بر اساس قانون ، تعداد شهود اعسار ، دو نفر است و نحوه شهادت آنها ، اینگونه است که باید در دادگاه حاضر شده و در خصوص اعسار مدیون ، شهادت بدهند . از جمله شرایط شهود اعسار ، بلوغ ، عقل ، ایمان ، حلال زاده بودن ، نداشتن نفع شخصی در پرونده و یا خصومت با یکی از طرفین و نیز ، عدم اشتغال به تکدی گری و ولگردی است .
در دعاوی حقوقی ، گاهی ممکن است که شخص بدهکار یا مدیون ، توانایی مالی برای پرداخت بدهی های خود به طلبکار یا پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد که در این صورت ، می بایست اعسار خود را در دادگاه ، به اثبات برساند و فرقی هم ندارد که این اعسار یا عدم توانایی مالی ، در دعوای مطالبه مهریه توسط زن ، مطرح شده و یا در سایر دعاوی مالی .
اما مسئله مهمی که در این خصوص وجود دارد ، آن است که شخص مدعی اعسار ، باید در دادگاه ثابت کند که قادر به ایفای تعهدات خود به صورت یکجا نبوده و به اصطلاح ، معسر است . به همین دلیل ، بر اساس قانون ، می بایست با آوردن شهودی که از وضعیت مالی وی اطلاع کافی دارند ، اعسار خود را ثابت کند . به همین دلیل ، کسانی که قصد اثبات اعسار خود در دادگاه را دارند ، ممکن است با این پرسش مواجه شوند که شهود اعسار باید چه شرایطی داشته باشند ؟
برای پرداختن به این موضوع ، در ادامه این مقاله ، ابتدا به بررسی این موضوع می پردازیم که در قانون ، برای شهود اعسار چه شرایطی مقرر شده است و در ادامه نیز ، تعداد شهود این دعوا و نیز ، نحوه شهادت دادن شهود برای اثبات اعسار را توضیح خواهیم داد .
شرایط شهود اعسار چیست
بر اساس قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی ، هر کس محکوم به پرداخت مالی به دیگری بوده و از اجرای حکم دادگاه خودداری کند ، اگر بدهی ، عین معین باشد ، آن مال ، اخذ شده و به طلبکار داده می شود و اگر این امر امکان پذیر نباشد ، سایر اموال بدهکار ، بر اساس قانون نحوه اجرای احکام مدنی ، توقیف شده و پس از توقیف اموال وی ، بدهی طلبکار ، پرداخت خواهد شد .
اما اگر امکان پرداخت بدهی توسط بدهکار ، در این شرایط وجود نداشته باشد ، بنا به تقاضای طلبکار ، می توان بدهکار را تا زمان اجرای حکم یا پذیرفته شدن ادعای اعسار و یا جلب رضایت طلبکار ، حبس یا بازداشت نمود . به همین دلیل ، افرادی که قادر به تادیه دیون و بدهی های خود نیستند و یا اینکه از پرداخت هزینه دادرسی ناتوان هستند ، در صورتی که شرایط ارائه درخواست اعسار را دارند ، باید دادخواست اعسار خود را به دادگاه تقدیم نمایند تا زندانی نشوند .
به لحاظ حقوقی ، اعسار ، به معنای آن است که شخص ، در وضعیتی قرار گرفته است که اموال کافی برای پرداخت بدهی های خود را نداشته و یا اینکه علی رغم داشتن مال کافی ، به آنها دسترسی ندارد که در این صورت ، می توان گفت که شخص ، معسر یا ندار است . البته ، منظور از اموال کافی ، آن است که بدهکار ، به جز مستثنیات دین ، مال دیگری نداشته باشد و منظور از مستثنیات دین ، اموالی هست که وجود آنها برای زندگی فرد ، لازم و ضروری است و نمی توان آنها را در ازای پرداخت بدهی ، توقیف کرد ؛ مثل خانه در شان بدهکار .
