طبق قراردادی که با موکل خود امضا می کنند، وکلا موافقت می کنند که از حقوق موکل خود در دادگاه یا دعاوی احتمالی دفاع و دفاع کنند. اما گاهی اوقات افرادی هستند که توانایی پرداخت وکیل را ندارند و از طرفی نداشتن وکیل باعث تضییع حقوق آنها در دادگاه می شود. در این گونه موارد، قانونگذار به منظور دفاع از حقوق عمومی و تأمین حق دسترسی عموم به وکیل، مقرراتی را در قانون برای استفاده رایگان وکیل و وکیل تسخیری پیش بینی کرده است. احمد فتحی وکیل دادگستری در گفت و گو با همایات، قوانین استفاده از وکیل، انقیاد و وکیل اتفاقی را تشریح کرد.
احمد فتحی در خصوص انواع وکالت اظهار داشت: کلیه قراردادهای وکالت در قوه قضائیه که بین وکلا و موکلان تنظیم می شود بر اساس قرارداد و توافق طرفین می باشد. در واقع ابتدا وکیل به موکل و پرونده استماع می کند و اسناد و مدارک او را بررسی می کند و در نهایت پس از بررسی اهمیت پرونده، وکالت نامه را به گونه ای تعیین می کند که این موضوع بین طرفین توافق شود.
وی با بیان اینکه همه امور مربوط به وکالت بر اساس قرارداد است اما حق الوکاله ممکن است بر اساس قرارداد یا تعرفه باشد، افزود: بر اساس آیین نامه مصوب میزان وکالت در تعرفه قانونی کم است به همین دلیل برخی از وکلا. قراردادهای خصوصی را تنظیم کنید.
این وکیل دادگستری گفت: وکلا به دلیل پایین بودن وکالت قانونی با موکلان قراردادهای خصوصی را تعیین و تنظیم می کنند که الزاماً به دادگاه ارائه نمی شود، بنابراین عنوان وکالت غیر قراردادی نادرست است و اشتباه شده است.
فتحی در خصوص وکالت در دعاوی مالی و غیر مالی افزود: در وکالت مالی موکل به دنبال فردی است که کار و وکالت وکیل از او مشخص شده باشد. در وکالت قراردادهای مالی تعرفه وکیل 6 تا 7 درصد است اما در دعاوی غیرمالی یا کیفری مانند جنایت یا صدمات بدنی که شخص به وکیل مراجعه می کند، میزان مطالبه یا ادعا مشخص نیست. ، در این صورت تعرفه قانونی بسیار بالاست. کم است و به همین دلیل است که وکلا معمولاً به صورت خصوصی با موکلان بر سر مقدار مشخصی توافق می کنند.
وی در خصوص تنظیم قراردادهای خصوصی خاص و تعیین حق الوکاله های کلان توسط برخی از وکلا گفت: این پرونده ها اگرچه به دلیل توافق است اما به دلیل تعداد محدودی از وکلا است. البته در مورد حق الوکاله بالای سقف تعریف شده، وکیل باید بر اساس حق الوکاله دریافتی، مالیات پرداخت کند.
وکالت رایگان!
نویسنده کتاب «هنر دفاعی، هنر دفاعی و وکالت» در ادامه با بیان اینکه افراد در صورت عدم تمکن مالی برای گرفتن وکیل از وکیل در پرونده های حقوقی و وکیل تسخیری در پرونده های کیفری استفاده می کنند، افزود: الف. وکیل یک نوع وکیل تقریبا رایگان است و کانون وکلا دارای دفتر معاضدت قضایی است که در آنجا وکلا را به افرادی که توانایی پرداخت هزینه وکالت را ندارند معرفی می کند.
فتحی افزود: در وکالت وکالت، وکالت تقریبا رایگان است به طوری که افراد دارای معلولیتی که توانایی پرداخت هزینه را ندارند می توانند با استفاده از این وکلا سر کار بروند و در صورت موفقیت در دادگاه، میزان حق الوکاله توسط محکوم علیه اخذ می شود. شخص و به وکیل داده می شود». داده می شود و وکیل بخشی از این را به همکاری کانون وکلا می پردازد که البته وکلا این کار را نمی کنند.
وی در ادامه با بیان اینکه دفتر معاضدت کانون وکلا با توجه به مراجعه افراد فهرستی از وکلا را معرفی و اعلام می کند، اظهار داشت: کانون وکلا یکی از پرکاربردترین وکلای دادگستری است.
این وکیل دادگستری با بیان اینکه احضاریه کاملا رایگان است، افزود: در دادگاه کیفری متهم باید وکیل داشته باشد، در مواردی متهم به قتل می رسد و ممکن است مجازات او اعدام و حبس باشد. در این صورت وکیل باید در پرونده حضور داشته باشد.
فتحی گفت: افرادی که تمکن مالی ندارند، دادگاه کیفری برای آنها وکیل تسخیری معرفی می کند. انجام می دهند. وکالت جایگزین رایگان است و در این موارد حق الوکاله توسط قوه قضاییه به وکیل پرداخت می شود.
وی تاکید کرد: البته وکیل آزاد بودن به معنای سهل انگاری وکلا نیست و در این وکالت وکلا با تمام وجود از موکل خود دفاع می کنند.
یک وکیل معمولی باید به کانون وکلا مراجعه کند
این وکیل دادگستری درباره وکیل موردی نیز گفت: گاهی در خانواده یکی از اعضای خانواده تحصیلات حقوقی دارد و توانایی دفاع از اعضای خانواده را دارد، در اینجا فردی که تحصیلات حقوقی دارد اما پروانه وکالت ندارد. می تواند به اقوام و والدین برود." و فرزند خود را نمایندگی کنند. البته این هم شرایط خاص خودش را دارد.
وی با بیان اینکه متقاضی وکالت باید درخواست خود را به کانون وکلای دادگستری محل ارائه کند، تصریح کرد: البته هر فردی نمی تواند بیش از سه بار برای وکالت نامه اقدام کند.