پسا دکتری که با نام های مختلف فوق دکتری یا پست داک نیز شناخته می شود یک دوره یک تا پنج ساله بوده که فارغ التحصیلان دکتری با حمایت استاد راهنمای مراکز مورد پذیرش پسادکتری آغاز می کنند. در دوره های post doctoral موضوعات مختلف پژوهشی نگارش می شود که می تواند در قوی شدن رزومه محقق موثر باشد.
شیوه تحصیل در دوره پسادکتری یا پست داک کاملا با مقطع دکتری متفاوت است. در واقع دوره پسادکتری یک مقطع آموزشی محسوب نشده و تنها از آن به عنوان یک دوره پژوهشی جهت افزایش مهارت های محقق یاد می شود که می تواند در داشتن رزومه قوی فرد نیز نقش زیادی داشته باشد.
تحصیل در دوره post doctoral، پس از فارغ التحصیلی دانشجو در مقطع دکتری و تنها در برخی از کشورها امکان پذیر است. هدف از شرکت در دوره پسادکتری، تقویت مهارت های تحقیق، مشهور شدن در زمینه تحقیق و نگارش و چاپ انواع مقالات و کتاب های مرتبط با زمینه پژوهشی محقق است. برای آشنایی با نحوه اپلای پست داک، در ادامه این مقاله به بررسی جزئیات تحصیل در دوره پسادکتری یا فوق دکتری می پردازیم.
معرفی دوره پسادکتری
همانطور که می دانید، مقطع دکتری بالاترین مقطعی است که در هر کشور برای داوطلبان علاقه مند به تحصیلات عالیه ارائه می شود. برخی از فارغ التحصیلان دکتری، پس از تحصیل در رشته مورد نظر خود و گرفتن مدرک دکتری، به دنبال ادامه تحصیل هستند. ادامه تحصیل پس از دکتری از دو طریق امکان پذیر است. اول اینکه داوطلب در دوره پسادکتری شرکت کند و دوم اینکه خود را برای ثبت نام دکتری سال بعد آماده کند.
معمولا آمار داوطلبانی که اقدام به تحصیل مجدد در دکتری می کنند بسیار کمتر از افرادی است که اپلای دوره پست داک را ارائه می نمایند. چرا که تحصیل مجدد در مقطع دکتری حداقل 4 سال زمان می برد، در صورتی که در دوره پسادکتری می توان در طول 1 سال به پژوهش در طرح تحقیق مورد نظر خود پرداخت.
در ادامه این بخش قصد داریم به برخی از نکات مهم در خصوص تحصیل در دوره پسادکتری بپردازیم. لازم به ذکر است که post doctoral نیز همانند مقطع دکتری دارای یک طول دوره تحصیلی است که توسط استادان راهنما مدیریت می شود.
طول دوره پسادکتری
طول دوره فوق دکتری یا همان پسا دکتری بستگی به آموزشگاه، دانشگاه یا موسسه ای دارد که فراخوان نیروی پسادکتری را صادر کرده است. بر این اساس تحصیل در پسادکتری در برخی مراکز آموزشی به مدت 1 سال بوده و در برخی دیگر تا 5 سال نیز به طول می انجامد.
موضوع تحقیق در دوره پسادکتری
طرح تحقیقی که داوطلب برای بررسی و پژوهش در دوره پسادکتری انتخاب می کند باید با مدرک تحصیلی دکتری وی مرتبط باشد. بنابراین بهتر است داوطلب برای پست داک مراکزی اپلای دهد که نیاز تحقیقاتی آن ها مرتبط با رشته تحصیلی وی باشد.
مراکز پذیرش دانشجوی پسادکتری
ثبت نام در دوره های پسادکتری از طریق نام نویسی در فراخوان مراکز آموزشی انجام می شود. به این معنا که داوطلب پست داک می بایست از طریق جستجو در سایت های ایرانی مانند insf.org و سایت های دانشگاهی، یا سایت های دانشگاهی خارج از کشور، دوره مدنظر خود را پیدا کرده و برای آن ها درخواست پذیرش دهد.
موارد ذکر شده در اپلای پسادکتری
پس از اینکه داوطلب پسا دکتری، مرکز آموزشی مورد نظر خود را پیدا کرد، باید طرح تحقیق خود به همراه مقدمه، روش پژوهش و نتیجه ای که قصد دارد به آن دست یابد را به صورت خلاصه (تا 3 صفحه) نوشته و به مرکز آموزشی ارسال نماید. در واقع نگارش اپلای همانند پروپوزال بوده و توصیه می شود کاملا واضح نوشته شده باشد تا اساتید راهنما در مطالعه آن دچار ابهام و سردرگمی نشوند.