با این وجود ، مسئله مهمی که در این خصوص وجود دارد ، این است که اشخاصی که ادعای اعسار از پرداخت محکوم به یا هزینه دادرسی را مطرح می کنند ، می بایست ابتدا اعسار خود را در دادگاه ، به اثبات برسانند و بر اساس قانون ، این موضوع ، از طریق معرفی شهود اعسار ، امکان پذیر است که در قسمت بعد ، تعداد شهود اعسار و نحوه شهادت آنها را مورد بررسی قرار می دهیم . اما سوالی که مطرح می شود ، آن است که شرایط شهود اعسار چیست و افرادی که قصد شهادت دادن برای اثبات معسر بودن فرد را دارند ، به لحاظ قانونی باید چه شرایطی داشته باشند ؟
در پاسخ به این سوال ، باید گفت که اصولا اشخاصی که قصد دادن شهادت دارند ، باید یک سری شرایط داشته باشند و در غیر این صورت ، شهادت آنها ، پذیرفتنی نیست . بر اساس قانون ، از جمله شرایط شهود ، آن است که بالغ و عاقل و با ایمان باشند . همچنین ، شهود معرفی شده ، باید عدالت داشته و حلال زاده باشند . از دیگر شرایط شهادت شهود ، می توان به نداشتن دشمنی با طرفین دعوی و نداشتن نفع شخصی در موضوع دعوی اشاره نمود . اشخاصی هم که به تکدی گری یا ولگردی اشتغال دارند ، قادر به ادای شهادت نیستند .
بنابراین ، در پاسخ به این سوال که شرایط شهود اعسار چیست ، باید گفت که شهود معرفی شده برای اثبات اعسار از پرداخت محکوم به یا هزینه دادرسی ، می بایست شرایط ذکر شده فوق را داشته باشند و در دادگاه ، حضور یافته و در خصوص اینکه وضعیت مالی بدهکار یا مدعی اعسار به چه صورت است ، شهادت بدهند که در قسمت های بعد ، در خصوص تعداد این شهود و نحوه شهادت آنها ، توضیحات لازم را مطرح می نماییم .
البته ، در خصوص شرایط شهود اعسار ، باید به یک نکته توجه داشت و آن هم این است که بر اساس قانون ، شهادت بستگان و خویشاوندان ، با ممنوعیت قانونی مواجه نشده است . به همین دلیل ، حتی در صورتی که شهود اعسار ، از افراد خانواده معسر باشند ، به لحاظ قانونی ، واجد ایراد نیست ؛ مشروط به اینکه شرایط ذکر شده در قانون را داشته باشند .
حتما بخوانید: اعسار و انواع آن
تعداد شهود اعسار
در قسمت قبل ، به بررسی شهود اعسار و شرایط آن پرداخته و همانطور که اشاره شد ، شرایط شهود اعسار ، همان شرایطی است که در قانون ، برای سایر شهود مقرر شده است و در مقاله شرایط شاهد و جرح و تعدیل شهود نیز ، به بررسی این موضوع ، پرداخته ایم . اما سوالی که ممکن است مطرح شود ، آن است که تعداد شهود اعسار چند نفر است و به عبارت دیگر ، در صورتی که شخصی قصد داشته باشد در دادگاه ، اعسار خود را اثبات کند ، چند نفر شاهد باید معرفی نماید ؟
در پاسخ به این سوال ، می بایست ماده 8 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی را مورد بررسی قرار داد . بر اساس این ماده ، شخصی که قصد دارد در دادگاه ، اقدام به اثبات اعسار خود نماید ، می بایست فهرستی از کلیه اموال خود ، که شامل مقدار و قیمت آنها است ، به علاوه میزان وجوه نقدی که در بانک ها دارد ، به همراه مطالباتی که نزد سایرین دارد و نیز ، فهرست نقل و انتقالات مربوط به اموال خود در طی یک سال قبل از طرح دعوی اعسار را ضمیمه دادخواست اعسار نماید .
به علاوه این ، در صورتی که اثبات اعسار بر عهده مدیون یا بدهکار است و می خواهد از طریق شهادت شهود ، اعسار خود را در دادگاه ثابت کند ، باید شهادت نامه کتبی حداقل دو نفر شاهد را به نحوی که بتوانند نسبت به وضعیت معیشت فرد ، اطلاع کافی داشته باشند ، ضمیمه دادخواست اعسار خود نماید . این شهادت نامه ، باید شامل اطلاعات شهود ، از قبیل هویت آنها و اقامتگاهشان باشد .
البته ، در خصوص تعداد شهود اعسار ، باید به این موضوع توجه داشت که بر اساس قانون ، شهود اعسار باید در شهادت نامه ، هویت ، شغل ، میزان درآمد و نحوه قانونی امرار معاش مدعی اعسار را توضیح داده و به این موضوع نیز تصریح کنند که با مدیون یا بدهکار ، به مدتی که بتوانند نسبت به وضعیت معیشت وی اطلاع کافی داشته باشند ، معاشرت داشته اند و از این امر ، اطلاع دارند که وی ، به جز مستثنیات دین ، مال دیگری ندارد که بتواند با آن ، بدهی خود را پرداخت کند .
