موزه‌ها برای گردشگرهای تاریخ‌دوست جاهای دوست‌داشتنی هستند که وقت سفر طوری برنامه‌ریزی می‌کنند که حتما بخشی از زمان‌شان را میان یادگارهای گذشته بگذرانند و با تاریخ شهری که به آن سفر کرده‌اند آشنا شوند تا سفر برایشان معنای عمیق‌تری پیدا کند. حالا اگر موزه در یک بنای تاریخی باشد که بخشی از هویت شهر است، دیدن آن لطف خاصی دارد و مثل زدن دو نشان با یک تیر است. موزه سنندج یکی از این موزه‌هاست که در یک خانه‌ی تاریخی زیبا قرار دارد. این بار در مجله‌ی سفرزون می‌خواهیم از این خانه-موزه باشکوه برایتان بگوییم. اگر به موزه‌ها و خانه‌های قدیمی تاریخی علاقه دارید و قصد سفر به سنندج را هم دارید با ما همراه شوید.
موزه سنندج ، یادگاری از سنندج قجری
این موزه در بخش بیرونی یکی از بناهای قاجاری شهر سنندج قرار دارد. این خانه‌ی تاریخی که به نام خانه سالار سعید هم شناخته می‌شود، در اواخر دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار یعنی حدود ۱۵۰ سال پیش ساخته شده است. عمارت به سفارش قاضی القضات منطقه کردستان به نام ملالطف‌الله شیخ‌الاسلام ساخته شد و بعدها به تملک عبدالحمید خان سنندجی معروف به سالار سعید درآمد و نام این صاحب‌خانه تا امروز روی خانه مانده است.
این خانه، مثل تمام خانه‌های سنتی ایرانی، حیاط و ساختمان اندرونی و بیرونی دارد. بخش بیرونی‌اش یک حیاط بزرگ زیبا و ساختمانی دو طبقه دارد. ساختمان بخش بیرونی تالار تشریفات بسیار جالبی دارد که شیشه‌های رنگی پنجره‌ها جلوه‌ی خاصی به آن داده‌اند. حوض‌خانه و انبار هم از دیگر بخش‌های بیرونی خانه هستند.موزه سنندج هم از سال ۱۳۵۴ در همین بخش بیرونی عمارت دایر شده است. موزه چهار بخش پیش‌ازتاریخ، تاریخی، دوران اسلامی و بخش نمایش موقت دارد. قبلا یک بخش مردم‌شناسی هم داشت که این بخش بعد از افتتاح خانه‌ی کرد به آنجا منتقل شد. بخش اندرونی خانه هم تا اوایل دهه هفتاد در اختیار خانواده‌ی حبیبی بود و از آن تاریخ به بعد، در اختیار اداره‌ی میراث فرهنگی و گردشگری کردستان است.
گشتی در دوران پیش از تاریخ
طبقه‌های اول دوم و موزه که همان شاه‌نشین عمارت سالار است به آثار پیش از تاریخ تا آخر دوره‌ی ساسانیان اختصاص دارد. هنگام تماشای آثار موزه از توجه به گچ‌بری‌ها و آینه‌کاری‌های زیبای تالار شاه‌نشین هم غافل نشوید.
بخش پیش از تاریخ موزه در راهروی ورودی قرار دارد و اولین بخش موزه است که به آن وارد می‌شوید. در این بخش آثار دوره پیش از تاریخ نگهداری می‌شوند که از منطقه کردستان کشف شده‌اند. بیشتر آثار در بانه و کنگاور پیدا شده‌اند.
مهم‌ترین آثار بخش پیش از اسلام، آثار سفال و مفرغ و استخوان‌هایی هستند که از حفاری‌های تپه زیویه و غار کرفتو به دست آمده‌اند.
بخش غنی آثار تاریخی
اشیای دوره‌ی تاریخی موزه سنندج که در سالن اصلی قرار دارند، بیشترین اشیای موزه را تشکیل می‌دهند. بیشتر این اشیای تاریخی در کاوش‌های تپه‌ی زیویه‌ی استان کردستان که قدیمی‌ترین و تاریخی‌ترین تپه استان است، کشف شده‌اند.
در این بخش می‌توانید اشیای طلایی، مفرغی، سنگی، سفالی و حتی شیشه‌ای را ببینید. خمره‌های تدفینی از جمله آثار جالب بخش تاریخی موزه هستند. رنگ این خمره‌ها نخودی است و خیلی حجیم و بزرگ هستند و به همین دلیل در فضای باز موزه نگهداری می‌شوند. خمره‌های تدفینی برای دفن اجساد از دوره نوسنگی تا دوره‌ی اشکانی به کار می‌رفتند.
آثار دیگر این بخش از دوره‌ی اشکانیان و ساسانیان است و شامل انواع آبگینه و سفالینه و سکه‌های گوناگون.
موزه‌ی اسلامی در ایوان مزین
برای دیدن آثار دوران پس از اسلام باید به طبقه‌ی دوم عمارت بروید. اتاق‌های بزرگ این طبقه و ایوانی که تزیینات دیدنی و زیبایی دارد به آثار این دوره اختصاص دارند. آثاری از اوایل ورود اسلام تا دوره‌ی قاجاریه را می‌توانید در این قسمت ببینید. جالب‌ترین آثار هم سفالینه‌هایی هستند که از نقاط مختلف فلات ایران کشف شده‌اند و بیشتر آنها متعلق به قرن‌های شش و هفت هجری هستند.
در بخش اسلامی موزه سنندج، اشیای دیگری مثل انواع مهرها و سکه‌ها و انواع ظروف مسی و نقره هم به نمایش گذاشته شده‌اند. علاقه‌مندان به تاریخ و هنر اسلامی از این بخش بسیار لذت خواهند برد.
در زیرزمین عمارت بخشی به نام نمایش موقت وجود دارد. اشیایی که در این بخش به نمایش گذاشته می‌شوند براساس برنامه‌ی موزه تغییر می‌کنند و بیشتر اشیای هنری خارجی در بخش نمایش موقت به نمایش گذاشته می‌شوند. در فضای باز موزه هم به جز خمره‌های تدفینی، می‌توانید انواع کتیبه‌ها، سنگ‌نوشته‌ها و سنگ قبرهای دوران‌های مختلف را ببینید.
مسیر عمارت سالار سعید
اگر مایل هستید به این موزه سر بزنید، خبر خوش برایتان این است که موزه در مرکز شهر قرار دارد و دسترسی به آن آسان است. آدرس دقیق موزه خیابان امام خمینی، کوچه‌ی حبیبی است. اول باید به میدان انقلاب بروید و از آنجا به سمت بالای خیابان امام خمینی.
خانه‌ی کرد یا عمارت آصف که موزه‌ی مردم‌شناسی در آن قرار دارد، درست روبه‌روی عمارت سالار سعید است. مسجد دارالاحسان یا همان مسجد جامع و عمارت مشیر دیوان هم در نزدیکی موزه سنندج قرار دارند و اگر به عمارت‌های تاریخی و موزه‌ها علاقه دارید، دیدن‌شان خالی از لطف نیست. قیمت بلیت موزه هم ۲۵۰۰ تومان است.