مداد

چشم بیمار

چشم نیم بسته ­ای که زیبایی معشوق را دوچندان می ­کند

خضر

یکی از اولیاء و پیامبران الهی است که معاصر حضرت موسی(ع) بوده و مقامی خاص در عرفان اسلامی دارد. نام اصلی او ـ که آن را تالیا گفته ­اند ـ به صراحت در قرآن ذکر نگردیده است. در سوره کهف به داستان دیدار او ـ با عنوان عبدٌ من عبادنا... ـ و حضرت موسی(ع) اشاره شده است. بنا بر روایات، او را از این جهت خضر گفته­ اند که وی بر هر جا می ­نشست یا نماز می خواند، زمین زیر پا و اطراف آن سبز و خرّم می‌گردید.(ر.ک: جامع البیان، ج۱۸، ص۷۰

پیوند حماسه و عرفان در شعر انقلاب اسلامی

یکی از ویژگی ­های برجسته شعر انقلاب اسلامی، تلاقی آن با دوران دفاع مقدس ملت ایران در برابر هجوم اهریمنانه دشمنان دین و میهن به مرزهای جغرافیایی و اعتقادی ایران اسلامی است. این هجوم گسترده که قریب هشت سال دفاع مظلومانه و یکپارچه ملت را به دنبال داشت، در ادبیات و به ویژه در شعر این دوران تأثیر خاصی برجای گذاشت

شعر امام خمینی(ره)

به استناد آیات 224 تا 227 سوره شعراء، شعر دینی، شعر ایمان، عمل، صداقت، ذکر و ستم ­ستیزی است و در برابر آن شعر فریب قرار دارد که مشخصه­ هایش عبارتند از: به دنبال کشیدن ره گم­ کردگان، سرکشیدن به هر سو و سرایی، پرگویی و عدم التزام به عمل: «وَالشُّعَراءُ یَتَّبِعُهُمُ الغاوُون اَلَم تَرَ اَنَّهُم فی کُلِّ وادٍ یَهیموُنَ وَ اَنَّهُم یَقوُلوُنَ ما لا یَفعَلوُنَ اِلاَّ الَّذینَ آمَنوُا وَ عَمِلوُا الصّالِحاتِ وَ ذَکَروُا اللّهَ کَثیراً وَانتَصَروُا مِن بَعدِ ما ظَلَموُا وَسَیَعلَمُ الَّذینَ ظَلَموُا اَیَّ مُنقَلَبٍ یَنقَلِبوُن؛ و شاعران را گمراهان پیروی می کنند. آیا ندیده ای که آنان در هر وادیی سرگردانند و آنانند که چیزهایی می گویند که انجام نمی دهند. مگر کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده و خدا را بسیار به یاد آورده و پس از آنکه مورد ستم قرار گرفته اند یاری خواسته اند و کسانی که ستم کرده اند به زودی خواهند دانست به کدام بازگشتگاه برخواهند گشت.

عرفان امام خمینی(ره)

با شهادت دوست و دشمن، امام خمینی(ره) جامع بین سیاست و معنویت بودند که تبلور آن در ایجاد حکومت اسلامی مشهود است. از طرفی معظم له دایره ارشاد عرفانی را توسعه بخشیده و آن را عمومی کردند نه اینکه تنها عده ای به عنوان اهل دل مورد ارشاد و هدایت قرار گیرند بلکه همه اقشار اجتماع را با این فکر وارد جرگه نمودند تا اگر اهلیت داشته باشند از این ارشاد بهره گیرند. در نتیجه مخلصین این امت با الهام گرفتن از بیانات امام و ارشادهای ایشان در حد خود به کمال رسیدند. به طوری که بعضی از شاگردان مکتبش، یک شبه ره صد ساله را پیمودند... البته ایشان با علم به اینکه عرفان در طول تاریخ به انحرافات و صوفی زدگی آلوده شده بود در مقام دفاع از عارفان دل سوخته برآمده و با اشاره به انحراف بعضی از آنان، نفرت و بیزاری خود را چنین ابراز می دارند

