نفقه زن

نفقه زن چیست; شرایط نفقه زوجه، میزان و مطالبه نفقه زوجه

همزمان با انعقاد عقد ازدواج، حقوق و تعهداتی برای هر یک از طرفین ایجاد می شود. زن و شوهر به دلیل دلبستگی و محبتی که به یکدیگر دارند اغلب به وظایف خود عمل می کنند و به حقوق یکدیگر احترام می گذارند. یکی از مهمترین حقوق زن در ازدواج نفقه است که هر مرد و زنی که قصد ازدواج دارد باید به دقت مورد مطالعه قرار گیرد. در این مقاله در مورد نفقه، ملاک تعیین میزان نفقه زوجه (زن)، اموال متعلق به زن به عنوان نفقه، نفقه در ازدواج موقت و مطالبه نفقه با شما صحبت می کنیم.

نفقه چیست؟

اگرچه امروزه زنان ما با توانایی و درایت زندگی خود را در کنار همسر خود اداره می کنند، اما به دلیل برخی ویژگی های ذاتی مرد و مسائل اجتماعی، قانونگذار و قانونگذار سرپرستی خانواده را بر عهده شوهر گذاشته است. از آنجایی که اداره این مجموعه مهم و مقدس ارتباط تنگاتنگی با نظم عمومی جامعه دارد، شوهر نمی تواند با رضایت و رضایت خود سرپرست خانواده را به دیگری تفویض کند.

یکی از اهداف واقعی این بخش، فراهم کردن شرایط آسایش زنان در خانواده است. بنابراین در خانواده ای که بر اساس ازدواج دائم است، نفقه بر عهده شوهر است. نفقه که از ریشه نافیق به معنای خرج کردن می آید، در علم حقوق به «هزینه زندگی» تعبیر شده است. هزینه زندگی عموماً کلیه نیازهای مشترکی است که متناسب با موقعیت زن است که ظاهراً عرف تعیین می کند; از جمله هزینه های مسکن، پوشاک، غذا، اثاثیه، هزینه های پزشکی و بهداشتی و غیره.

نفقه زوجه چیست و ملاک محاسبه نفقه زوجه چیست؟

پس از مراجعه زن به دادگاه خانواده، دادگاه با کمک کارشناس میزان نفقه را محاسبه می کند. کارشناس با بررسی وضعیت زندگی زوجین میزان نفقه را تعیین می کند. نکته قابل توجه این است که افراد ممکن است نفقه زن را بر اساس شرایط زندگی وی در خانه پدری ارزیابی کنند. اما فقها معتقدند که ملاک تعیین نفقه زوج، وضعیت زن در خانواده جدید متشکل از او و شوهرش است; نه خانواده پدری اش. از سوی دیگر، تمکن مالی زن اعم از کمک هزینه عائله مندی یا ارث پدری و یا درآمد حاصل از شغل او در اجتماع، موجب بطلان تعهد شوهر به پرداخت نفقه نمی شود.

چه اموالی به زن به عنوان نفقه تعلق می گیرد؟

اموالی که به عنوان نفقه به زن تعلق می گیرد به دو دسته تقسیم می شود:

اموالی که از طریق استثمار یا مصرف تلف می شود. مانند تنقلات یا لوازم آرایشی. این اموال از اموال زوجه محسوب می شود و ادعای بعدی زوج تأثیری در آنها نخواهد داشت. اموالی که با بهره برداری یا مصرف از بین نمی روند. در این صورت نیز دو حالت متصور است: حالت اول این که مال هبه و هبه باشد; مانند جواهرات یا لباس. در این صورت مال همچنان مال زن محسوب می شود. اما مورد دوم، اموالی است که جزو هدایا نبوده است; مانند مسکن و اثاثیه آن. در این صورت زن فقط مجاز به بهره برداری است و این اموال در اختیار او نیست.

