همیشه برای لذت بردن از سفر و دیدن جاذبه‌های دیدنی یک شهر، لازم نیست به دنبال مکان‌های تاریخی و فرهنگی باشید. گاهی دیدن یک خیابان نیز می‌تواند چنان خاطره زیبایی در ذهن شما بسازد که هیچ یک از اماکن تاریخی نمی‌توانند. در سراسر دنیا این خیابان‌ها کم نیستند. خیابان‌هایی که می‌توانید چند صباحی از آرامش آن لذت ببرید. اما خیابان چهارباغ اصفهان در این میان همانند الماسی زیبا می‌درخشد؛ الماسی که به درخشش‌ش خیره خواهید شد و نمی‌توانید چشم از آن بردارید. شاید برخی بتوانند آن را با خیابان ولیعصر تهران مقایسه کنند و برخی دیگر آن را مشابه خیابان سی تیر بدانند. اما خیابان چهارباغ اصفهان تنها همانند خودش است و هیچ همتایی ندارد. با سفرزون همراه باشید تا دست در دست، این خیابان زیبای تاریخی را بهتر بشناسیم.
وجه تسمیه خیابان چهارباغ اصفهان
پیش از اینکه یک جاذبه را از نزدیک ببینید یا حتی تصاویر آن را جستجو کنید، نام آن به گوش شما می‌خورد. به همین دلیل است که امکان دارد در ابتدا این سوال در ذهن شما به وجود بیاید که چرا نام این خیابان چهارباغ است؟ زمانی که خودم اولین بار به اصفهان سفر کردم، یکی از کسبه خیابان چهارباغ اصفهان با لهجه شیرین محلی به من گفت :«اصفهان نه چهارباغش چهار تا باغ داره، نه سی و سه پلش سی و سه پل داره و نه منار جنبانش دیگه می‌جنبه»!
خب این کاملا یک شوخی محلی بود که بعد از این همه مدت هنوز هم من را به یاد خیابان چهارباغ اصفهان می‌اندازد. از همان لحظه بود که خواستم بدانم واقعا چرا نام این خیابان را چهارباغ نامیده‌اند؟ چون در حال حاضر جز یک پارک که در جوار این خیابان است، اثری از باغ و بوستان نیست.
اگر کمی در تاریخ راجع به معماری ایران تحقیق کنید، خواهید دید که عدد چهار در این هنر بسیار مهم بوده. معماران باستانی ایران، از عدد چهار بارها و بارها در معماری خود استفاده می‌کردند. این مسئله آنقدر بارز بود که حتی در معماری تاج محل نیز که تحت تاثیر معماری ایرانی بوده، این مساله دیده می‌شود.
این منطقه نیز یادگار معماری همان دوران است. دورانی که می‌توان آن را دوران طلایی معماری ایران دانست. متاسفانه دیگر خبری از آن باغ و بوستان نیست، اما هنوز هم اینجا را به نام خیابان چهارباغ می‌شناسند.
خیابان چهارباغ اصفهان ، یادگاری از دوران شاه عباس اول
زمانی که صحبت از یک جاذبه تاریخی به میان می‌آید، اولین سوالی که در ذهن ما نقش می‌بندد، قدمت آن است. در مورد خیابان چهارباغ اصفهان باید بدانید که طراحی آن به دوران شاه عباس اول باز می‌گردد. اگر کمی در مورد تاریخ اطلاعات داشته باشید، می‌دانید که در این دوران اصفهان پایتخت ایران بود. به همین دلیل است که این دوره را می‌توان دوره طلایی اصفهان دانست. در این دوره ابنیه مهم زیادی داخل اصفهان ساخته شد. بسیاری از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی اصفهان نیز به همین دوران باز می‌گردد.
از طرفی همانطور که اشاره کردیم، سبک چهارباغ یکی از سبک‌های باستانی ایرانی بوده است. اولین بار باغ پاسارگاد به دستور کوروش کبیر از این طریق ساخته شد. به همین دلیل پادشاهان ایرانی نیز علاقه زیادی به سبک چهارباغ داشتند. این سبک به دو شیوه مختلف تقسیم می‌شد. در یکی از این شیوه‌ها، باغ به وسیله یک خیابان اصلی به دو قسمت تقسیم شده و سپس یک خیابان فرعی از میانه آن می‌گذشت که آن را به چهار قسمت تقسیم کند.
