پیش از اینکه به بررسی مدل‌ها و انواع شیوه‌های مدیریت رفتار سازمانی پرداخته شود باید دلیل اهمیت آن را بدانید. فرض کنید دو جوان به نام‌های محمد و فاطمه با معیارهای رفتاری یکسان در دو شرکت متفاوت مشغول بکارند. محمد در نقش سرپرست فروش بیشتر ساعات روز را در اداره می‌گذراند و گاهی نیز برای عقد قرارداد با کسب‌وکارهای مختف به ماموریت‌های کاری می‌رود. بواسطه پشتیبانی همیشگی مدیران، وجود فرصت‌هایی برای آموزش و برنامه‌ریزی صحیح کارها محمد انگیزه کافی برای ارتقا و رشد را در خود احساس می‌کند. همکاران او نیز با پیشینه فعالیت و تجربه متفاوت از یکدیگر حمایت کرده و همه در راستای اهداف شرکت عمل می‌کنند.
فاطمه که حسابدار ارشد یک شرکت حقوقی است، ساعات کاری بسیاری را پشت میز خود می‌گذراند، برای رسیدن به ضرب‌العجل‌ها گاهی باید جمعه‌ها نیز در محل کار خود حضور داشته باشد. بدلیل مضیقه در تعداد کارکنان، هر چه تلاش می‌کند، تحویل برخی کارها با تاخیر همراه است.
تفاوت بسیاری در رفتار سازمانی شرکتی که هریک از آنها در آن کار می‌کنند وجود دارد. محمد در محیطی سالم با اتمسفری پشتیبان فعالیت می‌کند در حالیکه فاطمه در ساعات طولانی با نیروی کم مجبور به کار است. با وجود خصوصیات اخلاقی یکسان، رفتار سازمانی شرکت در رضایت شغلی و عملکرد آنها تاثیر دارد.
مدیریت رفتار سازمانی یا OBM بر روی ارزیابی و تغییرات محیط کار تمرکز دارد تا بتواند عملکرد کارکنان و فرهنگ سازمانی را بهبود ببخشد. در واقع با توسعه فرآیندها و سیستم‌ها، زمینه فعالیت به شیوه‌ای موثرتر را فراهم کند.
مبانی مدیریت رفتار سازمانی
بیشتر تمرکز سازمان‌ها بر روی محصول و میزان سودی است که بهمراه دارد، اما جنبه‌های دیگری از محیط کار مانند رضایت شغلی، افزایش انگیزه، مدیریت سازمانی، تصمیم‌گیری و … نیز باید در نظر گرفته شوند. بطور کلی می‌توان انواع مدیریت را به پنج مدل زیر دسته‌بندی کرد:
استبدادی: الگویی مبتنی بر قدرت و اقتدار که کارمندان تنها باید از دستورات اطاعت کنند و کاملا وابسته به رئیس هستند. این سبک رفتار تنها چک کارمندان را فراهم کرده و هیچ انگیزه‌ای برای رشد در اختیارشان قرار نمی‌دهد.
حضانت: در این شیوه احساس امنیت و حمایت به کارمندان القا می‌شود و با تامین منابع کافی، موجب وفاداری کارمندان به سازمان خواهد شد.
پشتیبان: ساختار این مدل با تفکر حمایت از استعدادها، علایق و اهداف کارکنان ایجاد شده است. برخلاف سایر مدل‌ها با فرض با انگیزه بودن کارمندان، مدیر باید با پشتیبانی مناسب و تقویت انگیزه‌ها، عملکرد را افزایش دهد.
دانشگاهی: در این الگو عوامل اجتماعی، فاکتور اصلی رضایت کارکنان در نظر گرفته می‌شود. مشخص بودن قدرت سازمان، سلسله مراتب مسطح از بالا به پایین از نشانه‌های بارز آن هستند.
سیستمی: جدیدترین مدل مدیریت که با تقویت اشتیاق و تعهد به اهداف سازمانی ساخته شده است. ایده آن بر اساس معنادار کردن فعالیت کارکنان و درنهایت رضایت و عملکرد بالای پرسنل است. ایجاد فرهنگ مثبت، دلسوزی و حمایت بصورت مستقیم، انتظار این سیستم از مدیران آن خواهد بود.
شخصیت در مدیریت رفتار سازمانی
هر محیط کاری تفاوت‌های منحصر بخود را دارد با این حال نمی‌توان از شباهت‌هایش نیز غافل شد. هر سازمانی از افرادی با عادات رفتاری مختلف تشکیل شده است که تجربه‌های مختلفی را نیز پشت سر گذاشته‌اند. درک این ویژگی‌های شخصیتی نقشی کلیدی در پیش‌بینی رفتار آنها و تاثیرپذیری / تاثیرگذاری آنها بر محیط ایفا می‌کند.
