مبنای رویکرد حل مسئله این است که بسیاری از آسیب های روانی و اجتماعی ناشی از فقدان رفتارهای مقابله ای موثر یا استفاده از رفتارهای مقابله ای غیر موثر هستند . نقص در رفتارهای مقابله ای و مهارت حل مسئله باعث تجربه استرس و عوارض نامطلوب هیجانی ، رفتاری ، شناختی و بین فردی در افراد می شود . گام نخست در حل مسئله این است که فرد مسئله را به صورت یک مسئله ببیند . یک نوع برخورد با مشکلات ، برخوردی است که در آن مشکل به صورت یک " مسئله " تعریف می شود . این نوع برخورد ، مقابله مسئله مدار نامیده می شود .
در این مقاله به بررسی مقابله مسئله مدار می پردازیم .
” مقابله مسئله مدار توجه فرد را معطوف به مشکل نگاه داشته و منجر به حل مسئله می شوند در نتیجه نهایتاً می توانند هیجان مثبت تولید کنند . “
مقابله مسئله مدار
مقابله مسئله مدار توجه فرد را معطوف به مشکل نگاه داشته و منجر به حل مسئله می شوند در نتیجه نهایتاً می توانند هیجان مثبت تولید کنند . به این ترتیب رویکرد غیر هیجانی به مسئله گام نخست در حل مسئله است . رویکرد منفی منجر به تولید هیجان منفی ، پرهیز از حل مسئله ، نگرانی فزاینده بیمار گونه ، عدم تلاش و مقاومت ، از دست دادن تحمل در برابر ناکامی و عدم قطعیت می شود و در نتیجه فرد آمادگی افتادن در دام آسیب های اجتماعی و روانی را پیدا می کند . به این ترتیب حل مسئله اجتماعی به شیوه ای موثر قبل از هر چیز مستلزم فاصله گرفتن از برخوردهای هیجان منفی یا مقابله های هیجان مدار ناسازگارانه است . به منظور اتخاذ یک مقابله ی مسئله مدار سازنده ( به جای مقابله هیجان مدار غیر موثر ) فرد باید :
متوجه شود که مسئله به وجود آمده است و وجود مسئله را انکار نکند .
آن چه را که اتفاق افتاده است به شکل یک مسئله ببینند و نه به عنوان یک مشکل غامض یا لاینحل .
توجه داشته باشد که حل مسئله برای سلامت روانی و رفاه اجتماعی او حایز اهمیت است .
به این باور رسیده باشد که خودش قادر به حل مسئله است و مسئله نیز قابل حل شدن است .
بداند که حل مسئله نیاز به زمان و تلاش دارد و مایل باشد وقت یا زمان کافی را به حل مسئله اختصاص بدهد .
حتما بخوانید: مراحل حل مسئله
مهارت مقابله مسئله مدار
بعد از آن که فرد نگرش فوق را نسبت به حل مسئله پیدا کرد ، آن گاه باید مراحل حل مسئله را به درستی طی کند . مقابله مسئله مدار مستلزم عبور از چهار مرحله است . این چهار مرحله عبارتند از :
تعریف و فرمول بندی مسئله
تولید و خلق راه حل های متعدد
ارزیابی سود و زیان یا معایب و محاسن هر راه حل
به کارگیری راه حل و ارزیابی و بازنگری آن
حل مسئله ی ماهرانه مستلزم عبور گام به گام از این مراحل است
حتما بخوانید: مهارت حل تعارض
مثال هایی از راهکارهای مقابله مسئله مدار
در مقابله های مسئله مدار از راهکارهای زیر استفاده می شود :
مقابله های فعال : مثل اقدام عملی یا تلاش در جهت بر طرف نمودن مسئله .
برنامه ریزی : مثل فکر کردن در مورد این که چگونه می توان با مسئله یا مشکل روبرو شد یا برنامه ریزی در مورد اقدامات فعالانه ای که باید برای مقابله صورت گیرند .
تلاش در جهت یافتن منابع حمایت اجتماعی که می توانند عملاً موثر واقع شوند : مثلاً کمک گرفتن ، کسب اطلاعات ، یا نظر مشورتی گرفتن در مورد آن چه که باید در جهت حل مسئله صورت گیرد .
حمایت اجتماعی – عاطفی برآمدن : حس دلسوزی و حمایت عاطفی کسی را به دست آوردن .
کنار گذاشتن سایر فعالیت ها : توجه نکردن به سایر فعالیت هایی که فرد انجام می دهد تا به این ترتیب فرد بتواند با تمام قوا و با تمرکز کامل به حل مسئله بپردازد .
پناه بردن به مذهب : افزایش فعالیت و رفتارهای مذهبی .
تفسیر مجدد مسئله به سبکی مثبت و آن را به عنوان فرصتی برای رشد و بلوغ اجتماعی دیدن : از موقعیت نهایت استفاده را برای رشد کردن و مسئله را از جنبه های مثبت و سازنده ی آن دیدن
بازداری مقابله : مقابله ی منفعلانه به صورت عقب نشینی و دست از تلاش برداشتن تا زمانی که شرایط به شکلی در آید که راهبردهای مقابله ای فرد بتواند موثر واقع شوند .
تسلیم شدن ، دست از تلاش کشیدن و پذیرش شرایط : مثلاً پذیرفتن این واقعیت که استرس اتفاق افتاده است و مسئله واقعی است .
تمرکز بر تخلیه احساسات : توجه زیاد به ناراحتی و فشار روانی ای که فرد تجربه می کند و تمایل به تخلیه این هیجانات .
انکار : تلاش برای نادیده گرفتن رویداد مسئله آفرین .
پرت کردن حواس خویش : فکر نکردن به هر آن چه که یادآور مسئله است مثلاً خیال پردازی ، خوابیدن یا سرگرم کردن خود با موضوعات دیگر .
انجام رفتارهایی غیر از حل مسئله : مثلاً دست از تلاش کشیدن ، تسلیم شدن و به دنبال هدفی که مسئله آفریده است نرفتن .
مصرف الکل و مواد مخدر : استفاده از الکل و مواد مخدر یا دارو به عنوان راهی برای فراموش کردن مسئله .
شوخی : مسئله را به شوخی گرفتن یا طنز در مورد آن .
حتما بخوانید: مقابله با استرس
سوالات متداول
1- ✔️ مقابله مسئله مدار چیست؟
✔️ مقابله مسئله مدار توجه فرد را معطوف به مشکل نگاه داشته و منجر به حل مسئله می شوند که در متن مقاله شرح داده شده است.
2- ✔️ مهارت مقابله مسئله مدار چگونه است؟
✔️ بعد از آن که فرد نگرش فوق را نسبت به حل مسئله پیدا کرد آن گاه باید مراحل حل مسئله را به درستی طی کند که در متن مقاله شرح داده شده است.
3- ✔️ مقابله های فعال چیست؟
✔️ مقابله های فعال مثل اقدام عملی یا تلاش در جهت بر طرف نمودن مسئله است که در متن مقاله توضیح داده شده است.
منبع : مقابله مسئله مدار