خیابان اصلی چهارباغ نیز از سی و سه پل آغاز می‌شد و از میانه باغی زیبا می‌گذشت. عامل سرسبزی و زیبایی این باغ، عبور جوی آبی بود که از زاینده رود نشات می‌گرفت. امروزه هنوز این جوی وجود دارد اما متاسفانه آب زاینده رود دیگر در آن جریان ندارد. اما باز هم با بالا آمدن آب زاینده رود، آبی زلال در آن جریان پیدا می‌کند که باعث خنکای هوای اطراف می‌شود.
خیابان چهارباغ اصفهان ، تلاقی دو برهه تاریخی
اگر کمی به معماری علاقه‌مند باشید و چشمانتان به جزئیات دقت کند، قطعا متوجه تغییرات معماری در دو بخش خیابان چهارباغ اصفهان خواهید شد. زمانی که سر تا ته این خیابان را قدم بزنید، خواهید دید که دقیقا از سی و سه پل، انگار که معماری خیابان چهارباغ تغییر می‌کند. ین تغییر در سبک معماری به این دلیل است که خیابان چهارباغ اصفهان از دو بخش مختلف تشکیل شده است.
بخش اول به همان چهارباغ عباسی معروف است. این بخش از سی و سه پل آغاز شده و به سمت شمال شهر ادامه پیدا می‌کند. این قسمت از چهارباغ در همان دوران شاه عباس اول ساخته شده است. اما در دوران پهلوی، رضا شاه دستور داد تا این خیابان را از جنوب تا دروازه شیراز امتداد دهند.
این منطقه تاریخی در دوران مختلف دست خوش تغییرات متفاوتی شد. دوران صفویه را می‌توان دوران اوج چهارباغ دانست. در دوران زندیه و افشاریه با وجود اینکه توجه خاصی به این باغ نداشتند، اما آسیبی نیز به آن وارد نکردند. اما متاسفانه دوران قاجاریه، خاطرات تلخی را برای چهارباغ به جای گذاشت. در آن دوران ظل السلطان یا همان سلطان مسعود میرزا، پسر ناصرالدین شاه، حاکم اصفهان بود. او با شکار بی رویه، نسل بسیاری از حیوانات اصفهان را منقرض کرد. او همچنین در گام بعدی، اقدام به تخریب چهارباغ نمود که با دخالت حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی، ماجرا ختم به خیر شد.
لذت قدم زدن در خیابان چهارباغ عباسی
امروزه پس از گذشت حدود ۴۰۰ سال، ما می‌توانیم بر سنگ فرش این خیابان زیبا قدم بگذاریم. جایی که شاید هزاران هزار آدم مختلف روی آن قدم برداشتند؛ کسانی که دیگر در بین ما نیستند و حتی از خاطر دیگران نیز پاک شده‌اند. خیابانی که سینه‌اش مالامال از خاطرات گذشته است و آن را می‌توان گوشه دنجی از تاریخ اصفهان دانست.
خوشبختانه امروزه شهرداری اصفهان برای حفظ این اثر تاریخی، ورود هر گونه وسیله نقلیه را به آن ممنوع کرده است. تمام مسیر سنگ فرش شده و تنها با پای پیاده باید از زیبایی‌های این خیابان لذت ببرید. البته اگر تنها قصد عبور از آن را داشته باشید، می‌توانید سوار بر وسایل نقلیه برقی شوید که شهرداری برای رفاه حال شهروندان تدارک دیده است.
قدم زدن در این خیابان نیاز به ورودیه ندارد. شما تنها کافیست که یک دوربین به دست داشته باشید و از ابتدای خیابان شروع به حرکت کنید. هنوز هم درختان زیادی در این خیابان به چشم می‌خورند که سایه خود را بر سر مسافران افکنده‌اند. با وجود شلوغی و تراکم جمعیت، خبری از ازدحام و سر و صدا نیست. انگار که جریان زندگی در اینجا بسیار آرام است. سکوت را می‌توانید با پوست و گوشت خود احساس کنید. تنها باید در این خیابان قدم زد و دیدن حتی یک نقطه از آن را نیز، از دست نداد.
جاذبه‌های اطراف خیابان چهارباغ اصفهان
با اینکه خیابان چهارباغ عباسی به خودی خود یک جاذبه بسیار مهم و دیدنی به شمار می‌آید، در بین جاذبه‌های دیگر اصفهان، نقطه مرکزی نیز محسوب می‌شود. چهار جاذبه مهم اصفهان در نزدیکی چهارباغ واقع شده‌اند. شما با پای پیاده و بدون استفاده از وسایل نقلیه می‌توانید از هر چهار جاذبه دیدن فرمایید.
