حقوق متهم در دادگاه
هر کسی که متهم به جرم باشد حقوقی دارد که باید رعایت شود. در ادامه به برخی از حقوق متهم در دادگاه اشاره می شود.
یکی از حقوق متهم در دادگاه این است که کشف و تعقیب جرم و تحقیقات و دستگیری متهم طبق قانون باشد و قبل از اثبات جرم و صدور حکم قطعی مجرم نباشد. صادر شده. اعمال او چیزی جز ضرر و زیان دیگران نیست که در این صورت اگر ورثه ارث او را بپذیرند مسئولیت مالی بر عهده اوست. (مانند جبران خسارت شاکی)
یک نفر را نمی توان دو بار مجازات کرد. در جرایم قابل گذشت، در صورت گذشت شاکی، متهم قابل تعقیب نیست.
بازداشت متهم بیش از 24 ساعت بدون اعلام اتهام ممنوع است. ضابطان دادگستری می توانند متهم را حداکثر تا 24 ساعت تحت نظر نگه دارند و در اولین فرصت مراتب را به مرجع قضایی اطلاع دهند و این 24 ساعت فقط در جرائم مشهود قابل اعمال است.
در صورتی که متهم در زمان ارتکاب جنون مجنون باشد در صورت لزوم به مرکز درمانی منتقل می شود.
نکته دیگر اینکه فقط لوازم، نوشته ها و اسناد متهم قابل بررسی است که مربوط به جرم باشد. در صورت وجود دلایل کافی، احضار متهم صرفاً با احضاریه انجام می شود نه تلفنی و غیره.
متهم قبل از احضار قابل احضار نیست. همچنین متهم جز در موارد استثنایی باید در همان روز احضار شود.
پس از اخذ مشخصات متهم، اولین سوال از وی، توضیح اتهام و دلایل مرتبط با آن است. سؤالات متهم باید مفید و مرتبط با اتهام باشد نه کلی یا مختلط.
رعایت موازین شرعی در تحقیقات از متهمان زن ضروری است. متهم حق دارد پاسخ سؤالات را خودش بنویسد.
سکوت و عدم پاسخگویی به سؤالات بازپرس یا مراجع قضایی حق متهم است. همچنین تحقیر یا شکنجه متهم به هر نحو ممنوع بوده و اقرار حاصل از شکنجه فاقد ارزش قانونی و قضایی است.
دستگیری قانونی متهم فقط در زندان صورت می گیرد و نه در کلانتری یا سایر اماکن.
در صورتی که تحقیقات از متهم پس از دستگیری ضروری باشد، صرفاً در زندان و با انجام تشریفات مربوطه و به دستور قاضی انجام می شود نه در سایر اماکن. قرار دادن متهم در اختیار مأموران برای تکمیل تحقیقات در کلانتری و غیره شرعاً مجاز نیست.
در صورتی که تصمیم مقام قضایی قابل تجدیدنظرخواهی باشد، باید مراتب را به اطلاع متهم و خانواده متهم برسانند.
حقوق متهم در اجرای احکام
بر اساس اعلام سازمان قضایی نیروهای مسلح، اجرای احکام کیفری، نظارت بر زندانیان در امور مربوط به زندانیان، اظهار نظر در مورد مشمولان مشروط و آزادی مشروط بر اساس قوانین و مقررات و اعطای مرخصی به زندانیان بر عهده قاضی می باشد. با توجه به قوانین و مقررات، تصمیم گیری در مورد محکومان سالخورده، مبتلایان به بیماری های روحی و روانی و بیماری های صعب العلاج جسمی و سایر محکومان نیازمند مراقبت و توجه ویژه است. اجرای مجازات در ملاء عام ممنوع است مگر در موارد تکلیف قانونی یا بنا به آثار و تبعات اجتماعی جرم، مرتکب و مرتکبین و ترس از انتقال آن به دیگران، خود دادگاه یا به پیشنهاد مردم. دادستان باید اجرا شود و در تصمیم اجرای علنی حکم قید شود.
به منظور رعایت حال محکوم علیه و حفظ سلامتی وی، اجرای مجازات در موارد حاملگی تا شش ماه پس از زایمان، شیردهی تا دو سال و شلاق در حال حیض یا استحاضه به تشخیص قاضی. به تعویق افتاده است. همچنین در صورتی که محکوم به بیماری جسمی یا روانی داشته باشد و اجرای حکم موجب تشدید بیماری یا تأخیر در بهبودی وی شود، قاضی اجرای حکم را پس از اخذ نظر پزشکی قانونی تا بهبودی موکول می‌کند.