نفقه چیست ؟
نفقه هر آن چیزی است که زن به آن نیازمند است و باید توسط شوهر برای زن فراهم شود.
در نتیجه میزان نفقه برای تمام زنها یکسان نمی‌باشد وباید بر حسب محل و زمان زندگی و خصوصیات زن تعیین گردد و به همین دلیل است که نفقه زنی که در شهر تهران زندگی میکند و دارای تحصیلات دانشگاهی است با زنی که در روستا زندگی میکند و دارای تحصیلات ابتداییست متفاوت است.
همه آنچیزی کهع لازم است درباره نفقه بدانید
قابل ذکر است اگر زن دارای شغل و درآمد مجزا از شوهر هم باشد و چه بسا درآمد او بیشتر از شوهر هم باشد باز هم میتواند نفقه را از شوهر خود مطالبه کند و حتی درصورت فوت زن ،ورثه زن نیز می‌توانند از شوهر زن، نفقه گذشته را مطالبه کنند.
در صورتیکه که شوهر فوت کند ولی نفقه زن او پرداخت نشده باشده ،زن میتواند از ماترک شوهر خود نفقه خود را مطالبه کند.
حق زن در مطالبه نفقه در صورتی است که در تمکین شوهر خود باشد و در صورتی که شوهر بتواند عدم تمکین زن خود را اثبات کند ،زن نمی‌تواند نفقه را دریافت نماید.
تعریف نفقه در قانونی مدنی :
در قانون مدنی (ماده 1107) : نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل: مسکن، البسه، غذا، هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم درصورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض و …
اگر شوهر نفقه را پرداخت نکند:
در صورت عدم پرداخت نفقه از سوی شوهر می‌توان با مراجعه به مراجع ذیل ،موضوع را پیگیری نمود:
مراجعه به دادگاه حقوقی.
مراجعه به دادگاه کیفری .
روش اول برای مطالبه نفقه | مراجعه به دادگاه حقوقی:
زن می تواند با طرح شکایت در دادگاه حقوقی به نفقه خود برسد
دریافت مبلغ نفقه به صورت حقوقی از طریق دادگاه خانواده و یا شورای حل اختلاف بوسیله ارایه دادخواست قابل مطالبه است؛ به این صورت که اگر میزان خواسته دویست میلیون ریال باشد، در صلاحیت شورای حل اختلاف و اگر بیش از دویست میلیون ریال باشد، در صلاحیت دادگاه خانواده است. در این روش زن باید به همراه مدارک شناسایی و سند نکاحیه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی جهت تنظیم دادخواست مطالبه نفقه رجوع کند. بعد از تنظیم دادخواست و پرداخت هزینه آن در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ،دادخواست تنظیم شده به دادگاه ارسال می‌گردد و در صورت عدم وجود نقص در دادخواست ،تاریخ معینی جهت حضور زن و شوهر تعیین می‌گردد تا در آن روز در جلسه دادرسی حضور پیدا نمایند وبه دفاع از خود بپردازند . در جلسه دادرسی پس از بیان اظهارات و انجام دفاعیات و ملاحظه سند نکاحیه ، قاضی پرونده اقدام به تحقیقات لازم منجمله ارجاع امر به کارشناس نفقه میکند. که در این راستا انجام تحقیقات توسط کاشناس نیازمند این است که هزینه کارشناسی توسط زن پرداخت گردد.(البته هزینه کارشناسی در پایان دادرسی از شوهر اخذ می‌گردد) پس از اینکه زن هزینه کارشناسی را پرداخت نمود ،کارشناس تحقیقات را در راستای کشف شان زوجه انجام مینماید ومیزان نفقه را با ارسال لایحه به دادگاه اعلام مینماید. (مواردی که در تعیین میزان نفقه توسط کارشناس اهمیت دارد عبارت است از تحصیلات زن ،محل خانه پدری ،توانایی ها و هنر‌های زن ،….) .
در نهایت قاضی پرونده تصمیم نهایی را با توجه به نظر کارشناس خواهد گرفت. در مقابل، البته شوهر میتواند اثبات کند که در دوران زندگی مشترک با زن خود ،مخارج زندگی را پرداخت مینموده است و اگر بتواند این موضوع را اثبات کند، به مقداری که در زندگی مشترک هزینه کرده است از میزان نفقه تعیینی توسط دادگاه کسر خواهد شد.
نکته مهم درمورد نفقه در ایام زندگی مشترک:
اگر زوجه تمکین اعم از عام و خاص نداشته باشد، ناشزه محسوب می‌گردد و نفقه به او تعلق نخواهد گرفت و زوج با اثبات این امرکه زوجه تمکین ندارد، میتواند نفقه را تا زمان تمکین زوجه پرداخت ننماید و به محض تمکین زوجه، مجدداً زوج ملزم به پرداخت نفقه خواهد بود؛ البته اثبات این امر که زوجه ناشزه می‌باشد، مستلزم طرح دعوای قبلی زوج تحت عنوان تمکین و صدور حکم قطعی می‌باشد.