عمارت و پارک هشت بهشت
در همسایگی خیابان چهارباغ، پارکی بسیار وسیع و دیدنی با نام هشت بهشت وجود دارد. باغی زیبا که مردم اصفهان ساعت‌ها وقت خود را در آن سپری می‌کنند. این پارک در بین مردم شهر بسیار اهمیت دارد و هیچ‌گاه آن را نمی‌توانید خلوت بیابید. البته با وجود تراکم زیاد جمعیت، باز هم جایی برای بازدید شما وجود دارد. مساحت این پارک آنقدر زیاد است که ازدحام جمعیت اصلا به چشم نمی‌آید.
همچنین باید بدانید که داخل این پارک زیبا، عمارتی با همین نام وجود دارد. عمارتی که قدمت آن به حدود ۴۰۰ سال پیش باز می‌گردد. این عمارت زیبا تقریبا در مرکز پارک واقع و نمای بسیار زیبایی به هشت بهشت بخشیده است. اما متاسفانه در حال حاضر موقتا به دلیل تعمیرات، غیر قابل بازدید است. همه ما امیدواریم که به زودی بتوانیم از آن دوباره بازدید کنیم.
سی و سه پل
خب، در مورد سی و سه پل اصلا لازم نیست که صحبت کنیم. پلی زیبا که به نوعی نماد اصلی اصفهان به شمار می‌آید. این پل نقطه عطف خیابان چهارباغ اصفهان به شمار می‌آید. همانطور که اشاره کردیم، در دوران شاه عباس اول، خیابان چهارباغ از سی و سه پل آغاز شد و به سمت شمال شهر ادامه یافت. اما در زمان رضا شاه پهلوی، خیابان چهارباغ از سی و سه پل تا دروازه شیراز امتداد پیدا کرد.
به هر صورت، خیابان چهارباغ به سی و سه پل راه دارد. شما می‌توانید با پای پیاده خودتان را به سی و سه پل برسانید تا نگران جای پارک و یا هزینه تاکسی و پیدا کردن اتوبوس نباشید.
کاخ چهل ستون
قطعا یکی دیگر از دیدنی‌ترین جاذبه‌های تاریخی اصفهان، کاخ چهل ستون است. کاخی زیبا که در خیابان سپه و دقیقا پشت ساختمان شهرداری اصفهان واقع شده است. شما می‌توانید از داخل پارک هشت بهشت و یا خود خیابان چهارباغ، خودتان را به چهل ستون برسانید. البته توجه داشته باشید که ساعت بازدید چهل ستون تا هفت عصر بیشتر نیست.
مدرسه یا همان مسجد چهارباغ
مسجد چهارباغ یا همان مدرسه چهارباغ، آخرین بنایی است که از دوران صفویه به جای مانده. این مدرسه زیبا حدود سی سال قدمت دارد و در دوران صفویه ساخته شده. از همان دوران از این مسجد به عنوان مدرسه برای تدریس به طلاب استفاده می‌شده. در گذشته آن را مدرسه مادر شاه یا مدرسه سلطانی می‌نامیدند و امروزه نام آن به مدرسه علمیه امام صادق تغییر پیدا کرده. معماری این مدرسه بسیار زیبا و دیدنی است. از همان لحظه ورود محو زیبایی و عظمت آن خواهید شد. همچنین جالب است بدانید که این مدرسه دقیقا در مسیر چهار باغ قرار داشته و لازم نیست تغییر مسیر دهید.
در خیابان چهارباغ چه کنیم؟
در خیابان چهارباغ اصفهان لازم نیست کار خاصی انجام دهید تا از آن لذت ببرید. تمام مسیر سرتاسر زیبایی است. از ساختمان‌های زیبا گرفته تا درختانی قدیمی و مردمانی مهمان نواز که در خیابان قدم می‌زنند. شما می‌توانید از دروازه شیراز بازدید خود را آغاز کنید. خود دروازه شیراز یکی از جاهای دیدنی اصفهان به شمار می‌آید. مسیر خود را از چهارباغ پهلوی آغاز کرده و به سمت سی و سه پل بروید. البته باید بدانید که مسیر از سی و سه پل سنگفرش شده و اجازه تردد هرگونه وسایل نقلیه داده نمی‌شود.
