شیراز از آن شهر‌های دوست‌داشتنی است که هیچ گردشگری را ناراضی نگه نمی‌دارد. چه آنها که می‌خواهند از اماکن تاریخی بازدید کنند، یا جاذبه‌های طبیعی را ببینند و حتی آنها که دوست دارند زیارت کنند و در حرم اهل بیت عصمت و طهارت، به آرامش و حضور قلب برسند. شاهچراغ شیراز ، سال‌های سال است که پناه سر و محبوب دل مردم شیراز و گردشگران آن شده. برادر امام رضا (ع) از احترام و اعتباری مثال‌زدنی در شهر شیراز برخوردار است و همه روزه زائران زیادی را به بارگاه خود می‌پذیرد. در این مطلب از سفر‌زون می‌خواهیم به حرم امن او برویم و با تماشای بارگاه و فضای ملکوتی‌اش به آرامش برسیم.همراه ما باشید.
شاهچراغ، نام آرامگاه حضرت «میرسید احمد»، فرزند ارشد امام موسی کاظم (ع) امام هفتم شیعیان است. او که برای همراهی برادرش امام رضا (ع) به خراسان سفر کرده بود، در راه به وسیله‌ی مأموران مأمون، خلیفه‌ی وقت عباسی، در شیراز به شهادت رسید. اولین بار در سده‌ی ششم هجری و در عهد اتابکان بر سر مزار او، گنبد و بارگاهی ساختند و آن را به آرامگاهی برای زیارت شیعیان تبدیل کردند. آرامگاه شاهچراغ از گذشته تا امروز در نظر شیرازی‌ها و مردم ایران احترام زیادی داشته و مردم، برای تبرک و توسل به زیارتش می‌روند. مقبره برادر ایشان که «سیدمیرمحمد» نام دارد هم در این مجموعه قرارگرفته است. در ادامه بیشتر به معرفی شاهچراغ شیراز خواهیم پرداخت.
تاریخچه شاهچراغ شیراز
آرامگاه شاهچراغ تاریخ پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. اولین بنای حرم مطهر شاهچراغ را به دوره‌ی عضدالدوله دیلمی از سلاطین آل بویه نسبت می‌دهند. در قرن هشتم این بارگاه به دستور تاشی خاتون، مادر حاکم وقت شیراز مرمت شد و آرامگاهی وسیع و گنبدی بلند بر فراز آن ساختند. تاشی خاتون علاوه بر تأسیس مدرسه‌ای بزرگ در جنب آرامگاه، مغازه‌های زیادی در نزدیکی حرم را وقف این بارگاه نمود. در قرن دهم، به دستور شاه اسماعیل صفوی بازسازی گسترده‌ای بر آرامگاه انجام گرفت. ۸۵ سال بعد بر اثر زلزله سال ۹۹۷، نیمی ازگنبد آرامگاه ویران شد.
در نیمه‌ی قرن یازدهم، نادرشاه افشار دستور مرمت و تعمیر این آستان را صادر کرد. درواقع نادرشاه نذر کرده بود که اگر در جنگ با افغان‌ها پیروز شود، این بارگاه را مرمت کند. او بعد از پیروزی، مبلغ ۱۵۰۰ تومان آن زمان را به همراه ۷۲۰ مثقال طلای ناب برای قندیل طلای بالای ضریح، برای بهسازی شاهچراغ صرف کرد. اما در سال ۱۲۳۹ براثر زلزله شیراز با خاک یکسان شد و بارگاه شاهچراغ به کلی از بین رفت. در زمان قاجار آرامگاه را از نو بازسازی کردند. از آن زمان تا به حال نیز بار‌ها صحن و بارگاه حرم مورد بهسازی قرار گرفته و حتی گنبد اسکلت فلزی جایگزین گنبد قدیمی شده است.
صحن و حیاط آرامگاه شاهچراغ
حیاط شاهچراغ دارای دو در اصلی ورودی است که در سمت جنوب و شمال حرم در زیر دو سردر بزرگ کاشی‌کاری شده قرار دارد. حرم شاهچراغ در سمت غرب حیاط و حرم سید میر محمد برادر شاه چراغ، در سمت شمال شرقی حیاط قرار دارد. صحن مرکزی که چهارده هزار متر مربع وسعت دارد مستطیلی با ۱۶۲ غرفه است. دور تا دور صحن، اتاق هایی در دو طبقه ساخته شده که پیشانی و جرزهای جلو آنها کاشی‌کاری شده است. ستون‌های آهنی ایوان حرم نیز به وسیله چوب‌های نفیس پوشش داده شده و در سقف مسطح آن نیز چوب منبت کاری شده به کار رفته است. در میان حیاط، حوض بزرگ فواره‌داری ساخته و اطراف حوض هم درختکاری شده است. غیر از دو در اصلی، دو در فرعی هم وجود دارد که یکی به بازار حاجی و دیگری به مسجد جامع عتیق می‌رود. درگاه مانندی نیز از ضلع شمالی حیاط وارد بازار شاهچراغ می‌شود. در طی این سال‌ها علاوه بر صحن اصلی، صحن بزرگ و عظیمی هم با معماری زیبا و متفاوت با نام شبستان امام خمینی به فضای حرم اضافه شده است.
