قرارداد اجاره به شرط تملیک از مواردی است که در دهه های اخیر بسیار پر کاربرد شده است زیرا از جهتی حد وسطی میان خرید و فروش و اجاره است و از طرفی دیگر برای فروشنده ای که ترس پرداخت نشدن قیمت مالش را دارد به کار خواهد رفت.
برای مثال فروشنده برای آن که مطمئن باشد پول مال پرداخت می شود توافق می کنند که این ماشین به عنوان اجاره نزد خریدار باشد و با پرداخت آخرین قسط آن خریدار مالک می شود. در ادامه بیشتر و ساده تر اجاره به شرط تملیک را بررسی می کنیم.
این نوع قرارداد کاربرد زیادی دارد و به نوعی به دو شکل تقسیم می شود. بگذارید ابتدا مثال بزنیم: یک شرکت یا یک شخص یا مثلا بانک برای آنکه از پرداخت پول تمام کالا مطمئن شود به این قرارداد روی می آورد به این شکل که به جای فروش آن مال توافق می کنند که تا مثلا ۱۲ ماه در اجاره خریدار باشد و اجاره بها هم همان تمام پول باشد که تقسیم بر این ۱۲ ماه می شود.
حال خریدار وقتی آخرین ماه را پرداخت کند مالک آن جنس که مثلا ماشین است می شود. این یک نوع اجاره به شرط تملیک بود.
این قرارداد ابتدا در انگلیس و حقوق کامن لا وجود داشت و به این شکل بود که شرکتی که چرخ خیاطی تولید می کرد از این جهت که مردم از خرید آن استقبال نمی کردند برای استقبال مردم گفتند که مردم می توانند آن را اجاره کنند و اگر خواستند می توانند بعدا آن را خریداری کنند و در زمان خرید هم آن اجاره بها به عنوان پول چرخ خیاطی احتساب می شود.
که به نوعی اجاره-خرید نام داشت Hire-purchase بعدها این کار لیزینگ نامیده شد و گسترش زیادی پیدا کرد.
انواع اجاره به شرط تملیک
یک نوع اجاره به شرط تملیک به شکلی بود که در سطر قبل گذشت؛ یعنی اجاره با شرط نتیجه به این صورت که توافق می شود مثلا تراکتور با قیمت ۲۰۰ میلیون تومان ۱۲ ماه در اجاره خریدار باشد و با پرداخت ماهی ۱۶ میلیون تا آخرین ماه تمام اقساط پرداخت شود و آن موقع است که خریدار مالک واقعی تراکتور می شود در اینجا اجاره به شرط تملیک در واقعی نوعی بیع معلق است (خرید و فروش) که شرط و معلق علیه آن پرداخت آخرین قسط است.
نوع دیگر اجاره به شرط تملیک اجاره با شرط فعل است؛ یعنی فرد، تراکتور را نه برای خرید بلکه برخلاف قبلی واقعا برای اجاره به طرف می دهد و توافق می شود بعد از پایان اجاره اگر مستاجر خواست می تواند با پرداخت باقی پول آن وسیله، مالک آن بشود. در واقع در اینجا فروشنده خود را ملزم کرده که اگر مستاجر در پایان اجاره، قصد خرید کرد؛ آن مال به مستاجر فروخته شود.
مستاجر برای آن که در آخر، مالک مال بشود لازم است که شرایط و تعهدات خود را انجام دهد در غیر این صورت مالک نخواهد شد. یکی از وظایف مستاجر این است که از مال مورد اجاره مراقبت کند به این دلیل که نسبت به آن امین است.
همچنین مستاجر باید اقساط اجاره بها را در سر موعد پرداخت کند و این که مستاجر باید در همان موردی که در قرارداد به آن تصریح شده از مال استفاده کند.
در ابتدا باید بدانیم که این یک نوع قرارداد لازم است؛ یعنی به جز مواردی خاص، قابل فسخ نیست و طرفین باید پایبند به قرارداد باشند. همچنین در ضمن قرارداد می توان ضمانت اجرای تخلف از موارد قرارداد را درج کرد و برای مثال حق فسخ پیش بینی کرد.
همچنین غالب خیارات فسخ در قانون مدنی در این باره نیز کاربرد دارد. و اگر تدلیس و عیب و تخلف از صفت و… انجام شود امکان فسخ از طرف مشروط له وجود دارد.اگر چه در برخی قوانین، اشاره ای به اجاره به شرط تملیک شده است؛ اما در جایی دیگر جزئیاتی از آن دیده نمی شود. پس می توان گفت غالب احکام آن تابع توافق طرفین و قواعد عمومی است.
در رابطه با اجاره به شرط تملیک یا لیزینگ می توانید مسائل خود را با مشاوران موسسه مطرح کنید و از راهکارهای لازم آگاهی یابید نحوه تنظیم قرارداد بسیار حائز اهمیت است که اهمال در آن ممکن است هم هزینه زا باشد و هم حقوق فرد را در خطر قرار دهد لذا توصیه می شود در این باره با وکیل دادگستری متخصص در این حوزه مشورت شود.
برای اخذ مشاوره از وکلا و مشاوران موسسه وکیل تاپ می توانید با شماره تلفن های موجود در سایت تماس بگیرید و همچنین امکان اخذ مشاوره آنلاین از طریق سامانه وکیل تاپ نیز برای افراد وجود دارد.