نخستین قدم برای رسیدن به اهداف هر کسب‌وکار در زمینه مدیریت رفتار سازمانی، شناخت دقیق این ویژگی‌های شخصیتی است. شناسایی نقاط ضعف و قوت پرسنل در شیوه تصمیم گیری در مدیریت متناسب با آنها را نباید نادیده گرفت تا بتوان رابطه‌ای قدرتمند مبتنی بر رضایت ایجاد کرد.
روانشناسان برای توضیح شخصیت افراد در محیط کاری پنج عامل را مورد بررسی قرار می‌دهند که در ادامه آن را خواهید خواند. با تعامل و طرح سناریوهایی می‌توانید میزان این خصوصیات اخلاقی را در افراد پیش‌بینی کنید، سپس بر مبنای این رفتارها راهکاری را در پیش بگیرید که در راستای اهداف سازمانی باشد.
باز بودن
حتما با افرادی روبرو شده‌اید که مانند کتابی باز هستند، این دسته تفکری خلاقانه دارند و از شرکت در فعالیت‌های جدید و پرچالش لذت می‌برند. هر چه این ویژگی در کسی کمتر باشد خلاقیت پایین و تمایل کمتری به تغییر دارد.
وجدان کاری
هرچه وجدان کاری بیشتر باشد، سازماندهی، برنامه‌ریزی، توجه به جزئیات و ضرب‌العجل‌ها نیز بیشتر دیده می‌شود. علاوه بر این درک بالاتری از تاثیر تصمیم‌ها و عملکردشان بر دیگران دارند. با کاهش آن شاهد کامل نکردن وظایف و عدم تعهد به زمان‌بندی‌ها خواهید بود.
برونگرایی
لذت ملاقات با افراد جدید و شرکت در گفتگوها از خصوصیات بارز افراد برونگراست. برخلاف آنها افراد درونگرا انزوا را به حضور در گروه‌های دوستی ترجیح می‌دهند.
موافقت
افرادی با رضایت بالا، نگرانی خود را از امور نشان می‌دهند و به کمک و احساس همدلی معروفند. از سوی دیگر افرادی که توافق با آنها در سطح پایین‌تری است غالبا رفتاری مدعی دارند، حتی حاضرند با دستکاری، خود را بالاتر از دیگران قرار دهند.
عصبی بودن
اضطراب، استرس و روحیه رنجور کلماتی هستند که می‌توان در وصف افرادی بکار برد که به لحاظ عاطفی ثبات ندارند و محیط اطرافشان را با خلق و خوی خود به تنش دچار می‌کنند.
مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته
همانطور که پیش از این نیز توضیح داده شد، اصولی که بتواند با تمرکز بر روی رفتار انسانی منجر به بهبود در محیط کاری شود را مدیریت رفتار سازمانی گویند. یافتن تکنیک‌هایی که بتوان از طریق آن به آنالیز و اصلاح عملکرد پرداخت، دشوار و حتی غیرممکن به نظر می‌رسند. می‌توان گفت شناخت ویژگی‌های یک نفر به اندازه کافی سخت است اما اینکه بتوان استراتژی کسب و کار را براساس رفتار گروهی از افراد تعیین کرد کار را سخت‌تر خواهد کرد. با این حال روش‌هایی وجود دارند که می‌توانند در بهبود شرایط تاثیرگذار باشند:
- شفاف‌سازی وظایف شغلی و تعریف واضحی از امور محوله
- تامین تجهیزات مورد نیاز
- مشخص بودن اهداف در نظر گرفته شده برای پرسنل و تعریف پاداشی برای آن
- اطلاع از انجام یا ادامه فعالیت‌های پیش رو
- آموزش، ارتقای دانش و مهارت کارکنان
کتاب مدیریت رفتار سازمانی
در دنیای نوین امروز و ظرفیت‌های محدودی که برای چاپ کتاب وجود دارند، بهتر است به سراغ کتاب‌های دیجیتال، کتاب‌های صوتی یا دوره‌های آنلاینی رفت که بتوان علاوه بر حفظ محیط زیست مهارت‌های مورد نیاز خود را تقویت کرد. از جمله این موارد می‌توان به دوره رفتار سازمانی اپلیکیشن ۳۶۰ درجه اشاره کرد.
مواردی که در بالا ذکر شد تنها عنوانی کلی از این مفهوم بود که با گذراندن کامل دوره قادر خواهید بود راهبردی متناسب با کسب و کار و فرهنگ سازمانی خود بکار ببرید.