یادی از استاد

در سال تحصیلی 1364ـ1363 به اتفاق رفیق شفیقم از دانشگاه اصفهان پذیرفته شدیم. اواخر نیمسال دوم، اطلاعیه کلاس عرفان ما را به مسجد حضرت علی اکبر(ع) اصفهان کشید. پای درس عرفان نظری آیت الله ...... نشستیم. استاد بعد از بیان مقدمه ­ای اعلام کردند ان شاء الله از جلسه بعد کتاب منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری را شروع خواهیم کرد. چند روز برای تهیه کتاب به کتابفروشی ها مراجعه کردیم، پیدا نشد. روز سه شنبه 1364/4/11 ـ حدود سی و هفت سال پیش ـ با این تصمیم که اگر کتاب را پیدا نکنیم قید کلاس را خواهیم زد به راه افتادیم بعد از مراجعه به چند کتابفروشی، در سمت چپ خیابان سعدی چندمتر مانده به ورودی میدان امام(نقش جهان) کتابفروشی کوچکی وجود داشت که پیرمرد روشن ضمیری صاحب آن بود

استاد حسین شفیعی

استاد حسین شفیعی در سال ۱۳۰۲ هجری شمسی در اصفهان دیده به جهان گشود؛ علوم مقدماتی را در اصفهان فراگرفت و برای ادامه تحصیل راهی قم شد. در درس آیات عظام رحیم ارباب، سید حسین طباطبایی بروجردی، سید شهاب الدین مرعشی نجفی... حاضر شد و از بزرگانی چون محمدعلی شاه آبادی، میرزا علی آقا شیرازی، محمدحسن نجف آبادی، سید محمدباقردرچه‌ای کسب فیض نمود

گیسو در عرفان

گیسو، زلف و طره از واژگانی است که در ادبیات عاشقانه و عارفانه فارسی بیشتر به کار رفته است

باده در ادبیات عرفانی

در بیان اهل تصوف و عرفان تعاریف زیادی برای باده آمده ‌است از جمله

رخ در ادبیات عرفانی

در اصطلاح عارفان، رخ به اعتبار ظهور کثرت اسماء و صفات، اشاره به ذات الهی دارد. در اندیشه عرفانی، جهان آینه ظهور نام­ هایی چون رحمن، رحیم، غفور، شکور و... است که خداوند سرچشمه این اسماء می ­باشد. همه این نام­ ها ـ حتی ذوالانتقام و شدید العقاب ـ در حقیقت خود در کمال زیبایی هستند. تماشای جهان، زیارت نام ­های خداست. هستی، حقیقت وجود خدا و تجلی اسم­ های اوست؛ ستاره، آفتاب، دریا، کویر، آهو، پرستو، مرگ، زندگی و... هرکدام مظهر یکی از نام ­های خداوند است. به بیان دیگر اشیا بستر رخ نمودن نام های خدا می­ باشند

مستی در عرفان

من مست و تو دیوانه ما را که برد خانه صد بار تو را گفتم کم خور دو سه پیمان

حیرت در عرفان

خلایق در تو حیرانند و جای حیرت است الحق که مه را بر زمین بینند و مه بر آسمان باش

لعل در ادبیات عرفانی

زکات لعل لبت را بسی طلبکارند میان این همه خواهندگان به من چه رس

جذبه در عرفان

رموز سر اناالحق چه داند آن غافل که منجذب نشد از جذبه‌های سبحان

میخانه

میکده، شراب فروشی، جایی که در آن باده می ­فروشند و می ­خورند

مذهب و فرقه های مربوط به آن

مذهب یک سیستم اجتماعی، فرهنگی از رفتارها، تمرینات، سیرت، دیدگاه جهانی، متون، عبادتگاه‌ ها، رسالت، اخلاق و یا سازمان ها بوده که بشریت را به عناصر ماوراء الطبیعه، متعالی یا روحی مرتبط می‌کند. درباره مذهب در دوران باستان کلاسیک می توان گفت: مذهب به طور گسترده به معنای وظیفه شناسی، احساس حق، تعهد اخلاقی و یا وظیفه در قبال هر چیزی است. در دنیای باستان و قرون وسطی، ریشه مذهب به عنوان یک فضیلت فردی از عبادت در زمینه های دنیوی درک می شد

