آب استخرهای شنا مجموعه‌ای از انواع باکتری‌ها، چربی‌ها، نمک‌های محلول در آب و گردوغبار ذرات معلق و غیره را در خود دارد که این باکتری‌ها از طریق هوا و یا بدن شناگران وارد آب استخرها می‌شود؛ لذا ضدعفونی و فیلتراسیون آب استخرها جهت حفظ بهداشت بسیار ضروری و مهم است و از این‌رو باید با مواد شیمیایی مورد استفاده استخر شنا جهت ضدعفونی آشنا شد.
در تصفیه شیمیایی آب استخرهای شنا کنترل میزان ph امری حیاتی و ضروری است. زیرا در صورتی که میزان ph به سمت اسیدی یا قلیایی برود، آب مناسب شنا نبوده و تغییر رنگ آب کاملاً احساس خواهد شد در این حالت آب شیرین رنگ یا سبزرنگ خواهد شد. ph مناسب آب استخرهای شنا 7.2 تا 7.4 می‌باشد. بیشترین کاربرد ضدعفونی‌کننده‌های حاوی کلر هم به‌صورت مایع هیپوکلریت سدیم و هم فرم‌های جامد کلسیم کلرید هستند. این فرآورده‌های ضدمیکروبی باقیمانده‌های سمی رها نمی‌کنند و تحت تأثیر سختی آب قرار نمی‌گیرند.
مواد شیمیایی مورد استفاده استخر شنا
مواد شیمیایی مختلفی برای فیلتراسیون، ضدعفونی‌کردن، کنترل، رشد جلبک‌ها و کنترل ph آب به استخرها اضافه می‌گردد که عبارت‌اند از:
- گاز کلر
- هیپوکلریت سدیم
- هیپوکلریت کلسیم
- مواد مرکبی مثل سیانورات‌ها و اسیدهای سولفوریک و موریاتیک برای کنترل PH آب استخر
- مواد ضد جلبک (برای کنترل رشد جلبک‌ها)
- سولفات آلومینیوم (به‌عنوان منعقدکننده و کنترل کیفیت آب استخر)
کلر
کلر به صورت گاز یا پودرهای گرانول قابل تهیه بوده و از معمولی‌ترین مواد شیمیایی مورد استفاده استخر شنا برای ضدعفونی است. کلر در درجه حرارت اتاق گاز سمی به رنگ سبز مایل به زرد است. استفاده از تجهیزات مخصوص در هنگام تزریق گاز کلر به آب امری ضروری است، زیرا گاز کلر سمی بوده و گاهاً منجر به مسمومیت شدید و حتی مرگ می‌شود. در هنگام تزریق گاز کلر به آب، به محض وارد شدن به آب در آن حل نمی‌گردد و مقداری حباب‌های کلر در سطح آب پاره شده و فضا را به‌شدت مسموم می‌کنند.
گاز کلر اغلب در سیلندرهای ۴۰، ۶۰ و ۸۰ کیلوگرمی با درصد خلوص بالای ۹۵ درصد قابل تهیه است. دستگاه تزریق گاز کلر در آب کلریناتور نام دارد. در هنگام استفاده از این دستگاه باید به نشت‌یابی سیستم و لوله‌های ارتباطی توسط محلول آمونیاک دقت کرد.
شرایط حداقلی برای حل شدن کامل گاز کلر در آب
- میزان کافی فشار آب در حدود سه اتمسفر
- طول مسیری بیش از ۱۵ متر
- وجود آب در جریان داخل لوله
روش‌های نوین ضدعفونی‌کردن آب
- استفاده از اشعه ماوراء بنفش یا الترا ویولت uv
- تزریق گاز اوزون به آب
در این روش ابتدا آب در مجاورت اشعه ماوراء بنفش قرار گرفته و سپس به آب گاز اوزون تولیدشده تزریق می‌گردد. در این روش آب کاملاً پاک و ضدعفونی می‌شود و اکسیژن حل‌شده در آن آب را از مطلوبیت ویژه‌ای نسبت به مواد شیمیایی مورد استفاده استخر شنا برخوردار می‌کند.