زمانی که به سی و سه پل رسیدید، می‌توانید کنار زاینده رود کمی خستگی مسیر را از تن بیرون کنید. سپس مسیر را ادامه دهید و به اصل زیبایی خیابان چهارباغ برسید. از اینجا به بعد خبری از صدای وسایل نقلیه نیست. چند قدم که به سمت شمال بروید، سمت راست شما مدرسه چهارباغ به چشم می‌خورد. کمی جلوتر، بازار هنر اصفهان قرار دارد. بازاری که به آن بازار طلا فروش‌ها می‌گویند و می‌توانید هنر طلا سازی مردم هنرمند اصفهان را شاهد باشید.
سپس مسیر خود را ادامه دهید تا در کنار خود بازار چهارباغ را مشاهده کنید. این بازار مسقف تازه تاسیس است و فروشگاه‌های زیادی دارد که می‌توانید از آنها خرید کنید. پس از آن، ورودی پارک هشت باغ را خواهید دید و مسیر را همینطور ادامه می‌دهید تا به چهل ستون برسید. این خیابان را می‌توان مسیری عالی برای دیدن اماکن تاریخی اصفهان دانست.
دسترسی به خیابان چهارباغ
یکی از مواردی که در مورد اصفهان باید بدانید، این است که جای پارک برای وسیله نقلیه شما به سختی پیدا می‌شود. تقریبا اکثر خیابان‌هایی که به اماکن گردشگری ختم می‌شوند، پارک مطلقا ممنوع هستند. به همین دلیل بهتر است وسیله نقلیه خود را در جایی مناسب یا در پارکینگ هتل رها کنید و از وسایل نقلیه عمومی استفاده نمایید. اما ما به شما مسیر دسترسی با هر دو روش را نشان خواهیم داد:
دسترسی به خیابان چهارباغ با وسایل نقلیه عمومی
شما می‌توانید سوار بر مترو یا اتوبوس، خودتان را به ایستگاه امام حسین یا ایستگاه میدان انقلاب برسانید. مسیر سنگ فرش خیابان چهارباغ اصفهان از میدان انقلاب آغاز شده و به میدان امام حسین ختم می‌شود. به همین دلیل از هر طرف که پیاده شوید، می‌توانید خودتان را به خیابان چهارباغ برسانید. ایستگاه امام حسین بیشتر به چهل ستون نزدیک است و برای دسترسی ساده به سی و سه پل باید در ایستگاه انقلاب پیاده شوید.
در ضمن از هرجای اصفهان که بخواهید، می‌توانید با تاکسی به خیابان چهارباغ بیایید. البته تصمیم با شماست که قصد دارید مسیر را از جنوب به شمال یا از شمال به جنوب آغاز نمایید.
دسترسی به خیابان چهارباغ با وسیله نقلیه شخصی
خوب همانطور که گفتیم، یکی از مهم‌ترین مشکلات سفر به اصفهان، پیدا کردن جای پارک مناسب است. اگر با وسیله نقلیه شخصی خود قصد دارید به خیابان چهارباغ بیایید، باید در مورد جای پارک خود اطمینان حاصل فرمایید. شما باید ابتدا خودتان را به زاینده رود برسانید. در امتداد قسمت شمالی زاینده رود، خیابانی با نام خیابان شهید مطهری وجود دارد. این خیابان را به سمت شرق ادامه دهید تا به میدان انقلاب برسید. میدان را دور بزنید تا در سمت چپ خود، خیابان پاسداران را ببینید. خیابان پاسداران را که ادامه دهید، به پارک هشت بهشت خواهید رسید. اینجا می‌توانید وسیله نقلیه خود را در پارکینگ هشت بهشت پارک کنید. این پارکینگ مسقف نیست اما تحت نظر شهرداری بوده و بسیار ارزان قیمت است.
خب دوستان سفرزونی، نظر شما در مورد خیابان چهارباغ اصفهان چیست؟ آیا به نظر شما محدود کردن دسترسی وسایل نقلیه به این خیابان می‌تواند به بقای آن کمک کند؟ به نظر شما چه تدابیر دیگری لازم است تا از این اثر تاریخی زیبا محافظت شود؟ نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید. فراموش نکنید که ما عاشق شنیدن نظرات و تجربیات شما هستیم!