در چه شرایطی نفقه به زن تعلق می گیرد؟

ماده 1102 قانون مدنی می گوید: «به محض اینکه عقد به طور صحیح واقع شد، روابط زوجیت بین طرفین و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل یکدیگر برقرار می شود». بر این اساس الزام به پرداخت مهریه و نفقه از تاریخ عقد شروع می شود; اما ماده 1108 همین قانون مقرر می دارد که اگر زن بدون مانع مشروع و قانونی به وظایف مربوط به نکاح عمل نکند مستحق نفقه نخواهد بود. بنابراین اصل بر پیروی زن از شوهر است که به آن «اطاعت» می گویند. عدم تمکین زن، حق نفقه او را از بین می برد; البته این باید توسط شوهر ثابت شود.

بدیهی است که سرپیچی زن از شوهر ممکن است مانع مشروع یا به عبارت دیگر عذر موجه باشد; گویی زوجه از حق حبس خود استفاده کرده است و تا زمانی که مهریه خود را نگرفته است، همانطور که قانونگذار به او اجازه داده است، از صمیمیت با شوهر خودداری کند; یا ممکن است نتواند در دوران قاعدگی یا یک بیماری مسری با شوهرش همراهی کند. یا ترس از آزار فیزیکی، مالی یا ناموسی دارد که امتناع او از رفتن به خانه شوهر را توجیه می کند. در هیچ یک از این موارد زن از نفقه محروم نمی شود. اما گاهی ممکن است سرپیچی از زن مبنای قانونی نداشته باشد; به چنین زنی «شیطان» می گویند. اگر زن تمکین نکند (زن تمکین نکند) اصلا حق نفقه نخواهد داشت.

آیا در عقد موقت به زن نفقه تعلق می گیرد؟

نفقه زن فقط به ازدواج دائم تعلق می گیرد. در عقد موقت در صورتی می توان این حق را برای زوجه برشمرد که شرط پرداخت نفقه در عقدنامه قید شده باشد یا شرایط زندگی زوجین بر اساس نفقه باشد. به نظر می رسد پرداخت نفقه در نکاح موقت بیش از آنکه شرعی باشد قراردادی است; یعنی زوجین در صورت توافق طرفین می توانند مطالبه نفقه کنند. گاهی شرایط زندگی زوجین مانند مدت ازدواج موقت، داشتن فرزند و زندگی مشترک را می توان با رضایت طرفین یا بنای آنها بر نفقه فهمید.

نفقه زوج در طلاق چه حکمی دارد؟

یکی از انواع طلاق، طلاق رجعی است که طی آن زوج می تواند به زن مطلقه خود رجوع کند و چون زوجه در این مدت زوجه است، در دریافت نفقه از زوج مختار است; اما اگر در شرایط زن طلاق داده شود دیگر مستحق نفقه نخواهد بود.

در طلاق باین (طلقی که در آن مرد در زمان عقد حق رجوع به زن را ندارد) و فسخ نکاح به هر دلیلی، زن در مدت عده مستحق نفقه نمی باشد. ازدواج؛ مگر اینکه حامله باشد که در این صورت تا زمان زایمان و فارغ التحصیلی مستحق نفقه خواهد بود.

راه حل های قانونی مطالبه نفقه چیست؟

متأسفانه، اگر ابزار یا ضمانت‌های عملکردی برای انجام تعهداتی که می‌دهیم نداشته باشیم، ممکن است اراده انجام این کار را نداشته باشیم. در این بحث هم باید گفت که زندگی همیشه شیرین نیست و گاهی بین زن و شوهر ابهاماتی پیش می آید. در چنین شرایطی ممکن است شوهر در وهله اول از دادن نفقه خودداری کند تا همسر خود را آزار دهد. برای این منظور قانونگذار دو راه را برای دریافت نفقه برای زنان در نظر گرفته است که به انتخاب خود می توانند از آن استفاده کنند:

می تواند به دادگاه مراجعه کند و نفقه گذشته خود را مطالبه کند. دادگاه پس از استماع دلایل زوج و رسیدگی به دعوی در صورت محکم بودن مدارک زوجه، زوج را ملزم به پرداخت نفقه می نماید. مطابق ماده 642 قانون مجازات اسلامی، زوجی که به حبس از سه ماه و یک روز تا پنج ماه محکوم می شود. همچنین با وجود الزام دادگاه به پرداخت نفقه، در صورتی که زوج همچنان به وظیفه خود عمل نکند، در صورت درخواست زوجه، دادگاه می تواند حکم طلاق را صادر کند.