روشنک محمدی: همه می دانند که مجرم باید مجازات شود. تشخیص اینکه مجازات باید تمایل به ارتکاب مجدد جرم را از بین ببرد. اما فرض کنید هر کسی که مرتکب جرمی شود زندانی شود. طولی نمی کشد که تمام زندان ها پر می شود، اگر به همین منوال ادامه دهیم، از هیچ جرمی جلوگیری نمی شود. ما دیگر جایی برای نگهداری جنایتکاران خطرناک نداریم و زندان ها در حال تبدیل شدن به مکانی برای آموزش انواع جنایات به جنایتکاران دیگر هستند. به همین دلیل است که قانون برای همه جرایم حبس تعیین نکرده است و برخی مجرمان به شیوه های دیگری مجازات می شوند. دکتر ابراهیم حجتی وکیل دادگستری و استاد مرکز آموزش قوه قضائیه توضیح می دهد.
دکتر حجتی در پاسخ به این سوال که چه جایگزین هایی برای حبس داریم، می گوید: در گام اول بهتر است مجازات هایی که به جای حبس قابل اعمال است، بازنگری شود. طبق قانون، این مجازات ها به پنج دسته دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جریمه نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی تقسیم می شوند.
وی ادامه می دهد: البته این مجازات ها مشمول هیچ جرمی نیستند، اما برای اینکه قاضی یکی از این مجازات ها را برای مجرم در نظر بگیرد باید به نوع و کیفیت جرم و عواقب آن و همچنین توجه داشته باشد. سن، مهارت ها، موقعیت، شخصیت و پیشینه مجرم. سپس رای صادر می کند.
این وکیل دادگستری در پاسخ به اینکه آیا مجازات های جایگزین مجرمان را جسارت نمی کند، گفت: اگر نگران هستید که دیگر سنگی به سمت شما پرتاب نشود و هرکسی بتواند هر کاری دلش می خواهد بکند و با پرداخت پول از زندان و مجازات های قانونی فرار کند. شما را نگران می کند زیرا قانونگذار حاضر نیست مجازات های قانونی و آسایش و امنیت جامعه را با پول یا هر چیز دیگری مبادله کند به همین دلیل محدودیت هایی برای جایگزینی حبس و در واقع جرایم سنگین وجود دارد. مشمول این قانون نمی شوند اما مثلاً مرتکبین جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها سه ماه حبس است به جای حبس به مجازات جایگزین حبس محکوم می شوند.
وی ادامه می دهد: همچنین اگر فردی مرتکب جرمی شود که حداکثر مجازات آن 91 روز تا شش ماه حبس است، دادگاه به شرط نداشتن سابقه کیفری به جای حبس به مجازات جایگزین محکوم می شود.
رکوردداران باید زندانی شوند
حجتی با اشاره به اینکه برخی افراد نمی توانند از مجازات های جایگزین حبس از 91 روز تا شش ماه و حبس از شش ماه تا یک سال استفاده کنند، خاطرنشان کرد: در این زندان ها امکان استفاده از مجازات های جایگزین حبس وجود دارد اما برخی افراد نمی توانند از مجازات های جایگزین حبس استفاده کنند. از این بهره ببرید این افراد به دو دسته تقسیم می شوند: 1- افرادی که به دلیل ارتکاب جرم عمدی سابقه محکومیت قطعی دارند و مجازات آنها حبس تا شش ماه یا جزای نقدی بیش از 10 میلیون ریال یا شلاق است. 2 - اشخاصی که سابقه محکومیت قطعی به ارتکاب جرم عمدی دارند و مجازات آنها حبس بیش از شش ماه یا حد یا قصاص یا پرداخت بیش از یک پنجم جزای نقدی است.
وی بیان می کند: البته اگر فردی مرتکب این جرایم شده باشد اما 5 سال از جرمش گذشته باشد، مجازات جایگزین حبس برای او خواهد بود، البته این موضوع نیز به نظر قانونی و شرایط جرم و مجرم بستگی دارد. .
جایگزین حبس برای جرایم غیرعمد
این وکیل دادگستری در ادامه تاکید می کند: دادگاه می تواند مرتکبین جرایم عمدی را نیز که حداکثر مجازات قانونی آنها بیش از شش ماه تا یک سال حبس است به شرط نداشتن سابقه حبس جایگزین محکوم کند.
وی افزود: همچنین در جرایم غیرعمد مجرمان به حبس محکوم می شوند مگر اینکه مجازات قانونی جرمی که مرتکب شده اند بیش از دو سال حبس باشد که در این صورت تشخیص جایگزینی یا عدم جایگزینی با قاضی است. زندان."