یکی از پرکاربردترین مواد ضروری در صنعت رنگ، تینر است. حلال های آلی به عنوان حلال رقیق کننده و در برخی موارد به عنوان حلال شستشو برای خطوط تولید مختلف استفاده می شود. در موارد دیگر به دلیل استفاده زیاد از رنگ و تمرکز اصلی آن بر تولید رنگ برای شستشوی ظروف نگهداری رنگ استفاده می شود. در این قسمت به سوالاتی مانند تینر چیست و کاربرد آن در صنعت پاسخ می دهیم.
تینر رنگ چیست؟
حلال یک نوع شیمیایی مایع است که از مواد آلی مختلف تشکیل شده است که در صنعت رنگ استفاده می شود. این مایع صنعتی با تبخیر مواد آلی مختلف که توانایی حل شدن مواد آلی چسبناک و مخلوط شدن با یکدیگر را دارند، بسیار سریع ساخته می شود.
این یک ماده آلی پرکاربرد است که در صنعت ساختمان و صنایع مختلف تولیدی استفاده می شود. ویژگی ترکیب رنگ ها و لاک های مختلف را دارد.
پاک کننده رنگ کمک می کند تا رنگ ها قبل از استفاده به قوام دلخواه خود برسند. در برخی موارد، برخی از رنگ ها را نمی توان بدون حلال استفاده کرد.
در واقع غلظت برخی رنگ ها به حدی است که در ظروف مخصوص با نوع ترکیب منحصر به فرد و غلظت بسیار بالا نگهداری می شوند. بنابراین استفاده از تینر ضروری است.
کاربرد حلال
حلال ها نوعی مایع فرار هستند که به طور گسترده در صنایع شیمیایی و غیرشیمیایی استفاده می شود.
از نظر سهولت استفاده، استفاده از رقیق کننده های رنگ علاوه بر نقش حلال در اختلاط یا رقیق سازی، استفاده از رزین ها را تسهیل می کند. هنگام مصرف رزین های 100% غیر فرار، استفاده از آن دشوار است.
علاوه بر این، برای جریان یافتن و برداشت مقدار مورد نیاز از مخازن مختلف مانند بشکه، تانکر و ... باید دما بالا باشد.
افزایش دمای مخازن مختلف زمان و هزینه زیادی می طلبد. در این موارد استفاده از حلال ها به تبدیل رزین های 100% غیرفرار به رزین های 30-80% غیرفرار کمک می کند.
با استفاده از حلال رنگ، نه تنها حلال اضافی یا رنگ مورد نظر را حل می کنید، بلکه ویسکوزیته را نیز کاهش می دهید. همچنین به افزایش قدرت جریان کمک می کند و تا حدودی رنگ را نازک می کند و کار را آسان می کند.
نوع دیگر کاربرد تینر کاهش درصدهای غیر فرار در صنعت رنگ است. برس زدن، پاشش، تشکیل فیلم همگن در تولید رنگ، درخشندگی رنگ، زمان خشک شدن رنگ، سفت شدن رنگ ها و مواد به دلیل درصد بالای غیر فرار رنگ است.
در این موارد استفاده از تینر حلالیت رنگ را با حلالیت زیاد به مقدار و درصد مطلوب می رساند و قابل مصرف می باشد.
به طور کلی استفاده از حلال به معنای تغییر یا کاهش غلظت رنگ و قابل استفاده کردن آن است.
انواع تینر رنگ
به طور کلی، حلال باید بتواند رزین را حل کند. حلال باید دارای سرعت تبخیر خوب، بوی مناسب، سمیت کم و پایداری بالا باشد. در برخی موارد کاربرد اصلی رنگ و رزین برای صنایع کوچک و یا حتی مصارف خانگی است.
در واقع کاربرد تینر رنگ و نحوه کاربرد آن به حلالیت آن بستگی دارد. به طور کلی، تینرهای رنگ بر اساس نوع عملکرد به چند دسته اصلی تقسیم می شوند:
1. حلال فعال
حلال فعال نوع اصلی حلال است. حلال فعال مسئول حل کردن رزین یا پلیمر و رقیق کردن مخلوط پوشش است. حلال‌های فعال مانند کتون‌های گلیکول، استرها و اترها نسبت به سایر حلال‌ها گران‌تر هستند. هرچه حلال قوی تر باشد، مقدار یا درصد حلال کمتری را می توان استفاده کرد.
