در پرونده های قضایی، در مواردی که نیاز به حضور شخص متهم یا محکوم علیه باشد و او از حضور امتناع کند، طبق شرایطی می توان حکم جلب او را صادر کرد و او را به حاضر شدن نزد قاضی مجبور کرد. حکم جلب در دعاوی به دو نوع حقوقی و کیفری تقسیم می شود و صدور، دریافت و استعلام آن با کد ملی طبق شرایطی صورت می گیرد.
در روابط انسانی، همواره اختلاف و دعوا وجود دارد و به عبارتی اختلاف، ذاتی روابط میان انسان هاست. گاهی برای حل و فصل اختلافات، باید از طرق قضایی اقدام کرد. در میان عناوین حقوقی، حکم جلب یکی از اصطلاحاتی است که نسبت به سایر عناوین در زندگی روزمره، کاربرد بیشتری دارد و تا حدود زیادی به گوش آشنا است.
شاید ما حکم جلب را بیشتر به عنوان یک ابزار تهدید می شناسیم که اگرچه شناخت دقیقی نیست، چندان بیراه هم نیست. همچنین، کمابیش می دانیم که در بعضی موارد صدور حکم جلب و اجرای آن، از آخرین راه حل های یک مساله حقوقی است. در واقع، وقتی کسی متهم به ارتکاب جرمی می شود و یا در اجرای امری که توسط دادگاه، محکوم می شود، خودداری می نماید، دستور دستگیری او صادر می شود.
اما حکم جلب در اصطلاح دقیق خود چیست؟ چه زمانی ممکن است به عنوان یک ابزار گره گشا به کار ما بیاید؟ و در صورت نیاز، چگونه می توان برای صدور آن اقدام کرد؟ به عبارت دیگر، چه شرایطی باید فراهم باشد تا بتوان حکم جلب کسی را صادر کرد؟ در ادامه مقاله، به طور مستند و مفصل به پاسخ این سوالات می پردازیم و ابعاد گوناگون این مساله را مورد بررسی قرار می دهیم و به انواع، شرایط صدور و نحوه دریافت حکم جلب و استعلام آن با کد ملی می پردازیم.
حکم جلب چیست
حکم جلب، دستور دستگیر کردن شخصی است که متهم است و یا در دعاوی حقوقی، محکوم شده است. البته در مواردی طبق قانون ، شخص شاهد را نیز می توان جلب کرد. طبق قانون آیین دادرسی کیفری، اگر متهم در وقت تعیین شده، نزد بازپرس یا دادیار حاضر نشود، می توان حکم جلب او را صادر کرد. حکم جلب همان قرار جلب است که به طور عامیانه به آن حکم گفته می شود. در ماده ۲۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی، به تفاوت حکم و قرار، اشاره شده است.
در صورتی که تصمیم دادگاه، قطعی باشد و باعث حل و فصل اختلافات شود و یا تعیین کننده مجازات متهم باشد، به آن تصمیم، حکم گفته می شود، در غیر این صورت، قرار نامیده می شود. یک نکته مهم در رابطه با جلب این است که طبق قانون، جلب باید در روز انجام شود به جز در مواردی که ضروری است تا جلب فورا انجام شود. این موارد ضروری توسط بازپرس تعیین می شود.
حتما بخوانید: دادنامه کیفری
انواع حکم جلب
حکم جلب، به دو نوع حقوقی و کیفری و هر کدام از این انواع، به دو نوع عادی و سیار تقسیم می شوند.
در دعاوی حقوقی، دستور جلب به درخواست محکوم له، صادر می شود و در صورتی که مراحل دعوا به طور کامل طی شده و حکم، قطعی شده و دستور اجرای حکم صادر شده باشد، در صورت امتناع محکوم علیه از پرداخت، حکم جلب صادر می شود.
در امور کیفری، حکم جلب توسط قاضی در دو مورد، صادر می شود: مورد اول، در حالتی است که حکم قطعی صادر شده است و برای اجبار متهم به اجرای حکم، قاضی دستور جلب او را می دهد. حالت بعدی، در جایی است که قاضی، به منظور تحقیقات و رسیدگی بیشتر پرونده، از متهم درخواست می کند که نزد او حاضر شود و چنانچه فرد از این درخواست امتناع کند، حکم جلب وی صادر می شود.
در جلب عادی، مکانی که شخص باید در آن دستگیر شود، مشخص است و فقط در آن مکان، امکان دستگیری فرد وجود دارد؛ ولی در جلب سیار، مکانی را که شخص در آن جا حضور دارد، نمی دانیم بنابراین قاضی، دستور دستگیری او را در تمامی مراکز قضایی، صادر می کند.
حتما بخوانید: حکم جلب متهم و شرایط صدور آن
شرایط صدور حکم جلب
در دعاوی حقوقی، محکوم علیه بعد از صدور اجرائیه، باید اموالی را که پرداخت محکوم به از طریق آن ها امکان پذیر است، معرفی کند و در صورت امتناع محکوم علیه از پرداخت، حکم جلب، صادر خواهد شد. طبق ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، در صورت اثبات اعسار، محکوم علیه بازداشت نمی شود. اگر بعد از مهلت مشخصی، امکان دسترسی به محکوم علیه وجود نداشته باشد، دادگاه حکم جلب سیار، صادر می کند. جلب توسط مامور کلانتری صورت می پذیرد.
