وکالت قراردادی جایز است یعنی عقدی که با فوت هر یک از طرفین یا استعفای وکیل یا عزل وکیل توسط موکل یا با جنون وکیل یا موکل خاتمه می یابد. بنابراین وکالت مفهوم وکالت است که در قانون مدنی از آن به عنوان وکالت یاد می شود. بر اساس اعتماد آموخته و داده می شود. وکالت عقدی است که شخصیت وکیل عامل اصلی عقد است خواه وکالت در عقود باشد یا وکالت در دعاوی. طبق قانون از این حیث تفاوتی بین عقد وکالت بلامعارض یا عقد وکالت ساده نیست. موکل هر زمان که بخواهد می تواند وکیل خود را عزل کند اما طرفین می توانند در قرارداد، سلب صلاحیت وکیل را شرط کنند. حال در پاسخ به این موضوع آیا موکل می تواند خودش وکیل باشد یا این حق فقط برای وکیل محفوظ است؟ هر چند وکالت یک وکالت ساده نیست و جزء وکالت بلاعوض و دائمی محسوب می شود. اما عقد از نظر ماهیت جایز است و مانند وکالت ساده با فوت یا جنون طرفین فسخ و از بین می رود و دیگر ارزش عملی ندارد و باطل می شود و اگر این چندین بار وکالت نامه تفویض شده است، به همین دلایل همچنان از بین می رود. قرارداد وکالت
مواد 656 تا 683 قانون مدنی ایران به تبیین قواعد و خصوصیات عقد وکالت به عنوان یکی از عقود معین اختصاص دارد.
طبق ماده 656 ق.م (قانون مدنی) وکالت عقدی است که در آن یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام کاری وکیل خود قرار می دهد. طرفین عبارتند از موکل به معنای اذن دهنده و وکیل به معنای مجاز.
در تقسیم عقود و عقود، عقد وکالت از عقود مباح محسوب می شود;
طبق ماده 186 ق.م، عقد در صورتی جایز است که هر یک از طرفین عقد بتواند هر وقت بخواهد آن را فسخ کند و در مقابل عقد لازم است. (طبق ماده 185 ق.م، عقدی است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را ندارند مگر در موارد معینی که با خیارات یا تخفیفات منافات دارد، مانند بیع، اجاره، صلح، مزرعه. ، ازدواج و غیره)
در عقد وکالت هر یک از موکل و وکیل در هر زمانی می توانند آن را فسخ کنند.
بر اساس مقررات مواد 678 و 954 و 683 ق.م، با فوت و جنون و جنون در صورتی که رشد مؤثر باشد و مال و وکالت از بین برود یا موکل انجام دهد یا مدت وکالت. وکیل در مورد وکالت منقضی می شود. وکالت فسخ می شود.
در پاره ای از موارد، به ویژه در فروش اموال منقول و غیر منقول، این وکالت ساده به درد طرفین نمی خورد و به اهداف آنها نمی رسد; زیرا هر یک از موکل و وکیل می تواند آن را مختل کند; لذا برای ایجاد رابطه مستقر، غیر قابل فسخ و غیر قابل انفصال، طرفین به وکالت نامه خاصی با عنوان وکالت مراجعه می کنند.
انواع قراردادهای وکالت
1- وکالت نامه ساده 2- وکالت نامه بدون معارض
وکیل معزول عموماً به وکیلی اطلاق می شود که موکل او دیگر حق عزل وکیل و فسخ وکالت را ندارد.
به عبارت دیگر، وکالت ساده که عقد جایز بوده است، در حکم عقد زمانی لازم می شود که طرفین نتوانند آن را فسخ کنند و دلیل اصلی ابتکارات مردم برای اقدام بدون وکالت است. و درخواست آنها از دفاتر اسناد رسمی به همین دلیل است. است؛ به عنوان مثال، زمانی که شخصی یک واحد آپارتمان را از شخصی خریداری می کند. اما به دلایلی نمی تواند آن را به صورت رسمی منتقل کند. به ناچار وکیل (در اینجا خریدار) مبیع را از موکل (در اینجا فروشنده) در دفاتر اسناد رسمی خریداری می کند. پس از رفع موانع و در زمان مناسب بدون حضور یا نیاز موکل، نسبت به انتقال رسمی آن اقدام می کند و با اخذ این وکالت، موکل دیگر نمی تواند قرارداد وکالت را فسخ یا وکیل را عزل کند.
وکالت فقط در بحث اموال به کار نمی رود; بلکه در شرایط شخصی برای خردار اهمیت ویژه ای دارد. به عنوان مثال، طبق ماده 1133 ق.م، مرد حق طلاق دارد، اما زن می تواند با درخواست وکیل طلاق از مرد در ضمن عقد، حق طلاق داشته باشد. و شوهر (موکل) دیگر نمی تواند وکیل (زن) را عزل کند یا وکالت را فسخ کند. مگر اینکه عقد اصلی یعنی نکاح منفسخ و از بین برود و عقد وکالت نیز از بین برود. بنابراین افراد دارای وکالت می توانند به آنها دست یابنداهداف
اصل عقد وکالت در ماده 679 ق.م بیان شده است که مقرر می دارد: «موکل می تواند هر وقت بخواهد وکیل را عزل کند مگر اینکه وکالت یا عدم عزل در قرارداد شرط شده باشد».
طبق ماده 679 قانون مدنی هر چند وکالت از عقود مباح باشد و موکل می تواند عقد را فسخ و وکیل را عزل کند; اما اگر عقد وکالت یا عدم عزل وکیل در عقد تکلیفی مانند عقد بیع و صلح و نکاح و غیره شرط شده باشد طبق عقد اولیه که لازم بوده است; همچنین لازم می شود و دیگر حق فسخ و عزل وکیل وجود ندارد.
اگر در خارج از کشور عقد تکلیفی منعقد شود و در عین حال شرط شده باشد که وکیل یا عقد وکالت عزل نشود، در این صورت عزل وکیل توسط موکل ممکن نیست. شرط عدم عزل وکیل از طرف موکل برای وکالت بلاعوض کافی است. بین فقها اختلاف نظر وجود دارد که بررسی و تفصیل آن فرصت مناسبی را می طلبد.
وکالتنامه هایی که توسط دفاتر اسناد رسمی تنظیم و نوشته می شود با متون و نوشته های مختلف به عنوان وکالت شناخته می شوند. ذکر برخی از آنها برای آگاهی شهروندان ضروری است:
1- موکل حق عزل وکیل را برای مدت 50 سال (کمتر یا بیشتر) علاوه بر عقد خارجی لازم سلب کرد.
2- موکل موکل علاوه بر عقد خارجی و ضروری که بین موکل و وکیل منعقد شده است، حق عزل وکیل را برای مدت 60 سال (کمتر یا بیشتر) سلب کرده است.