این اصطلاح حقوقی قصد بیان این قاعده و اصل را دارد که وقتی یک دعوایی یا شکایتی انجام شد و برای آن حکم صادر شد دیگر همان اشخاص نمی توانند دوباره برای همان دعوا یا شکایت اقامه دعوا کنند.
زیرا این امر و یا این پرونده مختوم شده یا خاتمه یافته است که اصطلاحا به آن امر قضاوت شده یا امر مختومه نیز می گویند اما در ادامه به نکات و شرایط امر مختومه در پرونده های حقوقی و کیفری اشاره خواهیم کرد.
نظم عمومی ایجاب میکند که اگر دعوایی طرح شد و حکمی هم در ایم راستا صادر شد افراد حق اعتراض به آن داشته باشند تا اشتباهات قضایی کمتر بشود و قانون هم این حق را به طرفین داده که در موردی که حکم علیه آنان صادر می شود بتواند در تجدید نظر به آن اعتراض کنند.
اما فقط حق اعتراض دارند و اگر حکم هر چه بود باید قبول کنند (البته راه ای اعتراض زیاد هستند) لذا افراد نمی توانند به جای اعتراض کردن همان دعوا را دوباره در دادگاه طرح کنند زیرا آن دعوا یک بار طرح شده و خاتمه یافته است.
این قضیه هم در دعاوی حقوقی و هم شکایت های کیفری وجود دارد.
اگر فردی برای جرمی شکایت کند دادگاه و قبل از آن دادسرا به آن رسیدگی می کند و درباره آن حکم صادر میکند از این حکم می توان تجدید نظر کرد یعنی کسی که به ضرر وی حکم صادر شده می تواند به آن اعتراض کند.
و از راه هایی که قانون تعیین کرده اعتراض خود را انجام دهند اما نمی توانند برای همان جرم دوباره شکایتی را از اول شروع کنند و این شکایت رد خواهد شد.
در واقع این قاعده باعث می شود اولا نظم حفظ شود و کسی دوبار محاکمه نشود و این که نظر قضایی دادگاه ها استحکام خود را حفظ کنند.
در امور و دعوای حقوقی هم چنین قاعده ای وجود دارد یعنی اگر در دعوای حقوقی مثل مهریه و مطالبه طلب حکمی صادر شد دوباره همان دعوا بین همان اشخاص قابل طرح نیست و اگر طرح شود دادگاه رسیدگی نمیکند مگر آنکه دلیل جدیدی در میان باشد پی اگر دلیل جدیدی وجود داشته باشد می توان شکایت دوباره مطرح کرد.
اما باید دقت کنیم در مواردی که طبع پرونده و جریان ممکن است در حال تغییر باشد یا تغییر یابد این قاعده جاری نیست و می توان دوباره شکایت کرد برای مثال اگر دعوای زن برای طلاق به استناد عسر و حرج رد شده می توان بعدا نیز این دعوا را مطرح کند یا اینکه اگر دعوای تعدیل مهریه رد شده می توان با توجه به شرایط این امر را دوباره در دادگاه طرح کرد.
دعوای تمکین و دعوای ملاقات با فرزند هم به همین شکل امر مختوم ندارند.
برای این که ما نمی توانیم یک شکایت را دوبار مطرح کنیم این شرایط باید موجود باشد و گرنه می توان دوباره شکایت را مطرح کرد.
برای مثال اگر شما علیه الف شکایت توهین مطرح کرده اید دوباره نمی توان به خاطر همان توهین علیه الف شکایت کنید اما میتوان علیه ب یا شخص دیگر که متهم میدانید برای همان توهین شکایت کنید.
یعنی درست است که شما اگر قبلا علیه الف برای جرم توهین شکایت کرده اید نمیتوانید باز هم برای توهین شکایت کنید اما میتوان علیه همین شخص الف شکایت با جرمی دیگر مثل قذف یا ضرب و جرح مطرح کنید.
مثلا ما شکایت اول را مطرح کرده ایم برای مجازات شخص حال که حکم صادر شده می توان در دادگاه حقوقی هم طرح دعوا کرد علیه همان شخص برای جبران خسارات مالی وارد شده پس اینجا سبب ها متفاوت است.
با این شرایط نمی توان علیه شخصی طرح شکایت دوباره کرد البته راه اعاده دادرسی باز است که بحث دیگری ست که در این باره می توانید از مشاوره حقوقی وکلای موسسه وکیل تاپ استفاده کنید.
برخی دعاوی با این که شرایط امر مختوم را ممکن است داشته باشند اما مشمول آن نمی شوند به دلیل حدوثی بودن و تغییر اوضاع و احوال لذا در هر مورد و پرونده باید جداگانه بررسی بشود برای این کار می توانید از مشورت وکلا و مشاوران موسسه وکیل تاپ بهره ببرید و از دانش حقوقی آنان در این زمینه استفاده کنید.