در مدرسه خواندن و نوشتن را یاد می‌گیرید، سپس اینکه چطور با دیگران ارتباط برقرار کنید، محاسبه ریاضی انجام دهید و بازی کنید. سال‌های بسیار در یادگیری مهارت‌هایی می‌گذرد که بتوان به عنوان یک انسان وارد جامعه شد. اما سفر آموزشی هرگز به مدرسه و دانشگاه ختم نمی‌شود و برای رسیدن به موفقیت شغلی، توانایی‌های تخصصی دیگری را برای حضور در دنیای واقعی در خود تقویت می‌کنید.
اما مهارتی فراتر از همه این موارد وجود دارد که در مدرسه، دانشگاه و حتی محل کار نمی‌توان به آن رسید. مهارت‌هایی که فارغ از هرآنچه انجام می‌دهید برای پیشرفت در زندگی‌تان باید به آن رسیدگی کنید.
تعریف مهارت های ده گانه زندگی
قابلیت‌هایی را گویند که بواسطه آن افراد بتوانند در دنیای مدرن و پر از چالش امروز رفتارهای سازگار و مثبت انجام دهند. در واقع مهارت‌هایی هستند که شما را برای مقابله با وقایع روزمره و تعامل با دیگران آماده می‌کنند و با شناسایی این رفتارها در خود می‌توان روند مثبتی در برنامه توسعه فردی، سازگاری اجتماعی و نگرش مشاهده کرد.
تعریف دیگری که از مهارت‌های زندگی گفته می‌شود، مجموعه‌ای از مهارت‌های شخصی و اجتماعی است که هر فردی در تعامل با دیگران و برای تصمیم‌گیری‌های خود به آن نیاز دارد. بطوری که بتواند مشکلات را در همه سطوح شخصی، اجتماعی و خودآگاهی شناسایی کند، موجب بحران نشود و در صورت بروز نیز توانایی غلبه بر آن را داشته باشد.
اهمیت آموزش مهارت های زندگی
توانایی هر فردی در سازگاری با شرایط بطوری که بتواند نقش موثری در شکوفایی جامعه داشته باشد تنها در گرو یادگیری مهارت‌های زندگی است. این مشکلی است که نیاز به راه‌حل سریع و توجه بسیار دارد و از طریق کارگاه ها و دوره‌های مختلف موسسات چه بصورت آنلاین و چه حضوری می‌توان آنها را فرا گرفت. سایت ۳۶۰ درجه دوره‌های متنوعی برای تامین این نیاز فراهم کرده است تا با دسترسی آسان اصول روانشناسی را براساس علم روز آموزش ببینید.
مهارت های زندگی برای کودکان
دانش‌آموزان و کودکان با یادگیری مهارت‌های زندگی می‌توانند بصورت موثرتری ارتباط برقرار کنند و در فعالیت‌های گروهی و مشارکتی اعتتماد بنفس لازم را داشته باشند. شیوه‌های جدید که در توسعه فردی نقش مهمی دارند می‌توانند به تفکر خلاق و حل مسئله منجر شوند، در نحوه معاشرت، پیدا کردن دوستان جدید و شناخت رفتاری آنها نیز تغییری اساسی ایجاد کنند.
علاوه بر این در شرایطی که والدین یا معلمین در دسترس نیستند، دانش‌آموزان می‌توانند با تکیه بر این توانایی خود زمام امور را در دست بگیرند، اقدام درستی انجام دهند و مسئولیت پذیر باشند.
مهارت های زندگی برای بزرگسالان
به عنوان شخصی بالغ این نیاز بیشتر احساس می‌شود. با وجودی که بخش زیادی از این توانایی وابسته به تجربیات هر فرد است اما اینکه چطور این تجربه و اطلاعات را به نسل بعد منتقل کرد می‌تواند در سلامت جامعه نقش داشته باشد.