در دعاوی کیفری، شاکی ابتدا باید شکایت خود را ثبت کند. بعد از طی مراحل بازجویی از شاکی، از متهم نیز برای تکمیل اطلاعات، بازجویی می شود. برای احضار متهم، لازم است به نشانی ای که توسط شاکی مشخص شده است، احضاریه فرستاده شود؛ سپس اگر به هر دلیلی متهم حاضر نشود، حکم جلب او صادر می شود.
بیشتر بخوانید: صدور قرار بازداشت موقت
نحوه دریافت حکم جلب
همانطور که پیش از این گفته شد، برای دریافت حکم جلب در پرونده های حقوقی، حتما باید حکم قطعی در رابطه با پرونده صادر شده باشد و پیش از آن، امکان دریافت حکم جلب وجود ندارد به عبارت دیگر، در حکم جلب، ما دادخواست نداریم و تنها امکان درخواست صدور آن وجود دارد.
بنابراین، برای دریافت حکم جلب در امور حقوقی باید صبر کرد تا پرونده به مرحله اجرای حکم رسیده باشد و پس از عدم اجرای حکم توسط محکوم علیه، می توان درخواست صدور حکم جلب کرد. درخواست صدور حکم جلب در تمامی پرونده های حقوقی برای امور مالی به یک صورت است و فقط نوع خواسته، متفاوت است.
در پرونده های کیفری نیز بعد از ثبت شکایت شاکی و بازجویی از وی، اظهاریه ای با هدف بازجویی از متهم برای او ابلاغ می شود و در صورتی که متهم حضور نیابد، حکم جلب وی را می توان دریافت کرد. البته در امور کیفری حکم جلب را در مرحله اجرای حکم نیز می توان دریافت کرد. برگ جلب مانند احضاریه است و باعث می شود که به اطلاع شخص احضار شده برساند که به چه اتهامی دستگیر می شود.
حتما بخوانید: نحوه اجرای حکم جلب
استعلام حکم جلب با کد ملی
امروزه، برای هر اقدامی در هر پرونده قضایی، ابتدا باید در سامانه ثنا که سایت رسمی قوه قضائیه است، ثبت نام کنید تا از طریق کد ملی خود، امکان پیگیری پرونده را داشته باشید. برای ثبت نام در سامانه، ابتدا باید ثبت نام را در سایت انجام دهید و سپس، برای تکمیل ثبت نام خود، به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید. استعلام حکم جلب نیز از این مقوله مستثنی نیست. بعد از ثبت نام در سامانه ثنا با وارد کردن کد ملی و رمز شخصی که قبلا از دفاتر خدمات قضایی دریافت کرده اید، امکان استعلام حکم جلب و پیگیری پرونده را خواهید داشت.
1در مرحله اول باید به آدرس adliran.ir وارد شده و از قسمت سمت راست صفحه ، گزینه " اطلاع رسانی برای اشخاص حقیقی " را انتخاب کنید.
2سپس صفحه ای مانند صفحه زیر باز می شود و با داشتن کد ملی و رمز شخصی دریافت شده از دفاتر خدمات قضایی می توانید به صفحه اطلاع رسانی اشخاص حقیقی وارد شوید.
3سپس یک رمز شخصی موقت برای شما پیامک می شود که درج آن برای پیگیری پرونده ضروری است.
4در صورتی که مراحل فوق به درستی انجام شده باشد، صفحه زیر قابل مشاهده است که می توانید پرونده های قضایی خود را پیگیری کنید.
در ادامه بخوانید: حقوق متهم در دعاوی کیفری
در صورتی که پس از مطالعه این مقاله درمورد حکم جلب و نحوه دریافت و شرایط صدور و استعلام آن با کد ملی سوالی دارید می توانید با مشاوران حقوقی سامانه دینا تماس بگیرید. همچنین برای اطلاع از آخرین اخبار و رویداد ها در این زمینه می توانید عضو کانال تلگرام مشاوره حقوقی دینا شده و یا صفحه اینستاگرام دینا را دنبال کنید.
سوالات متداول
1- حکم جلب چیست؟
حکم جلب یعنی دستور دستگیری در واقع وقتی کسی متهم به ارتکاب جرمی است و یا در اجرای امری که توسط دادگاه محکوم به آن شده است خودداری می نماید دستور دستگیری او صادر می شود که در متن مقاله به تفصیل در مورد آن توضیح داده شده است.
2- حکم جلب چه انواعی دارد؟
حکم جلب به دو دسته حقوقی و کیفری و همچنین در یک تقسیم بندی دیگر به دو نوع عادی و سیار تقسیم می شود که در متن مقاله به آن ها پرداخته شده است.
3- شرایط صدور حکم جلب چیست؟
شرایط صدور حکم جلب در دعاوی حقوقی و کیفری با یکدیگر تفاوت دارد در دعاوی حقوقی به درخواست محکوم علیه حکم جلب صادر می شود ولی در پرونده های کیفری قاضی دستور صدور حکم جلب را صادر می کند که در مقاله به طور کامل به آن پرداخته شده است.
منبع : حکم جلب چیست