محجور به شخصی گفته میشود که بنا به دلایل ذهنی و جسمی توانایی مدیریت مال خویش را ندارد و برای جلوگیری از سواستفاده اشخاص از چنین فردی، دادگاه برای او قیم قانونی تعیین میکند.
محجورین چه کسانی هستند؟
قانون آیین دادرسی مدنی تصمیماتی را برای افرادی پیش بینی کرده است که به دلیل ضعف قوای ذهنی (قدرت تشخیص مسائل اقتصادی) قادر به تشخیص منافع خود نیستند. اولین قدم این است که برای این افراد حکم حجر صادر شود تا فرصت طلبان از آنها سوء استفاده نکنند.
از سوی دیگر، قانون محدودیت هایی برای این افراد در نظر گرفته است به حدی که آنها نیز حق مالکیت هیچ یک از اموال خود را نخواهند داشت. همانطور که گفته شد دلیل این امر جلوگیری از بدرفتاری احتمالی با زندانیان است. طبق قانون، قاضی موظف است برای این افراد قیم تعیین کند; متولی امور افراد محجور را اداره می کند تا آسیبی نبیند و مورد آزار قرار نگیرد. پس از تعیین قیم، تمام اموال و اموال محجورین در اختیار قیم خواهد بود و او باید اموال محجور را اداره کند. ولی حق تصرف در اموال محجور را ندارد.
افراد محجور چند دسته هستند؟
به گفته وکیل پایه یک دادگستری: محجورین در قانون مدنی ایران به سه دسته تقسیم می شوند:
- صغیر در فقه و شرع به شخصی اطلاق می شود که به سن بلوغ شرعی نرسیده باشد. این سن بلوغ برای پسران 15 سال و برای دختران 9 سال است. اما در قانون مدنی به افراد زیر 18 سال صغیر گفته می شود.
- افراد غیررشد یا سفیه که از نظر قانون رشد عقلی نکرده اند، مالکیت اموال و حقوق مالی آنها عقلانی نیست. مثلاً ولخرج یا قمارباز باشید.
- مجنون، فردی که فاقد قوه عقل و فهم و دچار اختلال قوای ذهنی باشد.
نحوه اثبات حجر
یکی از بهترین و مورد استفاده‌ترین راه ها برای اثبات حجر افراد محجور مراجعه به پزشکی قانونی و گرفتن گواهی پزشکی بر اساس حجر فرد است؛ این نامه به تایید قاضی رسیده و نیازی به بررسی ندارد و مراحل طولانی را طی می کند. یکی دیگر از راه های اثبات حجر، استفاده از شهادت شهود بر اساس مشاهدات آنها از اعمال محجورین است که می تواند نشانه تایید حکم حجر آنها باشد.
چگونه حکم حجر صادر کنیم؟
یک وکیل مجرب در این باره گفته است که: پس از آگاهی دادستان از موضوع حجر و بررسی ادله، غایب به دادگاه فرستاده می شود و خود را معرفی می کند. قاضی همچنین بررسی های لازم را از وضعیت محجورین انجام خواهد داد. و سپس حکم مربوطه صادر می شود. همچنین سایر افرادی که شاهد حجر آن شخص بوده اند می توانند با درخواست صدور حکم حجر توسط دستگاه های قضایی نسبت به صدور حکم آن افراد اقدام و نسبت به سرپرستی آن افراد اقدام نمایند.
عواقب صدور حکم حجر چیست؟
گفته میشود: اگر حکم حجر صادر شود عواقب آن حکم مشخص شود، فرد مشمول انسجام و نظارت قانونی می شود.
- ممنوعیت اختیار برای دخالت در اموال و عدم پذیرش ضمانت مالی برای محجورین .
- تعیین قیم برای محجور برای اداره اموال او.
- اموال شخص محجور فقط با تایید دادستان و ولی امر به نفع وی به فروش می رسد.
کدام دادگاه صلاحیت صدور حکم و تعیین قیم را دارد؟
دادگاه عمومی صلاحیت صدور حکم و تعیین قیم را دارد. طبق بند 10 ماده واحد قانون خاص برخی از دادگاهها موضوع اصل 21 قانون اساسی، تعیین قیم و ضم امین و عزل آنها در صلاحیت دادگاه خانواده است. همچنین در قانون حمایت خانواده مصوب 1392 مفاد قانونی تصویب شد که برای صدور حکم حجر، دادگاه خانواده صلاحیت کافی برای صدور حکم و همچنین نقض حکم حجر را خواهد داشت.