افراد بیشتر آن چه را که یاد می گیرند بدون این که حتی از این یادگیری آگاه باشند جذب می کنند . بسیاری از عقاید فرد توسط تجاربی که در طول رشد داشته است شکل می گیرد . با این حال هرقدر تجارب فرد بیشتر می شود ، ذهن و تفکر او بیشتر رشد می کند و به بلوغ و پختگی نزدیک تر می شود . و توانایی تفکر نقاد او بالا می رود . فرد به تدریج به جای این که نظرات دیگران را به سادگی بپذیرد ، این توانایی را کسب می کند که تفکر خود را آزموده و تصمیم بگیرد که آیا موضوع یا اطلاعات مورد نظر درست است یا خیر ؟ البته بسیاری اوقات انسان حتی بدون این که عقایدی را مورد آزمون قرار دهد تصمیم می گیرد ، هم چنان به باور به آن عقاید ادامه می دهد . تفکر نقاد روش معنی دادن به دنیا است . تفکر نقاد ، یعنی تفکر درباره تفکر . تفکر نقاد یک فرایند است در واقع مراحل تفکر نقاد شامل 5 مرحله است .
در این مقاله به بررسی مراحل تفکر نقاد در افراد شامل فعالانه فکر کردن ، با دقت تمام موقعیت ها را وارسی کردن و به پرسش های اکتشافی دقیق درباره آن موقعیت ها پرداختن ، مستقلانه اندیشیدن ، نگاه کردن به موقعیت از زوایای گوناگون و ایده ها را به شیوه ای سازمان یافته و منظم مورد بحث و بررسی قرار دادن می پردازیم .
” تفکر نقاد ، یعنی تفکر درباره تفکر “
مراحل تفکر نقاد
در این مقاله به بررسی فرایند تفکر نقادانه در افراد می پردازیم .
فعالانه فکر کردن
با دقت تمام موقعیت ها را وارسی کردن و به پرسش های اکتشافی دقیق درباره آن موقعیت ها پرداختن
مستقلانه اندیشیدن
نگاه کردن به موقعیت از زوایای گوناگون
ایده ها را به شیوه ای سازمان یافته و منظم مورد بحث و بررسی قرار دادن
حتما بخوانید: بارش فکری چیست
فعالانه فکر کردن
تفکر فعال شامل تلاش های هوشیارانه ای برای موفق شدن در حل مشکلات است . وقتی فرد منفعلانه عمل می کند ، در واقع اجازه می دهد که رویداد ها و وقایع دنیای اطراف او را کنترل کنند یا به دیگران اجازه می دهد که تفکر او را مطابق میل خودشان شکل دهند . این روند در دراز مدت به ضرر فرد است . برای مثال اگر کسی بخواهد در مورد شغل آینده خود به درستی تصمیم گیری کند ، باید فعالانه اطلاعات بیشتری به دست آورد ، احتمالات مختلف را بررسی کند ، با افرادی که در آن حیطه تجربه دارند صحبت کند و سپس به تمام این عوامل « نقادانه » واکنش نشان بدهد . به طور خلاصه تفکر نقاد مستلزم فکری فعال است و نه تفکری واکنشی و منفعل . تجارب زیادی نیز وجود دارند که تفکر منفعلانه را در فرد تقویت می کنند . مثلاً پژوهشگران معتقدند که تماشای تلویزیون باعث می شود که مردم به خصوص بچه ها منفعلانه فکر کنند .
حتما بخوانید: انتقاد و انتقاد پذیری
” تفکر نقاد مستلزم توجه به هر دو روی سکه برای رسیدن به یک نتیجه گیری بالغانه است . “
با دقت تمام موقعیت ها را وارسی کردن و به پرسش های اکتشافی دقیق درباره آن موقعیت ها پرداختن
پرسش ها انواع مختلفی داشته و برای رسیدن به اهداف متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرند . سوال ها را می توان براساس روشی که افراد برای تحلیل و سازماندهی اطلاعات به کار می برند طبقه بندی کرد . سوال ها می توانند به حیطه های زیر مربوط باشند :
سوال های مربوط به واقعیت های موجود
سوال های مربوط به تفسیر
سوال های مربوط به تجزیه و تحلیل
سوال های ترکیبی
سوال های مربوط به ارزشیابی
سوال های مربوط به کاربرد
باید توجه داشت که این حیطه ها با هم مرتبط بوده و معمولاً همراه با هم مورد استفاده قرار می گیرند و فرد باید بتواند انعطاف پذیرانه از یک حیطه به حیطه ای دیگر حرکت کند .
برای متن کامل مقاله روی پرسش های اکتشافی در فرایند تفکر نقاد کلیک کنید .
مستقلانه اندیشیدن
مستقلانه اندیشیدن به این معنا نیست که فرد دقیقاً همان چیزی را که می خواهد انجام دهد ، بلکه به معنی آن است که از اصول اجتماعی و شرایط یک موقعیت ، آگاه بوده و سپس یک تصمیم آگاهانه برای خود می گیرد . به عبارت دیگر اصل مستقلانه اندیشیدن ، اغلب شامل ایجاد تعادل بین نظر خود فرد راجع به مسائل و نظر دیگران در این مورد می باشد ، یعنی ادغام خود در ساختارهای اجتماعی بدون فدا کردن استقلال یا خودمختاری شخصی .
نگاه کردن به موقعیت از زوایای گوناگون
نقطه نظر خود فرد تنها یکی از چندین نقطه نظر درباره موقعیت و شرایط است . ممکن است نقطه نظرهای زیاد دیگری وجود داشته باشد که آن ها نیز در جای خود مهم بوده و باید در نظر گرفته شوند . هنگام کودکی ، انسان جهان را فقط از نظر خود درک می کند . در طول رشد و در تماس با افراد دیگری که نقطه نظرهای متفاوتی داشتند به مرور زمان متوجه می شود که نقطه نظرات او تنها راه دیدن موقعیت و شرایط نیستند .
برای متن کامل مقاله روی نگاه کردن به موقعیت از زوایای گوناگون کلیک کنید .
مسائل را به شیوه ای سازمان یافته مورد بحث و بررسی قرار دادن
متاسفانه مکالمه فرد با دیگران در مورد مسائل مهم همیشه مبادله ی سازنده ای نیست ، بلکه اغلب به صورت برچسب زدن ، داد زدن ، یا حتی بدتر از آن در می آید . به بیان دیگر خیلی اوقات در محاورات ، طرفین در مورد دیدگاه های فرد مقابل بحث نمی کنند ، بلکه فقط خود را ابراز کرده و سعی می کنند روی طرف دیگر تاثیر گذاشته و او را با خود موافق کنند . تفکر نقاد مستلزم توجه به هر دو روی سکه برای رسیدن به یک نتیجه گیری بالغانه است .
سوالات متداول
1- ✔️ مراحل تفکر نقاد چیست؟
✔️ مراحل تفکر نقاد در افراد شامل فعالانه فکر کردن ، با دقت تمام موقعیت ها را وارسی کردن و مواردی که در متن مقاله هست، می باشد.
2- ✔️ فعالانه فکر کردن چیست؟
✔️ تفکر فعال شامل تلاش های هوشیارانه ای برای موفق شدن در حل مشکلات است که در متن مقاله ذکر شده است.
3- ✔️ پرسش ها را چگونه می توان طبقه بندی کرد؟
✔️ پرسش ها انواع مختلفی داشته و برای رسیدن به اهداف متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرند که در متن مقاله شرح داده شده است.
منبع : مراحل تفکر نقاد