بنابراین ، در پاسخ به این سوال که تعداد شهود اعسار چند نفر است ، باید گفت که در حال حاضر ، شهود مورد نیاز برای اثبات ادعای اعسار از محکوم به و هزینه دادرسی ، دو نفر است که در صورت دارا بودن شرایط قانونی لازم ، شهادت آنها توسط دادگاه ، مورد توجه قرار گرفته و در صورت احراز معسر بودن فرد ، با تقاضای اعسار و قسط بندی کردن پرداخت بدهی ، موافقت به عمل می آید .
بیشتر بخوانید: ثبت دادخواست اعسار و نمونه آن
نحوه شهادت شهود اعسار
در قسمت های قبل ، به بررسی این موضوعات پرداخته شد که شرایط شهادت شهود اعسار چیست و بر اساس قانون ، تعداد شهود اعسار چند نفر است . همانطور که اشاره شد ، برای اثبات ادعای اعسار در همه موارد ، از جمله در خصوص اعسار از مهریه یا اعسار از هزینه دادرسی ، معرفی شهادت نامه دو نفر شاهد دارای شرایط قانونی ، مورد نیاز است . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که نحوه شهادت شهود اعسار چگونه است ؟
در پاسخ به این سوال ، باید گفت که نحوه شهادت شهود اعسار ، به این صورت است که مدعی اعسار ، ضمن دادخواست اعسار خود و تقدیم آن به دادگاه صالح برای ارائه درخواست اعسار ، می بایست یک استشهادیه اعسار از پرداخت محکوم به ، تنظیم و به دادخواست خود ، ضمیمه نماید . همانطور که گفته شد ، به موجب این استشهادیه ، شهود اعسار ، می بایست اطلاعات لازم در خصوص هویت ، شغل ، میزان درآمد و نحوه قانونی امرار معاش مدعی اعسار را قید کنند .
با این وجود ، تنظیم شهادت نامه توسط شهود اعسار ، به تنهایی برای اثبات اعسار کافی نمی باشد . بلکه دادگاه ، به شهود اعسار ابلاغ می نماید که در جلسه دادگاه ، حاضر شده و در خصوص وضعیت مالی بدهکار یا معسر ، توضیحاتی مطرح نمایند . به همین دلیل ، نحوه شهادت شهود اعسار ، به صورت حضور در دادگاه و شهادت شفاهی نیز می باشد .
بنابراین ، ممکن است که دادگاه ، با بررسی شهادت شهود اعسار ، این موضوع را احراز نماید که مدعی اعسار از پرداخت محکوم به ، واقعا توانایی مالی برای پرداخت دین را نداشته و در این صورت ، اقدام به قسط بندی کردن بدهی بدهکار خواهد نمود . البته ، باید در نظر داشت که پس از معرفی شهود اعسار توسط بدهکار ، طلبکار نیز ، می تواند متقابلا به شهود معرفی شده ، اعتراض نموده و اصطلاحا آنها را جرح کند .
در نهایت ، پس از ارائه شهادت توسط شهود اعسار ، این قاضی دادگاه است که می بایست در خصوص شهادت شهود اعسار و اعتبار آن ، تصمیم گیری نموده و بر اساس آن ، حکم صادر نماید . بنابراین ، در خصوص نحوه شهادت شهود اعسار ، باید به دارا بودن شرایط قانونی لازم برای شاهدان و نیز ، به تعداد آنها ، توجه داشت . همچنین ، در صورت جرح شهود اعسار ، ممکن است پذیرش شهادت آنها ، با مشکل مواجه شود .
در ادامه بخوانید: نمونه فرم استشهادیه اعسار از پرداخت محکوم به
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط شهود اعسار در کانال تلگرام آیین دادرسی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط شهود اعسار پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- شرایط شهود اعسار در قانون چیست ؟
شرایط شهود اعسار همان شرایط شاهد در قانون مدنی از جمله بلوغ و عقل و ایمان و حلال زاده بودن و نداشتن نفع شخصی یا خصومت با طرف دیگر می باشد که برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید مقاله را مطالعه نمایید .
2- نحوه شهادت شهود اعسار چگونه است ؟
مدعی اعسار باید استشهادیه ای تهیه نموده و ضمیمه دادخواست اعسار خود نماید اما برای ادای شهادت در خصوص اعسار نیز می بایست شهود به موجب ابلاغیه دادگاه نزد قاضی حاضر شده و شهادت خود را بیان نمایند که جزئیات آن در مقاله آمده است .
3- تعداد شهود اعسار چند نفر است ؟
بر اساس قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مدعی اعسار می بایست استشهادیه اعسار را به امضای دو نفر شاهد برساند بر این اساس تعداد شهود اعسار دو نفر است که شرح بیشتر در این خصوص ضمن مقاله ذکر شده است .
منبع : شرایط شهود اعسار