نحوه تایید پذیرش دوره پسادکتری
در صورتی که اساتید راهنمای مرکز آموزشی، با طرح تحقیق داوطلب موافق باشند، پژوهش وی را تایید کرده و شخص می تواند طبق زمانبندی ارائه شده با همکار استاد راهنمای مخصوص خود، نگارش پژوهش خود را آغاز کند. توصیه می شود جهت پذیرش آسان تر تحقیق خود، موضوعاتی را پیشنهاد دهید که علاوه بر داشتن ارتباط با مدرک و رشته تحصیلی خود، مزیت هایی نیز برای مرکز آموزشی داشته باشد.
هزینه تحصیل در دوره پسادکتری
تحصیل در دوره پسادکتری معمولا رایگان بوده و تمامی مخارج توسط مرکز آموزشی حساب می شود. یعنی محقق نیازی به پرداخت شهریه به مرکز نداشته و می تواند از انواع حمایت های مالی مانند بورسیه های تحصیلی، اسکالرشیپ ها و گرنت ها نیز بهره ببرد.
امتیاز ویژه تحصیل در پسادکتری
طبق قانون جدید تصویب شده در ایران، تمام فارغ التحصیلان مقطع دکتری که مشمول خدمت سربازی هستند می توانند به جای گذراندن دوره سربازی، در دوره پسا دکتری شرکت کرده و اینگونه سربازی خود را بگذرانند. برای آشنایی با امتیازات ویژه این دوره می توانید به مطالعه مقاله زیر بپردازید.
بیشتر بخوانید: حذف سربازی برای دکتری
شرایط اپلای دوره پسادکتری
همانطور که توضیح داده شد، تحصیل در دوره پسادکتری در برخی از کشورها و سازمان ها امکان پذیر است. علاوه بر کشورهای خارجی مانند آمریکا، اروپا، مالزی و ...، کشور ایران نیز در راستای تربیت پژوهشگران پست داک از انواع طرح های پژوهشی حمایت می کند.
شرایط اپلای پسادکتری در کشورهای خارجی تقریبا همانند شرایط تحصیل در خارج است. یعنی داوطلب باید تا حدودی بر روی زبان خارجی مورد نظر مسلط باشد و برخی از مدارک لازم که در ادامه به آن ها اشاره شده است را دارا باشد.
با اولویت های مرکز آموزشی همراستا باشد.
مجری طرح پسا دکتری دارای سوابق، اهداف و برنامه منسجم باشد
مسئول طرح پسا دکتری دارای سوابق و برنامه منسجم و تعریف شده پژوهشی باشد.
سوابق تحصیلی و حرفه ای مسئول و پژوهشگر پسا دکتری با طرح ارائه شده مرتبط باشد.
اهداف تعریف شده در طرح برجسته و قابل حصول در بازه زمانی تعیین شده باشد.
داشتن مدرک دکتری تخصصی مورد قبول وزارتین علوم یا بهداشت
دارای مقالات چاپ شده در مجلات معتبر نمایه شده در ISC یا ISI
عدم اشتغال در سازمان ها و مؤسسات دولتی و غیردولتی
نداشتن مشکل نظام وظیفه
بیشتر بخوانید: مقاله ISI چیست؟
انواع دوره های پسادکتری
با توسعه روزافزون علم و فناوری در جهان، افراد زیادی متقاضی تحصیل در دوره فوق دکتری شده اند، علی الخصوص فارغ التحصیلانی که زمان اعزام به سربازی آن ها فرا رسیده و اکنون قصد دارند به جای خدمت در سربازی، در یکی از دوره های پست داک شرکت کنند.
سایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، از پژوهشگرانی که قصد دارند در کشور ایران انواع دوره های post doctoral را بگذرانند حمایت می کند و در این راستا انواع قالب های پسادکتری را ارائه داده که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.
دوره پسادکتری مستقل
دوره پسادکتری که فارغ التحصیلان برتر دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور را جهت فعالیت پژوهشی در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی تحت پوشش قرار می دهد.
