نان سنگک، نام ملی ایرانی‌ها و بدون تردید محبوب‌ترین نانی است که در تنور روی ریگ‌های داغ پخته می‌شود. این نان از آرد کامل (آرد بدون سبوس) تهیه می‌کنند. این خصوصیت باعث شده نان سنگک ازلحاظ کیفیت تغذیه‌ای، از بقیه نان‌ها یک سرو گردن بالاتر باشد. مورد دیگر آنکه در هر کف دست از این نان همانند نان بربری، معادل ۷۵ تا ۸۰ کیلوکالری انرژی دارد. البته نوع ماشینی سنگک هم پخته می‌شود که به دلیل نداشتن طعم و کیفیت اصلی، قابل‌تعریف نیست و مشتری زیادی ندارد. خاصیت دیگر این نان نسبت به نان‌های دیگر، این است که با شعله غیرمستقیم پخته می‌شود
آیا می‌دانستید هنگامی‌که خمیر در معرض حرارت مستقیم قرار می‌گیرد، مواد سرطان‌زا تولید می‌کند؟
جالب است بدانید این نان می‌تواند باعث بروز مشکلاتی ازجمله مشکلات گوارشی شود
آیا می‌دانستید سبوس به "طلای گیاهی" معروف است؟ دلیل آن‌هم این است که طبق تحقیقات پژوهشگران، هیچ ماده غذایی جهت تسهیل و بهبود عملکرد دستگاه گوارش، با سبوس برابری نمی‌کند
چرا نان سنگک، جزو بهترین نان‌های دنیاست ؟
این نان، با خوش‌طعم بودن و مزایای بی‌شمارش، طرفداران زیادی را به خود جذب کرده است. خاصیت آن شامل مقادیر زیادی از انواع ویتامین‌ها، پروتئین، آهن و کلسیم است
به دلیل داشتن مقدار زیادی فیبر در مخلوط این نان، هضم آن بسیار آسان بوده و ارزش غذایی بسیار بالایی دارد؛ همچنین برای بیماران یبوست، دیابتی و قلب-عروقی و پیشگیری از سرطان بسیار مفید است. ناگفته نماند این نان باعث چاقی هم می‌شود
درگذشته نان سنگک از مغذی‌ترین نان‌ها بودند، آن‌هم به دلیل استفاده از آردهای با سبوس‌گیری بسیار پایین، ولی متأسفانه اکنون مدتی است که برخی نانوایان، بجای استفاده از آرد سنگک، از آرد لواش یا فری (بربری) برای پخت این نان استفاده می‌کنند. این امر باعث شده که این نان کیفیت و طعم و مزه خود را مثل گذشته نداشته باشد و تا حدودی طرفداران خود را از دست بدهد. (سبوس‌گیری آرد نان‌ها، آرد سنگک ۷ درصد و آرد لواش و فری (بربری) ۱۳ درصد می‌باشد)
خلاصه اگر این نان، با آرد خودش پخته شود، نه‌تنها بهترین نان دنیا می‌باشد بلکه طرفداران خود را حفظ می‌کند و حتی ممکن است بیشتر هم شود
از دیگر مزایای این نان، مفید بودن آن برای کودکان است. خصوصاّ زمانی که سلول‌های عصبی کودکان در حال رشد می‌باشند، آهن موجود در این نان سبوس‌دار (از مهم‌ترین خواص نان سبوس‌دار)، باعث افزایش هوش، بهبود رشد، باهوشی کودکان و رفتار خوب آنان می‌شود. به همین خاطر توصیه می‌شود که کودکان طرفدار نان سنگک باشند
تاریخچه نان سنگک
این نان، اگر تازه یا خشک باشد خوشمزه می‌باشد، ولی اگر در سفره باقی بماند، به‌مرورزمان طعم و مزه خود را از دست می‌دهد. برای تازه ماندن این نان، می‌توان آن را فریز نمود و سپس با مایکروفر آن را گرم کرد، بدون آنکه مزه آن تغییر کند