معماری داخلی آرامگاه شاهچراغ
فضای داخلی شاهچراغ، مانند اماکن مذهبی مشابه، محفل نور و آینه است. درون حرم را با به کار بردن آینه‌های ریز رنگین، به سبکی هنرمندانه، آینه‌کاری کرده و انواع خط‌وط زیبای فارسی و عربی، تزئین‌کننده‌ی نمای اطراف آینه‌ها و کاشی‌ها است. ضریح اولیه‌ی حرم شاهچراغ شیراز در زمان فتحعلی شاه با نقره ساخته شده بود و ضریح کنونی نیز در سال ۸۲، از نقره ساخته شده است. در داخل این ضریح، روی بقعه صندوقی زیبا از جنس خاتم قرارگرفته است. ستون‌های بدنه‌ی داخلی و سقف ضریح هم با چوب و خاتم تز‌ئین شده است. گنبد کنونی بنا نیز با اسکلت فلزی روی پایه‌های گنبد قبلی ساخته شده است و با کاشی‌کاری‌های ظریفش، یکی از زیباترین گنبدهای ایران به شمار می‌رود. گلدسته‌ها به شکل قرینه در دو طرف ایوان مطهر ساخته شده و در آن، از رنگ‌های طبیعی استفاده شده است.
موزه آستان شاهچراغ شیراز
موزه‌ی آستان شاهچراغ شیراز شامل اشیاء گرانبهای تاریخی از زمان‌های مختلف تا دوران معاصر است. با توجه به قدمت و تعداد اشیای موجود، این موزه از بزرگ‌ترین و فاخرترین موزه‌های جنوب کشور به‌حساب می‌آید. در ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎن موزه که ۱۷۰۰ مترمربع وسـﻌﺖ دارد، بالغ بر هشت‌هزار شیء باارزش ﺗﺎرﯾﺨﯽ و بیش از سه‌هزار نسخه‌ی خطی و سند قدیمی حفظ و نگهداری می‌شود. این ساختمان که از زمان تأسیس تا کنون تغییرات گوناگونی داشته، اکنون در ضلع جنوبی حرم مطهر در دوطبقه بازسازی‌شده است.
کتابخانه بزرگ و دیگر امکانات شاهچراغ شیراز
مانند حرم امام رضا (ع) ، کتابخانه‌ی عظیمی به مساحت ۲۵۰۰ مترمربع در کنار آستان احمدی ساخته شده است. این کتابخانه بخش‌های گوناگون و مخزن کتابی با گنجایش صد هزار نسخه دارد. نیکوکاران زیادی مجموعه‌ها و کتاب‌های چاپی خود را به این کتابخانه اهدا کرده‌اند. علاوه بر کتابخانه، امکانات دیگری نظیر پاسگاه انتظامی، دفتر پست و مخابرات نیز در صحن وسیع این حرم مطهر برای رفاه مردم ایجاد شده‌است.
دسترسی به حرم شاهچراغ شیراز
حرم شاهچراغ در خیابان لطفعلی خان زند، شمال خیابان احمدی در شهر شیراز قرار دارد. اگر قصد استفاده از حمل و نقل عمومی را دارید، نزدیک‌ترین ایستگاه‌های مترو به شاهچراغ، ایستگاه میدان ولیعصر و ایستگاه زندیه است. می‌توانید پس از پیاده شدن در ایستگاه زندیه، در ابتدا سری به موزه پارس بزنید که در ۵۰۰ متری این ایستگاه قرار دارد. سپس با ادامه مسیر به سمت بازار وکیل بروید و از آنجا به شاهچراغ سر بزنید.
ا لبته حرم شاهچراغ، درب‌های متعددی در خیابان‌های مختلف دارد که در زیر لیست آنها را برای‌تان آماده کرده‌ایم:
خیابان ۹ دی و حضرتی (سردر جنوبی حرم مطهر یا باب‌الرضا)
خیابان لطفعلی‌خان زند، کوچه اسکندری، بازار حاجی، سردر شرقی حرم ( باب‌السجاد)
خیابان حضرتی، کوچه دارالشفا (باب المهدی)
چند توصیه برای زیارت حرم شاهچراغ
بانوان باید با چادر به زیارت حرم مطهر شاهچراغ بروند. اگر چادر ندارید، می‌توانید از گیشه‌‌ی مستقر در کنار ورودیِ حرم، چادر تمیز و رایگان بگیرید.
ضمناً امانت‌داری حرم نیز کنار درب ورودی قرار دارد و اگر وسایلی به همراه دارید می‌توانید با خیال راحت آن را به آنجا بسپارید و با آرامش‌خاطر، به حرم مشرف شوید.
حرم شاهچراغ شیراز ، در ایام خاص به‌ویژه ایام محرم و صفر،صفا و معنویت خاصی دارد. اگر در این روزهای عزیز، توفیق زیارت حضرت شاهچراغ را داشتید، دعا‌گوی ما هم باشید.