منظور از نفخ شکم، تجمع گاز در دستگاه گوارش است. این عارضه خود را با باد شکم، احساس پری و فشار در شکم نشان می دهد و بعد از خوردن غذا اتفاق می افتد. افرادی که با این مشکل روبرو می شوند، دچار بی اختیاری در دفع گاز می شوند.
این مشکل در برخی از مواقع می تواند باعث تنگی نفس و درد در قفسه سینه شود؛ بنابراین بهتر است که افراد راه های پیشگیری از این عارضه و راه های درمان آن را بدانند.
علل متعددی وجود دارند که باعث نفخ شکم می شوند. از مهم ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بلعیدن هوا ؛ این مورد یک نوع عادت عصبی است
- یبوست
- پرخوری
- رفلاکس معده به مری؛ بازگشت غذا و اسید معده از معده به مری
- سندرم روده تحریک پذیر
- عدم تحمل لاکتوز و…
- رشد باکتری ها در روده باریک
- افزایش وزن
- برخی از داروهای مصرفی که دارای لاکتوز و یا سوربیتول هستند.
- خوردن غذاهای تند
- جویدن نامناسب غذا
- مصرف بیش از اندازه الکل
- استرس و اضطراب
افرادی که زیاد دچار نفخ شکم می شوند، باید از مصرف خوراکی های زیر خودداری کنند:
- نوشابه های گازدار
- آدامس
- پیاز
- چای
- ذرت
- حبوبات
- آلو
- موادی حاوی فیبر مانند کلم و کاهو
- سیر
برای درمان نفخ شکم راه های درمانی ساده ای وجود دارد که همه می توانند در خانه به راحتی این مشکل را از بین ببرند.
پیاده روی باعث حرکت مرتب در روده ها شده و خروج گاز اضافی و مدفوع را آسان می کند. این عمل باعث رفع یبوست شده و گازهای شکمی سریع تر دفع می شوند.
در برخی از حالات یوگا عضلات شکمی به شکلی تنظیم می شوند که گازهای اضافی راحت تر و سریع تر از روده خارج می شوند.
نعنا در رفع سوء هاضمه و دفع گازهای شکم بسیار موثر است. قرص های نعناع در درمان علائم سندرم روده تحریک پذیر بسیار موثر بوده و می توان از آنها برای رفع نفخ شکم استفاده کرد.
این قرص ها ماهیچه های روده را آرام کرده و باعث می شوند که حرکت گاز و مدفوع در روده ساده تر شود. (البته قرص نعناع برای افرادی که دارای سوزش معده هستند، مناسب نیست.)
داروهای شیمیایی مانند سایمتیکون برای درمان نفخ شکم بسیار مفید هستند؛ اما این داروها باید طبق دستورالعمل موجود مصرف شوند.
ماساژ شکم در مسیر روده بزرگ می تواند به حرکت روده ها کمک کند و باعث تخلیه سریع مدفوع و گازهای شکمی شود.
برخی از گیاهان دارویی مانند رازیانه، تخم کرفس، زنیان و… برای درمان نفخ شکم بسیار موثر هستند که البته در مورد مصرف هر کدام باید با متخصص طب سنتی مشورت کرد.
یکی دیگر از راه های درمان نفخ شکم، دوش گرفتن است. این کار باعث تسکین درد می شود؛ همچنین حمام و استراحت باعث تمدد اعصاب و کاهش استرس شده و به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می کند.
خوردن غذاهای حاوی فیبر باعث رفع یبوست می شود؛ اما مصرف بیش از اندازه آن نیز باعث تجمع بیشتر گازها و ایجاد نفخ شکم می شود؛ بنابراین بهتر است که افراد به صورت تدریجی فیبر را به رژیم غذایی روزانه خود اضافه کنند.
بسیاری از افراد بعد از اینکه یک وعده بزرگ غذایی می خورند، دچار نفخ شکم می شوند؛ بنابراین می توان با خوردن تعداد بیشتر وعده های غذایی در حجم های کمتر از بروز نفخ شکم پیش گیری کرد.
پروبیوتیک ها یک نوع باکتری هستند که در روده ها زندگی می کنند و بسیار مفید هستند. مصرف مکمل پروبیوتیک باعث تنظیم و تعادل انواع باکتری های روده بزرگ شده و از بروز نفخ شکم پیشگیری می کند.
سدیم باعث جمع شدن آب در بدن شده و باعث ایجاد تورم و نفخ در شکم و سایر نقاط بدن مانند دست ها و پاها می شود؛ بنابراین برای پیشگیری از نفخ شکم باید مصرف نمک را کم کرد.
بیماری های التهاب روده، مانند: بیماری کرون، کولیت زخمی، سندروم روده تحریک پذیر، آندومتریوز و کیست های تخمدان در زنان و… می توانند باعث نفخ شکم شوند. افرادی که دارای این بیماری ها هستند، باید این بیماری ها را درمان کنند تا علائم این بیماری ها نیز از بین بروند.