شوق

شوق در بیان عارفان، امید و تمنای محب به دیدار محبوب می ­باشد و آن حالتی است که عاشق را به سوی معشوق سوق می­ دهد. از این نظر شوق و محبت بسیار به هم نزدیک هستند برای اینکه مقصود نهایی محب، دیدن محبوب است و شوق هم، داشتن آرزوی دیدار است

طلب در عرفان

در اصطلاح عارفان حالتی است که در دل سالک پیدا می ­شود و او را به جستجوی معرفت و تفحص در کار حقیقت وا می دارد. «طالب» صاحب این حالت است. در این مرحله سالکِ راه حقیقت باید مردانه گام در راه نهد و از خود بگذرد، همت قوی داشته و در همه حال و همه جا یار را بجوید. این وادی، وادی پرخطری است ولی سالک نباید وحشتی به دل راه دهد و باید بکوشد تا بیابد. وادی طلب، نخستین جایگاه از هفت مرحله سیر و سلوک است. بدون طلب سفر سالک آغاز نخواهد شد

عارف

چون نظر از بینش توفیق ساخت عارف خود گشت و خدا را شناخ

هفت شهر عشق

از نظر عارفان، سالک برای رسیدن به مقصود باید مراحلی را طی کند که این مراحل را به بیابان ­های مخوف و گردنه ­های مهلک تشبیه کرده ­اند. هفت وادی متقدمین از این قراربود: توبه، ورع، زهد، فقر، صبر، رضا، توکل

آفاق

کران­ ها، کرانه ­های آسمان، اطراف، نواحی، عالم، روزگار، جهان هستی، وجود

عرفان

هر مومن که ز اهل عرفان باشد **** خورشید سپهر فضل و احسان باش

سالک

عجب داری از سالکان طریق **** که باشند در بحر معنی غری

خرابات

در عرف مردم، به ویرانه ­ای که اثری از آبادی در آن نیست، خرابات گفته می ­شود. اهل عرفان و تصوف نیز میخانه را خرابات نامیده ­اند؛ علت این نامگذاری، خراب شدن آثار تعیّن از وجود انسان است. بنابراین، خرابات جا و مقامی است که سالک در آن از شراب محبت یا جذبات و تجلیات الهی از خود بی‌خود شده و خراب می‌گردد. خرابات که اغلب در مقابل مسجد قرار می‌گیرد و نماد مکانی است که در آن انسان به فقر و عبودیت خود اعتراف کرده و کمالی را به خود نسبت نمی‌دهد

نتیجه عشق

نتیجه عشق سوختن و گداختن است؛ عاشق گرفتار در آتش عشق به غیر از سوختن و گداختن از آن بهره ­ای نمی­ برد. مراحل این عشق بدین گونه است که ابتدا به آن نزدیک می ­شود، سپس در درد عشق می­ سوزد و می­ گدازد و در مرحله آخر به فنا می­ رسد و در معشوق محو می­ گردد. به بیان دیگر، عاشق نمی ­میرد بلکه در معشوق فانی می ­شود و با این فانی شدن، باقی می ­ماند که در بین عرفا به «فناء فی الله و بقاء بالله» معروف است

پیر

جز به تدبیر پیر کار مکن پیر دانش نه پیر چرخ که

چشم بیمار

چشم نیم بسته ­ای که زیبایی معشوق را دوچندان می ­کند