مورد بعدی اینکه از این نان جهت خوردن کباب، دیزی و کله‌پاچه و نوش جان کردن صبحانه با پنیر استفاده می‌شود. همچنین برای خوش‌طعم کردن این نان، می‌توان دانه‌هایی مثل سیاه‌دانه، کنجد یا مخلوطی از هردو را روی آن پاشید و پس از پخته شدن نان، می‌توان از خوش‌طعم بودن آن لذت برد
آیا می‌دانستید که نان سنگک، در برخی محله‌های تهران به نام گنابادی مشهور هستند؟ علت آن به این خاطر است که از دوره پهلوی، تقریباً اکثر نانواهای سنگکی در شهرهای بزرگی مثل تهران مشهد و ...، گنابادی بوده‌اند که البته سازنده تنور سنگک و تنور بربری پارویی (فری سنتی) هم گنابادی هستند و با 20 سال تجربه، تنورهای زیادی در ایران ساختند
نکته دیگر اینکه به دلیل نرمی خمیر این نان، شیخ بهایی تنور سنگکی را ابداع کرد که اکنون طرفداران زیادی دارد
خلاصه ایران ازنظر تنوع نان، واقعاً بی‌نظیر می‌باشد و در کمتر کشوری پیدا می‌شود که تنوع و میزان مصرف نان همانند ایران باشد
مخترع نان سنگک : شیخ بهایی
تنور سنگک توسط شیخ بهایی به‌قدری با دقت و بصیرت طراحی و ساخته‌شده که از آن موقع تاکنون، هنوز به همان صورت اولیه پخته می‌شود و خوشبختانه نانی که از این تنور بیرون می‌آید، محبوب‌ترین نان ایرانی می‌باشد که جزو برترین نان‌های دنیاست
برخی نقل‌ها نیز قدمت نان سنگک را قبل از ورود اسلام به ایران و در زمان پادشاهان ساسانی می‌دانند. شیخ بهایی از دانشمندان و عالمان قرن ۱۰ و ۱۱ هجری می‌باشد. ایشان در سال ۱۰۰۰ خورشیدی (هجری شمسی) در اصفهان درگذشت و به خاطر وصیتش، جنازه‌ی او را در مشهد در جوار مقبره‌ی علی ابن موسی‌الرضا (ع) جنب موزه‌ی آستان قدس دفن کردند. ناگفته نماند ایشان در دانش‌های منطق، فلسفه، ریاضیات و هیآت، سوابق و تجربه‌های زیادی داشتند. در علم ستاره‌شناسی به لطف خدمات این دانشمند بزرگ، یونسکو (یکی از سازمان‌های تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد که مقر اصلی آن در پاریس می‌باشد) سال ۲۰۰۹ میلادی را به نام او «سال نجوم و شیخ بهایی» نام‌گذاری کرد
از آثار ایشان چیزی حدود ۹۵ کتاب و رساله به‌جای مانده است. همچنین از مثنویات معروف ایشان می‌توان به «شیر و شکر»، «نان و حلوا»، «مخمس»، «نان و پنیر»، «رباعیات موش و گربه» و ... اشاره کرد.
خلاصه شیخ بهایی در رشته‌ی ریاضیات و هندسه هم اختراعات جالب و قابل‌توجهی دارد و تاریخ‌نگاران، تنور نان سنگک و حلواشکری را نیز از اختراعات برجسته وی می‌دانند
ویژگی‌های یک نان خوب
نان تنها یک غذای سیرکننده نیست، بلکه منبعی از کربوهیدرات، روغن، فیبر و برخی ویتامین‌ها را دارا می‌باشد. به‌عبارت‌دیگر، بخش زیادی از بدن ما که به سوخت‌وساز نیاز دارد، از نان تأمین می‌شود
اول) یک نان سالم نباید سوختگی داشته باشد و کاملاّ پخته و برشته می‌باشد
دوم) یک نان خوب زود بیات نمی‌شود، به‌راحتی بریده می‌شود، بافت نرم و یکنواختی دارد و خوش‌طعم می‌باشد
خلاصه نانی که این ویژگی‌ها را دارد، یعنی از خمیرمایه استفاده می‌شود نه از جوش‌شیرین
پایان
منبع :
https://builderfireplace.ir/articles/%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%A9.html