دوره پسادکتری ویژه
دوره ای از پسادکتری می باشد که فارغ التحصیلان بسیار شاخص دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور را که به طور بالقوه امکان جذب هیأت علمی را دارند تحت پوشش قرار می دهد.
دوره پسادکتری فناورانه
دوره ای از پسا دکتری می باشد که فارغ التحصیلان برتر دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور با قابلیت همکاری با صنعت یا شرکت های دانش بنیان را جهت فعالیت تحقیقاتی دانش‌بنیان با مرتبط با صنعت (با TRL بالای ۵) تحت پوشش قرار می دهد.
پسادکتری بنیاد نخبگان
دوره پسادکتری که به منظور هم افزایی و بهره گیری از ظرفیت های مشترک در پشتیبانی از اجتماع نخبگان انجام می گیرد.
پسا دکتری تفاهم نامه ای
دوره پسا دکتری که فارغ التحصیلان برتر دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور را به منظور حمایت متوازن و بر اساس انعقاد تفاهم نامه با برتر دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور تحت پوشش قرار می دهد.
پسادکتری کرسی
دوره پسادکتری که توسط صاحبان کرسی در صندوق معرفی می شوند. (صاحبان کرسی در صندوق، دانشمندان و پژوهشگران برجسته کشور با مرتبه استادی هستند که دارای مرجعیت علمی، وجهه علمی و سوابق پژوهشی معتبر در سطح ملی و بین المللی می باشند.)
پسادکتری فراخوان های ویژه
دوره پسادکتری که بر اساس ضرورت های پژوهشی کشور و دوره های زمانی خاص؛ از طریق سایت صندوق اعلام می گردد. این فراخوان ها پژوهش های پژوهشگران در موضوعات خاص را تحت پوشش قرار می دهد.
بیشتر بخوانید: تبدیل پایان نامه به کتاب
گواهی تحصیل در دوره پسادکتری
پس از اتمام مهلت پژوهشی پسادکتری، معمولا مدرکی به عنوان گواهی اتمام کار محقق از سوی مرکز آموزشی و یا معاونت دانشگاه به محقق داده می شود. این مدرک همانند مدارک فارغ التحصیلی نبوده و تنها از آن جهت به متقاضیان ارائه می شود که به وسیله آن بتوانند حضور خود در یک مرکز آموزشی به عنوان پژوهشگر را ثابت کنند.
اکثر افرادی که در دوره های پسادکتری شرکت کرده اند می توانند در فراخوان های هیات علمی وزارت علوم و بهداشت ثبت نام کرده و از این طریق به عنوان استاد دانشگاه مشغول به کار شوند. البته اشتغال این دسته از افراد در انواع نهادهای دولتی و خصوصی نیز به راحتی امکان پذیر است. چرا که اکثر ارگان ها به دنبال افراد خلاق بوده تا با داشتن ایده هایی نو و راه حل های نوین، سود بیشتری را برای شرکت خود فراهم نمایند.
کارشناسان سامانه مشاوره هیوا آماده اند تا اطلاعات لازم در خصوص دوره پست داک یا همان پسادکتری را در اختیار داوطلبان گذاشته و آن ها را از طریق سیستم مشاوره تحصیلی تلفنی هیوا راهنمایی نمیاند. همچنین از طریق عضویت در کانال تلگرامی و یا اینستاگرامی هیوا می توانید آخرین اخبار مرتبط با این حوزه را دریافت نمایید
در ادامه بخوانید: چگونه استاد دانشگاه شویم؟
سوالات متداول
1- ✔️ دوره پسادکتری چیست ؟
✔️ پسادکتری دوره ای پژوهشی برای فارغ التحصیلان دکتری است که در آن به نگارش طرح تحقیق و چاپ پژوهش می پردازند. سایر جزئیات در متن مقاله ارائه شده است.
2- ✔️ شرایط تحصیل در دوره پسادکتری چیست ؟
✔️ متقاضی تحصیل در پست داک باید داری یک موضوع تحقیق بوده و در یکی از فراخوان های پسادکتری شرکت نماید. سایر توضیحات در متن مقاله ارائه شده است.
3- ✔️ انواع دوره های پسادکتری چیست ؟
✔️ مطابق متن مقاله، دوره های پست داک ویژه سربازان، فارغ التحصیلان دکتری، اساتید دانشگاه و ... است که در قالب های پسادکتری ویژه، فناورانه، مستقل و ... ارائه می شود.
منبع : پسادکتری چیست