۲. حلال پنهان
حلال های نهان به تنهایی وضوح پایینی دارند. حلال های نهان خواص بسیار بهتری برای اختلاط حلال های فعال دارند. الکل به همراه استرها، کتون ها، گلیکول اترها و حلال های فرار مانند THF و آروماتیک یکی از حلال های نهفته است. حلال های نهان نسبت به حلال های فعال ارزان تر هستند.
3. حلال رقیق تر
حلال های رقیق کننده برای رزین ها حلالیت ندارند. با افزودن مقدار معینی از حلال های رقیق کننده به ویسکوزیته، میزان تبخیر و قیمت یا حلالیت در رزین های مختلف قابل تنظیم است.
این حلال ها بیشتر مخلوطی از هیدروکربن ها هستند و قیمت کمتری دارند. متانول یکی از پرمصرف ترین حلال های رقیق کننده است.
حلال ها بر اساس ترکیب شیمیایی
پس از توضیح این سوال که تینر رنگ چیست، به دسته بندی تینرهای رزینی و رنگ بر حسب انواع ترکیبات شیمیایی در دسته بندی زیر می رسیم:
1. حلال های هیدروکربنی
حلال های هیدروکربنی به دو دسته آلیفاتیک و آروماتیک و بنزن، تولوئن و زایلن تقسیم می شوند. آنها در این دسته قرار می گیرند. حلال های هیدروکربنی اغلب از نفت خام استخراج می شوند. یکی از رایج ترین حلال های مورد استفاده در این دسته سیکلوهگزانون است که مایعی بی رنگ است و معمولاً در علف کش ها، سلولز، رزین های طبیعی، رزین های مصنوعی، موم ها و غیره استفاده می شود. به عنوان حلال در ساخت آن استفاده می شود.
۲. حلال های اکسی
در دسته حلال های اکسیژن، مواد الکلی، کتون ها، آلدئیدها، گلیکول اترها، استرها و .. از این حلال ها برای حذف گوگرد از گازهای خروجی پالایشگاه استفاده می شود. وی همچنین به کاربردهای دیگر در صنعت امولسیفایر، شوینده و نساجی اشاره کرد.
3. حلال های کتون
حلال کتون حلالیت بسیار بالایی دارد و طیف گسترده ای از نیروهای تبخیر مختلف را تولید می کند. پرمصرف ترین کتون استون است و به دلیل تبخیر زیاد در آئروسل های خشک شونده سریع و پوشش های اسپری استفاده می شود.
4. حلال الکی
الکل ها حلال های بسیار ضعیفی برای رزین های مصنوعی هستند. این حلال به عنوان حلال و رقیق کننده در نیتروسلولز، ملامین، فرمالدئید و برخی رزین های آلکیدی در صنعت رنگ و رزین استفاده می شود.
5. حلال های ترپنیک
این حلال جزء دیپنتن روغن کاج است که از درختان کاج و صنوبر به دست می آید. همچنین در گذشته برای ساختن رنگ های ساختمانی، لاک الکل و رنگ های هنری استفاده می شده است.
6. حلال های اتر
حلال های اتر به دلیل واکنش پذیری کم و نقطه جوش کم، حلال های خوبی برای استخراج مواد آلی غیرقطبی هستند.
7. حلال های استری شده
حلال های رنگ مختلفی در حلال های استری استفاده می شود. مدل های مختلف استر شامل آلکیل استرها، پروپیونات ها و گلیکول اترها هستند. این اترها معمولاً در کاربردهای غیر حلال استفاده می شوند. استرها در مقایسه با کتون ها حلالیت قوی اما کم و بو و شیرینی مطبوع دارند.
8. حلال های هیدروکربنی معطر
این نوع تینر به تنهایی نمی تواند رزین های نیتروسلولزی را حل کند. زیرا قیمت اصلی حلال های فعال و نیمه فعال بسیار بالاست. این نوع حلال برای رقیق کردن محلول تشکیل شده از انحلال رزین های نیتروسلولزی و کاهش قیمت استفاده می شود.
9. حلال های هیدروکربنی آلیفاتیک
از این نوع حلال برای استخراج نفت خام استفاده می شود. این حلال ویسکوزیته خوبی دارد و خواص دمایی خوبی در واکنش های شیمیایی ارائه می دهد.
10. حلال های هیدروکربنی کلر
این حلال در آب نامحلول اما در حلال های آلی و غیر قطبی محلول است و کاربردهای زیادی دارد. این حلال در صنایع پلاستیک، در ساخت روکش ها، روکش کابل و روان کننده ها و ... کاربرد دارد. استفاده می شود.