هیپوکلریت کلسیم پرکلرین
هیپوکلریت کلسیم پرکلرین ترکیب معدنی با فرمول Ca(CIo)2 است. این ماده جهت تصفیه آب و در قالب ماده سفیدکننده مورداستفاده قرار می‌گیرد و این نکته را نباید فراموش کرد که نسبت به هیپوکلریت سدیم کلر بیشتری دارد. این ماده جامد سفید رنگی است که به صورت گرانول یا قرص به آب استخر اضافه می‌شود. این ماده میکروب‌هایی که باعث ایجاد مشکلات بهداشتی می‌شوند را از بین می‌برد.
مزایای هیپوکلریت کلسیم
- حجم کنار بسیار مناسب
- پایداری خوب در دمای نرمال محیط با حداقل میزان از دست دادن کلر به مدت طولانی
- حلالیت خوب (میزان مواد غیرقابل‌حل در آب، کم است)
هیپوکلریت سدیم
غلظت هیپوکلریت سدیم موجود در استخرها به‌طورکلی برای افراد مضر نیست اما هنگامی‌که بیش از حد کلر در آب وجود داشته باشد باعث آسیب رسیدن به دستگاه تنفسی و ریه‌ها، چشم و پوست می‌شود. هنگامی‌که ترکیبات یک کلرید سدیم در استخرها استفاده می‌شود گاهی اوقات باعث ایجاد قرمزی در چشم‌ها می‌شود.
مواد ضد جلبک
جلبک‌ها از مشکلات استخرها هستند. وجود جلبک ها در آب استخرها باعث سبز رنگ شدن آب استخر و کدر دیده شدن آن می‌شود. رشد جلبک‌ها در استخرهای روباز موجب تشکیل لایه‌های بیولوژیکی در سطوح دیوارهای استخر می‌شود. ماده شیمیایی اصلی ضد جلبک کات کبود یا سولفات مس است که خاصیت ضد جلبک و ضد قارچی دارد.
به کارگیری سولفات مس، تخلیه آب استخر ، شستشوی کامل و برس کشی سطوح امری ضروری است. کات کبود ماده‌ای سبز یا آبی رنگ است. این ماده محلول در آب است و به صورت کریستال های آبدار یافت می‌شود . کات کبود از جمله مواد شیمیایی مورد استفاده استخر شنا است که در کنار کلر برای پاکیزه نگه داشتن آب استخرها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سولفات آلومینیوم
سولفات آلومینیوم ماده شیمیایی سفید رنگی است که در حالت‌های کریستالی و پودری موجود است. سولفات آلومینیوم در صنایع مختلف کاربردهای متعددی دارد و ویژگی مهم این ماده قابلیت انعقادکنندگی و لخته‌سازی است.
این ماده پس از اضافه شدن به آب به ماده‌ای به نام فلاکت تبدیل می‌شود که قابلیت جذب بالای باکتری‌ها را داراست. سولفات آلومینیوم باعث زلالی و شفافی آب می‌شود و قابلیت حذف ۹۹ درصد از موادی که موجب کدر شدن آب شدند را دارد.
موریاتیک‌اسید
هیدروکلریک اسید قبلاً به‌عنوان موریاتیک اسید شناخته می‌شد. از نظر شیمیایی این ماده هیدروژن کلرید مخلوط در آب است. هیدروکلریک اسید از نمک طعام و سولفوریک اسید تولید می‌شود و یک محلول شفاف و بی‌رنگ با بوی بسیار تند است.
هیدروکلریک اسید برخلاف اسیدی بودن یکی از کم‌خطرترین نوع اسیدها است و به دلیل دارا بودن یون کلرید واکنش‌ناپذیر و غیرسمی است.
موریاتیک اسیدها در زمان نگهداری کاملاً پایدار هستند و غلظت آنها در طول زمان ثابت می‌ماند. به همین دلیل به‌عنوان یک واکنشگر ناب خالص شناخته شده و یک واکنشگر اسیدی عالی است.
استفاده از اسید نیتریک برای استخرهای بزرگ که از سیستم تزریق آن به آب برخوردار هستند توصیه می‌شود و از جمله مواد شیمیایی مورد استفاده استخر شنا است.
آب استخرهای شنا حاوی مجموعه‌ای از انواع باکتری‌ها، چربی‌ها، نمک‌های محلول در آب و گرد و غبار ذرات معلق و غیره است. از این‌رو خواص شیمیایی آب استخرها باید همواره در محدوده مشخصی باشد تا از سلامت شناگران و همچنین تأسیسات فیزیکی استخرها محافظت شود.