زنانی که به ازدواج موقت شوهر خود در میآیند، برای اینکه بتوانند نفقه خود را دریافت کنند ، باید در سند ازدواج شرط پرداخت نفقه را قید نمایند ولی در ازدواج دائم نیاز نیست چنین شرطی درج کنند.
درصورتی که شوهر به پرداخت نفقه محکوم گردد و آن را نپردازد باید از دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف تقاضای صدور اجراییه بعد از صدور حکم و قطعی شدن آن نمود .بعد از صدور اجراییه وگذشت مهلت قانونی پرونده به اجرای احکام ارسال می‌گردد و زوجه میتواند با مراجعه به بخش اجرای احکام مربوطه ابتدائا درخواست توقیف اموال و در غیر اینصورت و عدم اثبات اعسار از ناحیه شوهر ،درخواست صدور برگ جلب شوهر خود را خواستار باشد.
افزون بر موارد فوق زن میتواند به علت عدم پرداخت نفقه از سوی شوهر و عدم الزام وی به پرداخت از دادگاه خانواده تقاضای طلاق نماید.
بنابراین اثر عدم پرداخت نفقه دو مورد است:
الزام مرد به پرداخت نفقه از طریق دادگاه
اعطای حق طلاق به زن و صدور حکم طلاق از طرف دادگاه
روش دوم برای مطالبه نفقه | مراجعه به دادگاه کیفری :
زن می تواند با طرح دعوی در یک دادگاه بزرگتر خق نفقه خود رادریافت کند
این روش ازطریق ارسال شکواییه به دادسرا قابل پیگیری است و نتیجه نهایی آن در صورت ارائه‌ی دلایل کافی و دفاعیات متناسب ،مجرم شناخته شدن شوهر و به زندان فرستادن وی می‌باشد.در ذیل اهم شرایط ونکات در جهت به نتیجه رسیدن شکایت بیان می شود.
4 شرط لازم برای اینکه زوج به علت ترک انفاق مجرم شناخته شود عبارت است :
زوج توان مالی پرداخت نفقه داشته باشد
زن در تمکین شوهر خود باشد
نفقه مربو ط به گذشته نباشد
ازدواج از نوع دایم باشد (نه موقت ).
در نتیجه زوجه برای مطالبه نفقه گذشته خود میتواند به صورت حقوقی اقدام نماید نه کیفری.برخلاف تصور عموم زن حتی اگر دارای درآمد متناسبی باشد ولی نفقه وی از سوی شوهر پرداخت نگردد میتواند از شوهر خود شکایت نماید.
برای اینکه بتوان شوهر را به لحاظ عدم پرداخت نفقه مجازات نمود ،باید عدم پرداخت نفقه از سوی شوهر برای چندین هفته متوالی اثبات گردد.
زن جهت مراجعه به دادگاه کیفری یکسال مهلت دارد و بعد از گذشت یکسال از عدم پرداخت نفقه ،نمی‌توان دیگر به دادگاه کیفری مراجعه نمود.(ولی مراجعه به دادگاه خانواده در هر زمان امکان دارد) البته به جهت اینکه ترک انفاق جرم مستمری است به لحاظ استمرار میتواند به دفعات مورد شکایت واقع شود و تاریخ ترک انفاق؛ درواقع تاریخی است که شاکی در شکایت خود برای شروع جرم ترک انفاق اعلام نموده و این امر به اثبات رسیده است.
مراجعه به مرجع کیفری فقط در مورد نفقه حال می‌باشد ولی در مورد مراجعه به دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف هم مطالبه نفقه حال و هم مطالبه نفقه دوران گذشته امکان پذیر است. در نتیجه به دلیل عدم پرداخت نفقه دوران گذشته نمی‌توان شوهر را به زندان انداخت. .مگر با اخذ برگ جلب شوهر در مرجع اجرای احکام و عدم به اثبات رسانیدن اعسار در دادگاه حقوقی یا شورای حل اختلاف.
نکته شایان ذکر این است که اگر مردی با وجود استطاعت مالی و درصورت تمکین زن، نفقه او را نپردازد مجرم محسوب می‌گردد و با شکایت زوجه قابل تعقیب کیفری از طریق دادسرا می‌باشد.
مجازات نپرداختن نفقه (ترک انفاق) طبق قانون جدید کاهش مجازات تعزیری حبس تعزیری درجه شش (سه ماه تا یک سال) می‌باشد.
نفقه در دوران عقد به چه شکل است؟
در پاسخ باید گفت زوجه باکره در دوران عقد در جواب دادخواست تمکین شوهر میتواند به حق حبس استناد نماید و تمکین را موکول به پرداخت کامل مهریه نماید و این استناد به حق حبس؛ باعث از بین رفتن نفقه زوجه نمی‌شود و مسقط نفقه نخواهد بود.
منبع: وکیل با ما