قولنامه، سندی عادی است که در آن، تعهد یا قولی، مبنی بر انجام معامله یا بیعی، در آینده نوشته می شود. قولنامه، در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد، نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده اند، معتبر است. هدف از تنظیم قولنامه، مکتوب نمودن قول یا تعهد به بیع یا انجام معامله در آینده و داشتن تضمینی برای ایفای این تعهد است.
یکی از شرایط صحت قرارداد، آن است که وقتی دو نفر، تصمیم می گیرند قراردادی با هم منعقد کنند، در واقع با رضایت خود، متعهد می شوند، تعهد خود را در موقع مقرر انجام دهند. اما گاهی، شرایط لازم برای انجام تعهد، به محض انعقاد قرارداد یا کمی بعد از آن، وجود ندارد و با وجود این امر، باز هم دو طرف قرارداد، مایل هستند که با یکدیگر معامله کنند.
برای مثال، خریدار، برای انعقاد عقد بیع، پول کافی ندارد، اما می تواند آن را تا مهلت مشخصی فراهم کند. در این مورد و مواردی از این دست، دو طرف، با یکدیگر قراردادی می بندند و اقدام به دادن تعهداتی به یکدیگر می نمایند و به عبارتی، یک سند عادی تنظیم می نمایند. این سند، آثار حقوقی دارد و چنانچه در تنظیم آن، دقت لازم به عمل نیاید، موجبات ضرر و زیان فراوانی را برای افراد، فراهم خواهد آورد.
از این رو، در این مقاله، قصد داریم به بررسی این موضوع که قولنامه چیست؟ بپردازیم و سپس، در خصوص هدف از تنظیم قولنامه و ویژگی های آن، توضیح دهیم. چنانچه پیرامون قولنامه سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.
قولنامه چیست ؟
در پاسخ به این پرسش که قولنامه چیست، باید گفت: قولنامه، از دو واژه قول و نامه، تشکیل شده است. از ترکیب این دو کلمه، متوجه می شوبم که معنی قولنامه چیست. قولنامه، سندی است که در آن، تعهد و یا قولی نوشته می شود. ماده 10 قانون مدنی، اشعار می دارد: "قراردادهای خصوصی، نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده اند، در صورتی که مخالف صریح قانون نباشند، نافذ است".
در واقع، قولنامه، یک قرارداد است که اعتبار خود را از ماده 10 قانون مدنی می گیرد. قولنامه که به آن پیش قرارداد یا وعده قرارداد هم گفته می شود، قراردادی است که بر اساس آن، دو طرفی که می خواهند در آینده، باهم عقد بیع منعقد کنند، متعهد می شوند، در زمان مشخصی، به تعهد خود، یعنی انتقال مال به دیگری عمل کنند.
حتما بخوانید: مفهوم عقد و قرارداد
هدف از تنظیم قولنامه
در قسمت قبل، به این پرسش که قولنامه چیست، پاسخ دادیم و توضیح دادیم که قولنامه، سندی عادی است که هنگامی که طرفین، آمادگی انعقاد عقد بیع را ندارند، وعده انجام معامله و انعقاد عقد را، در آن، مکتوب می کنند. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص اینکه هدف از تنظیم قولنامه چیست، توضیح دهیم.
هدف از تنظیم قولنامه، این است که دو طرف قرارداد، مطمین باشند که طرف مقابلشان، به تعهد خود، برای بستن عقد بیع و انتقال مال، متعهد است. زیرا معمولا، هدف از تنظیم قولنامه و انعقاد آن، برای افراد، این است که یک سری مقدمات را برای بستن قرارداد خرید و فروش، مثل پرداخت عوارض و مالیات، دریافت مجوز از شهرداری و سایر موار را فراهم کنند.
بیشتر بخوانید: مبایعنامه و ویژگی های آن
ویژگی های قولنامه
بنابر آنچه در توضیح به پاسخ پرسش قولنامه چیست، گفته شد و با توجه به هدف از تنظیم قولنامه، در این قسمت، قصد داریم، در خصوص ویژگی های قولنامه توضیح دهیم. همانند مبایعنامه، که ویژگی های مخصوص به خود را دارد، قولنامه نیز، ویژگی های خاص خود را داشته که عبارتند از:
اولین ویژگی قولنامه ها، این است که قرارداد لازم و غیر قابل فسخ است و تنها، در صورت وجود حق فسخ و خیارات قانونی، طرفین می توانند، اقدام به فسخ آن نمایند.
دومین ویژگی قولنامه ها، این است که سندی عادی است و شامل ویژگی های اسناد عادی می باشد. از جمله اینکه؛ قابلیت ارایه در محاکم در مقام دفاع یا اقامه دعوا، به عنوان سند را دارد، دارای مهر و امضا است و توسط افراد، بدون مراجعه به دفاتر اسناد رسمی، تنظیم شده است و می توان نسبت به آن، ادعای تردید و انکار مطرح کرد.
سومین ویژگی قولنامه، در قدرت الزام قراردادی و دریافت وجه التزام است. بعد از انقلاب اسلامی، اعتبار قولنامه، بر اساس نظرات فقها کم شد و آن را تنها، یک شرط ابتدایی و غیر ضروری تلقی کرند. اگر این تفسیر، مورد قبول باشد، دیگر وجود وجه التزام، برای کسی که به تعهد خود، طبق قولنامه، عمل نکرده است، بی دلیل خواهد بود. اما، این نظریه با رویه عملی و استدلال بعضی از حقوقدانان تفاوت دارد و قولنامه، هنوز، به عنوان قراردادی معتبر، مورد استفاده عموم قرار می گیرد.
در ادامه بخوانید: تفاوت مبایعنامه و قولنامه
برای مطالعه بیشتر درباره قولنامه و هدف از تنظیم آن در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قولنامه و هدف از تنظیم آن پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- قولنامه چیست؟
قولنامه سندی است که در آن تعهد یا قولی نوشته می شود و اعتبار خود را از ماده 10 قانون مدنی می گیرد که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.
2- هدف از تنظیم قولنامه چیست؟
هدف از تنظیم قولنامه مکتوب کردن تعهد یا قول طرفین و داشتن سندی مبنی بر تضمین آن قول یا تعهد می باشد که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.
3- ویژگی های قولنامه چیست؟
ویژگی های قولنامه عبارت است از اینکه یک سند عادی است و دارای ارکانی همچون طرفین قرارداد موضوع و مورد قرارداد و سایر مواردی می باشد که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.