نخ به رشته‌های باریک و بلندی گفته می‌شود که با روش‌های ریسندگی و کنار هم قرار گرفتن الیاف به وجود می‌آید و کاربردهای مختلفی در صنعت نساجی دارد. امروزه نخ‌ها از تنوع و گستردگی بسیار زیادی برخوردارند؛ و با جنس‌ها، رنگبندی و انواع گوناگون در بازار موجود هستند که کاربردها و موارد مصرف مختلفی دارند. تهیه نخ با کیفیت یکی از مهم ترین مواردی است که هرکس باید به خاطر داشته باشد. زیرا استفاده از نخ بی‌کیفیت باعث عمر کوتاه محصول تولید شده می‌شود. همچنین استفاده از نخ نامناسب با کار موردنظر، نتیجه نهایی را خراب می‌کند.
با پیشرفت علم و تکنولوژی، تعداد نخ‌ها و به کارگیری آن‌ها در صنایع مختلف بیشتر و تخصصی‌تر شده است. بنابراین بدون شناخت انواع نخ، به کارگیری نخ درست و مناسب، غیر ممکن است، و به نتیجه نهایی کار شما لطمه می‌زند.
انواع نخ از نظر جنس
اگر بخواهیم نخ ها را بر اساس جنسشان دسته بندی کنیم، به سه دسته نقسیم می شوند:
نخ‌های طبیعی: این نوع نخ‌ها کاملا از مواد طبیعی تولید شده‌اند و در ساختار آن‌ها از هیچ گونه مواد شیمیایی استفاده نشده‌است. مانند کتان، پنبه، ابریشم و… .
نخ‌های مصنوعی: در سختار نخ‌های مصنوعی ممکن از مواد طبیعی استفاده شده‌باشد اما این نخ‌ها به روش‌های مصنوعی تولید می‌شوند. مانند نخ‌های ویسکوز و پلی استر.
نخ‌های مخلوط: این نخ‌ها از ترکیب نخ‌های طبیعی و مصنوعی تولید می‌شوند.
کاربرد انواع نخ در خیاطی
یکی از مهم‌ترین ابزارهای مورد استفاده در خیاطی نخ است. در هنر محبوب خیاطی برای بخش‌های مختلف از نخ‌های متفاوتی استفاده می‌شود. انتخاب نخ متناسب با پارچه‌ی مورد نظر برای دوخت، یکی از موارد بسیار مهم است. نخ ها براساس کاربردشان به گروه های زیر تقسیم می شوند.
نخ پنبه‌ای: این نوع نخ بیشترین کاربرد را در خیاطی دارد. از این نوع نخ‌ها برای کوک زدن و رویه دوزی استفاده می‌شود. نخ پنبه بیشترین استفاده را در خیاطی دارد، در بازار بسیار دیده می شود و از این نخ ها جهت کوک زدن و رویه دوزی استفاده می شود. امروزه الیاف پنبه پرکاربردترین الیاف به کار رفته در صنعت پوشاک است.
نخ ابریشمی: از این نوع نخ‌ها که به صورت عمامه یا بوبین در بازار موجود هستند، برای حاشیه دوزی و گلدوزی استفاده می‌شود.نخ ابریشمی طی مراحل شیمیایی از ماده شیمیایی سلولز تهیه می شوند و چون دارای ظاهری براق و یکنواخت مانند ابریشم طبیعی هستند در صنعت و تجارت بنام ابریشم مصنوعی و یا ویسکوزریون معروف هستند
نخ پشمی یا فاستونی: این نخ‌ها که دارای ضخامت بسیار زیاد هستند، در برجسته دوزی بر روی پارچه‌های پشمی یا به طور کل پارچه‌های کلفت کاربرد دارند.الیاف پشم به دلیل ساختمان شیمیائی و فیزیکی بخصوص، اثر تغییرات جوی بر روی بدن کم می‌کند به این ترتیب که با جذب عرق بدن حالت تعادل در بدن بوجود می‌آورد. مقاومت آن در مقایسه با الیاف گیاهی بیشتر است به‌طوری که در برابر عوامل خارجی استحکام بالایی دارد.
نخ فلزی: این نخ‌ها تزئینی هستند و برای تزئینات انواع لباس کاربرد دارند. همچنین به دلیل ظاهر بسیار براق و مواد اولیه آن که از فلز های نقره ای و طلایی است به نخ نقره، گلابتون، بلورسنت یا فلز معروف هستند.
نخ نامرئی: از نخ نامرئی جهت جواهر دوزی، دوخت لباس عروسک و مواردی که نیاز است تا دوخت مشخص نباشد استفاده می‌شود. سایز این نخ ها بر حسب دهم میلی متر مشخص می شود بنابراین هرچه عدد سایز نخ بزرگتر باشد نخ نازک تر است و بر عکس هرچه عدد کوچکتر باشد نخ از ضخامت بیشتری برخوردار است
نخ قلاب بافی: از این نخ برای انواع دوخت‌های دستی مانند قلاب بافی، رودوزی، گلدوزی، کاوردوزی، ساخت دستبند، رو دوزی کفش و مواردی از این دست استفاده می‌شود. طبیعت این نخ لخت میباشد و بدون پرز است .
نمره نخ چیست؟
منظور از نمره نخ که معمولا روی بسته‌ی آن درج می‌شود، ظرافت آن است. نمره نخ بر حسب وزن در واحد طول آن یا طول در واحد وزن آن اندازه گیری می‌شود. نمره نخ با اعداد 20-30-40-60 نشان داده می‌شود. هنگام خرید نخ باید به نمره آن توجه داشته باشید تا نخ مورد نظر با ظرافت پارچه‌ی خود را انتخاب کنید.
ویژگی یک نخ خوب
خرید نخ بی‌کیفیت باعث می‌شود اثر هنری شما عمر بالایی نداشته باشد و به سرعت فرسوده و کهنه شود. در هنگام خرید نخ باید به ویژگی‌های آن توجه داشته باشید. نخ خوب دارای ویژگی‌هایی مانند موارد زیر است.
- کیفیت
- شفافیت
- رنگ ثابت
مقاومت و استحکام
برای تست کردن رنگ نخ می‌توانید مقداری آب بر روی آن ریخته و آن را بر روی یک کاغذ بکشیم. یک نخ خوب با خیس شدن رنگ پس نمی‌دهد و در طول زمان نیز رنگی ثابت دارد. مقاومت و استحکام نخ تا حدی از ظاهر آن مشخص است. نخ هایی که تار و پودی از هم گسسته دارند و مقداری شل شده اند، انتخاب خوبی برای خرید نیستند. شفافیت نخ نیز عامل دیگری است که با نظاره کردن نخ مشخص می‌شود. نخ های کدر کیفیت خوبی ندارند و از جلوه کار شما می‌کاهند.