با شکافی که میان والدین و فرزندان ایجاد شده است تنها یادگیری می‌تواند این خلا را پر کند. با اطلاع از فشارهای احتمالی زندگی، می‌توان اقداماتی انجام داد که علاوه بر همسو بودن با ارزش‌های جامعه موجب پیشرفت شخصی شما شود چه به عنوان والدین و چه فردی از جامعه بشری. تنها یافتن راه‌حل‌های مشترک می‌تواند درک شما را از شرایط بالا ببرد.
مهارت های لازم برای زندگی
مجموعه‌ای از این مهارت‌های روانشناختی و شخصی که بسته به سن، فرهنگ و جامعه متفاوتند، می‌توانند در تصمیم‌گیری‌ها نقش داشته باشند، موجب برقراری ارتباط بهتر شوند و در نهایت شما را به موفقیت و پیشرفت برسانند. در ادامه لیستی از آنها آورده شده است:
خودآگاهی
با اطلاع از هیجانات و احساساتی که بر شما تاثیرگذارند، پاسخی متناسب با موقعیت‌های مختلف خواهید داشت. خودآگاهی کمک میکند احساس خود و دیگران را بفهمید و این دانش را برای تصمیم گیری در مدیریت مسائل خود سالم بکار ببرید.
همدلی و درک متقابل
توانایی فرد را برای درک احساسات و شرایط دیگران از دیدگاهی متفاوت فراهم میکند. با قرار دادن خود در جای دیگری، واکنش مناسب در برابر اوضاع نشان خواهید داد. در حقیقت توانایی فرد برای نشان دادن حس دلسوزی و قدردانی در مقابله با واکنش‌های عاطفی سایرین است.
حل مسئله
با شناسایی و تعریف درست یک مسئله می‌توانید راه‌حلی جایگزین برای آن پیدا کنید از مسائل شخصی گرفته تا مدیریت مالی. این پروسه با ارزیابی شرایط و بررسی موانع آغاز می‌شود و با انتخاب بهترین گزینه در زمان مناسب به پایان می‌رسد.
تصمیم‌گیری
قضاوت شما راجع به شرایط چه در کسب‌وکارها و چه در زندگی شخصی می‌تواند بر اساس ارزش‌ها، عقاید و مطالعه گزینه‌های موجود اتفاق بیافتد. البته گاهی انجام ندادن کاری می‌تواند انتخاب نهایی شما باشد اما مواردی می‌توانند به پیشرفت شما منجر شوند:
- در دست داشتن کنترل احساسات و رفتار
- تفکر نقادانه مداوم
- اعتقاد به داشتن فرصتی برای دستیابی به اهداف
- شفافیت در خواسته‌هایتان
تفکر
این فعالیت ذهنی در واقع بکارگیری تجربیات، پردازش اطلاعات، ایجاد روابط، حل مشکلات، پرسیدن سوالات درست، سازماندهی اطلاعات و ایده‌های جدید را مدیریت میکند.
چهار نوع مهارت تفکر وجود دارد:
تفکر تحلیلی یا همگرا: نتیجه تفکر بصری است که مشکلات پیچیده را به مولفه‌های کوچک قابل کنترل تجزیه میکند تا هریک سریع و موثر حل شوند.
تفکر واگرا: روشی که با تولید ایده‌های گوناگون، راه‌حل‌های ممکن را برای مسائل مختلف بررسی میکند. معمولا بطور آزاد و غیرخطی اتفاق می‌افتند که برخلاف تفکر همگرا به تعداد محدودی از راه‌کارها ختم نمی‌شود و با پیشنهاد چندین راه‌حل همراه است.
تفکر خلاق: با ایجاد چیز جدیدی می‌توان شکاف موجود را درک کرد. به این معنا که زاویه نگاه خود را عوض کنید و به جستجوی شاخصی بپردازید که قبلا مورد توجه قرار نگرفته است.
تفکر خلاقانه، مبتنی بر استدلال منطقی نیست و گاهی با تمرکز روی تخیلات و دور بودن از واقعیت اتفاق می‌افتد.
