اختلال روانی چیست؟ – با انواع اختلالات روانی آشنا شوید

اختلال روانی به الگوهای رفتاری یا علایم روانی گفته می شود که در فرد بیمار بروز یافته، بر ابعاد زندگی فرد تاثیر گذاشته و عملکرد وی را مختل می کند. محققان علت بروز بسیاری از این اختلالات روانی را عوامل ژنتیکی می دانند.

بسیاری از بیماران از وجود بیماری در ذهن و روان خودآگاهی ندارند چرا که بیماری روانی به آسانی قابل تشخیص نیست و برای تشخیص آن باید به روانشناس مراجعه شود و صرفا با چند علامت نمی توان به قطعیت گفت که فرد دچار بیماری روانی است.

علم روانشناسی این اختلالات را در گروه های زیر دسته بندی کرده است که هر کدام شامل اختلالاتی در زیر مجموعه خود هستند. در ادامه مقاله این اختلالات روانی و ویژگی های هر کدام را بیان می کنیم.

اختلالات تکوین عصبی به اختلالات روانی گفته می شود که مربوط به رشد مغز و دستگاه عصبی مرکزی است و توانایی یادگیری، خویشتن داری، حافظه فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.

یکی از اختلالات روانی که در دسته اختلالات تکوینی است کم توانی ذهنی است. این نوع اختلال قبل از 18 سالگی به وجود می آید در آن عملکرد هوشی فرد زیر حد نرمال قرار دارد و فرد در مهارت های انطباقی اختلال دارد.

مهارت انطباقی به این معناست که فرد کارهای طبیعی را که در هر سن خاص به طور طبیعی انتظار می رود نمی تواند انجام دهد. این نوع اختلال روانی با آزمون های استاندارد و تست ضریب هوشی مشخص می شود و معمولا ضریب هوشی پایین تر از 70 وجود این اختلال را نشان می دهد. این اختلال به عقب ماندگی ذهنی نیز مشهور است.

این اختلال روانی در مورد تاخیر در رشد کودکان زیر 5 سال است. این تاخیر مرتبط با مهارت های شناختی، عملکرد اجتماعی، گفتاری، زبانی و حرکتی است. مثلا کودک دیر صحبت می کند. این اختلال روانی حدود 1 تا 3 درصد از کودکان را درگیر می کند.

عواملی که سبب تاخیر در رشد کودک می شود عبارت از: تولد زودرس، وزن کم هنگام تولد، مشکلات ژنتیکی مثل سندرم داون، مشکلات دوران بارداری یا مشکلات پس از تولد، عفونت مغز، فقر و سوء تغذیه است.

در این اختلال روانی، درک و تشخیص گفتار و زبان تحت تاثیر قرار می گیرد.

چهار نوع مختلف دارد:

اختلال زبان

اختلال صدای گفتار

اختلال فصاحت گفتار (لکنت زبان)

اختلال ارتباط اجتماعی (عملی)

اختلال روانی طیف اوتیسم، نوعی اختلال رشد است که در آن فرد در تعامل و ارتباطات دچار نقایص دایمی می گردد. این افراد اغلب رفتارهایی محدود، تکراری را از خود نشان می‌ دهند. این افراد در عملکرد اجتماعی و شغلی دچار مشکل هستند.

اختلال روانی طیف اوتیسم، در اوایل کودکی بین ۱۲ تا ۲۴ ماهگی دیده می شود و علایم اولیه آن تاخیر قابل توجه در رفتارهای اجتماعی و گفتار است. طبق تحقیقات، اوتیسم در پسران 4 برابر دختران است.

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) منتشر شده است.

اوتیسم را به 5 دسته زیر تقسیم بندی کرده است.

همراه با اختلالات فکری یا بدون آن

همراه با اختلال زبان یا بدون آن

توام با عصبی، روانی یا رفتاری دیگر

همراه با کاتاتونیا (جمود خلسه ای) یا روان گسیختگی

این اختلال روانی بیشتر در کودکان ظاهر می شود. والدین یا معلمان متوجه می شوند که کودک دچار عدم تمرکز و بی دقتی زیاد است طوری که نمی تواند کاری را تا آخر به انجام برساند. تحرک و فعالیت بسیار زیادی دارد. حرکات تکانشی دارد یعنی بدون فکر و عمل ناگهان کاری را انجام می دهد.

افزایش سن می تواند باعث کم شدن علایم و بهبود شود با این حال بیش فعالی می تواند تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. بیش فعالی در سنین زیر 12 سال ظاهر می شود.

بیش فعالی چقدر شایع است؟ این اختلال روانی بیشتر در کودکان پسر شایع است و از هر 100 کودک دبستانی 3 تا 5 نفر مبتلا به بیش فعالی هستند و برای هر 3 کودک مبتلا 2 نفر تا نوجوانی، علامت های بیش فعالی ادامه می یابد. این میزان در بزرگسالی به 2 نفر از 3 نفر می رسد.

در اختلال روانی دوقطبی یا افسردگی-شیدایی، فرد نوسانات شدید خلق خویی را تجربه می کند به طوری که در دوره ای بسیار افسرده است و در دوره ای دیگر بسیار سرخوش و فعال است.

این بسیار با نوسانات خلقی روزمره افراد متفاوت است و هر کدام از این دوره ها ممکن است تا ماه ها طول بکشد. فرد در دوره افسردگی گاهی حتی نمی تواند از رختخواب جدا شود.

اختلال روانی دوقطبی به طور متوسط از 25 سالگی شروع می شود و میزان شیوع آن در میان زنان و مردان یکسان است. فرد مبتلا به اختلال روانی دوقطبی ممکن است در اثر افکار وسواس گونه ای که راجع به درماندگی خود دارد اقدام به خودکشی کند.

دلیل قطعی آن هنوز مشخص نیست ولی محققان منشا ژنتیکی را عامل اصلی آن می دانند. ممکن است مغز این افراد دچار مشکل باشد و قسمتی که مسئول کنترل حالات روانی است با مشکل فیزیکی مواجه شده باشد. علایم اختلال روانی دوقطبی با دارو قابل کنترل است.

عوامل زمینه ساز بروز اختلال دوقطبی

عواملی که باعث می شود ریسک ابتلای فرد برای اولین بار افزایش یابد موارد زیر است:

بستگان درجه اول فرد مبتلا به این اختلال روانی باشند از جمله والدین یا خواهر و برادر

فرد در دوره هایی از زندگی استرس زیادی تجربه کرده باشد.

فرد تجربه های شوک آوری از قبیل مرگ فرد مورد علاقه اش را داشته باشد.

اختلال روانی دوقطبی با روان درمانی دارو درمانی، آموزش و خود درمانگری، رویکرد مکمل سلامتی مانند ورزش قابل کنترل است.