قانون گذاری و اجرای قانون همواره یکی از اصول و ارکان هر جامعه و کشوری محسوب می شود اما مساله ی مهم و قابل توجه بحث نظارت بر اجرای صحیح قانون می باشد که تاثیر آن نیز همانند قانون گذاری و اجرای آن بسیار مهم و تاثیرگذار می باشد.
در کشور ما نیز مطابق با قانون اساسی، قوه قضائیه به عنوان اصلی ترین نهاد نظارتی بر اجرای صحیح قانون تعیین شده است.
اما نهاد های نظارتی دیگری نیز بجز قوه قضائیه در کشور ما وجود دارند که می بایست مطابق با ضوابط و چارچوب تعیین شده اقدام به نظارت نمایند.
در این نوشتار قصد داریم به وظایف قوه قضائیه و وزارت دادگستری به عنوان نهاد های نظارتی بپردازیم.
همواره این سوال مطرح می شود که با وجود قوه قضاییه، چه اهمیتی بر وجود وزارت دادگستری می باشد و آیا اصلا وزارت دادگستری چه نقش و اثری را در جامعه دارد.
در این باره باید بیان داشت که:
وزیر دادگستری با انتخاب رئیس جمهور و رای اعتماد مجلس شورای اسلامی انتخاب خواهد شد.
مهم ترین و اصلی ترین وظیفه ی وزارت دادگستری رابط و واسطه ی بین دولت با قوه قضائیه و مجلس شورای اسلامی می باشد.
مواردی مانند: تهیه و تدوین و پیگیری تصویب آیین نامه ها و دستورالعمل ها و مجوزهای مورد نیاز قوه قضائیه در هیات دولت، تسلیم لوایح قضایی ارائه شده از سوی رئیس قوه قضائیه به دولت و دفاع در مراحل تصویب جهت تقدیم به مجلس شورای اسلامی.
بررسی طرح های قانونی مرتبط با قوه قضائیه و انعکاس نظرات قوه قضائیه. مشارکت در تنظیم لوایح قضایی پیگیری و دفاع از آن در مجلس شورای اسلامی و انعکاس نظرات قوه قضائیه، از جمله وظایف وزارت دادگستری می باشد.
اما وظایف وزارت دادگستری به همین جا ختم نمی شود و قانون وظایف دیگری نیز برای وزارت دادگستری پیش بینی نموده است که به اهم آنها می پردازیم.
امضای عهد نامه ها مقاوله نامه ها موافقت نامه ها و قراردادهای قضایی با سایر دولت ها در صورت اعطای نمایندگی از سوی رئیس جمهور با هماهنگی قوه قضائیه. (منظور از مقاوله نامه نوعی از معاهدات بین‌المللی است که معمولاً برای اسنادی که جنبه رسمی و چندجانبه دارند به کار می‌رود. مربوط به مسائل اجتماعی و اقتصادی مخصوصاً شرایط کار است و هدف آن ایجاد قواعد حقوقی در زمینه کار می باشد.
اقدام در جهت احقاق حقوق شهروندان ایرانی مقیم خارج از کشور.
هماهنگی در امور بین الملل نظیر قراردادهای همکاری و معاضدت قضایی استرداد مجرمین انتقال محکومین و ….با رعایت قانون اساسی و نظر رئیس قوه قضائیه.
مدیریت امور پرداخت دیه از بیت المال حمایت از قربانیان جرم و مجرمین جرایم غیرعمد.
رسیدگی صدور حکم و تعزیر متخلفین قانون تعزیرات حکومتی.