تفکر انتقادی: توانایی تفکر واضع و منطقی درباره باور به انجام دادن یا ندادن کاری پاسخی است به سوال تفکر انتقادی چیست. در حقیقت تمایزی میان حقیقی و جعلی بودن ایجاد میکند تا با اخذ اطلاعات و درک رابطه منطقی میان ایده‌ها و تناقض آنها با یکدیگر منجر به اخذ تصمیم شود.
ارتباط
مهارت‌های ارتباطی قطعا یکی از روش‌های پیشرفت در زندگی است. با جذب افراد به سمت خود می‌توان اعتماد بنفس بیشتری بدست آورد که بازتاب آن در ایده‌پردازی، شیوه صحبت کردن و تصمیم‌گیری‌ها دیده می‌شود. با این حال این مهارت به آموزش مداوم نیاز دارد.
روابط اجتماعی و تعامل با دیگران
خوشحالی یا نارضایتی نتیجه انتخاب شخصی شماست. باور داشته باشید که امروزتان بهتر از دیروز خواهد بود و در گذشته زندگی نکنید. انتقال روحیه‌ای خوب به اطرافیان می‌تواند در روابط اجتماعی شما تاثیر بگزارد. خصوصیات دیگران را بپذیرید و از انتقاد دائم از آنها خودداری کنید.
این کارها شاید بظاهر ساده باشند اما می‌توانند در اعتمادبنفس، گوش دادن، تفکر نقادانه، مهارت‌های ارتباطی و مدیریت امورتان معجزه کنند. البته این مهارت با توانایی شناخت افراد بدون توجه به سطح تحصیلی یا تفاوت‌های شخصیتی آنها مشخص می‌شود. پس برای بهبود روابطتان با دیگران آنها را بکار ببرید.
انتقاد پذیری
انتقاد سازنده راهی برای بهبود است. صرف نظر از احساسات عاطفی خود انتقاد دیگران را بپذیرید. زمانی که به دلیل انتقاد دیگران توجه کنید، می‌توانید از آن در جهت بهبود رفتارتان و تغییر استراتژی‌تان در برخورد با دیگران بهره ببرید.
مدیریت زمان
اگر وظایف زیادی بر عهده شماست باید این مهارت را در خود تقویت کنید. مهمترین قدم متعهد بودن به انجام فعالیت‌ها در زمان تعیین شده است. از مولتی تسکینگ و انجام چندکار همزمان دوری کنید و با پایان هر کاری به سراغ بعدی بروید تا وقت خود را کمتر هدر دهید.
رویارویی با استرس
نتیجه‌ای که مدیریت فشارهای روزمره در زندگی‌تان بهمراه خواهد داشت توانایی کنترل احساسات و عصبانیت‌تان نسبت به دیگران است.
عوامل بیرونی همواره بر تمامیت شخصیت شما تاثیر دارد، اینکه فشار عصبی و خستگی منجر به ضعف جسمی می‌شود نباید شما را از آرام بودن دور کند. با تکنیک‌هایی می‌توانید افسردگی و اضطراب را کنار بگذارید و به بهبود کیفیت زندگی خود کمک کنید. البته داشتن بدنی سالم برای اینکار ضروری است.
مهارت های دهگانه زندگی در قرآن
در اسلام نیز مانند سایر ادیان، هدف از دینداری این است که: انسان به چگونگی زندگی درست برسد. براساس آیات قرآن نیز همین مهارت‌ها می‌توانند کامل‌کننده دین باشند و منجر به شناخت جهان هستی شوند.
مهارت های ده گانه زندگی سازمان بهداشت جهانی
همانطور که در تعریف مهارت‌های زندگی نیز گفته شد، توانمندی‌هایی که بتواند دانش ما را برای رسیدن به موفقیت تامین کند در دسته‌بندی موارد بالا قرار می‌گیرند.
از نظر سازمان بهداشت جهانی و یونیسف هم مهارت های ده گانه زندگی شامل موارد ذکر شده است و جدا از آن در نظر گرفته نمی‌شود.