزدیکی است. همین طور روستای گلابدره با رود و بوستان زیبایش در همین حوالی است و می‌تواند روزی پرانرژی در طبیعت برایتان به ارمغان آورد. اگر هم عاشق هیجانید، با سورتمه تهران فقط کمی فاصله دارید.
بهترین زمان بازدید
اینجا یک مکان مذهبی در قلب تهران است، پس هر فصلی از سال برای خود زیبایی‌هایی دارد و در دسترس است. از ساعت ۶ صبح تا ۱۰ شب و حتی بیشتر می‌توانید به امامزاده قاسم شمیران بیایید. اگر در مراسم مذهبی به این مکان بیایید حال و هوای معنوی دوچندان است و محیط هم شلوغ‌تر.