درمان تومور مغزی با رادیوتراپی و بدون جراحی

رادیوتراپی تومور مغزی یک روش درمانی است که طی آن با استفاده از دوزهای کنترل شده اشعه های نامرئی با انرژی بالا ذرات اتمی نابود سازی سلول های تومور مغزی صورت می پذیرد. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، رادیوتراپی تومورهای مغزی حداقل آسیب به سایر بافت های مغز را به همراه داشته و کاملاً متمرکز بر تومور مغزی هستند. استفاده از رادیوتراپی برای درمان تومورهای مغزی زمانی است که جراحی به دلایل فنی امکان پذیر نبوده و یا نتوان تومورهای مغزی را به طور کامل از سر تخلیه نمود. همچنین رادیوتراپی به عنوان روشی تکمیلی پس از جراحی تومورهای مغزی به کار می رود تا حداکثر اطمینان از عدم بازگشت تومور به سر شما حاصل شود.

رادیوتراپی مغز چیست؟

رادیوتراپی مغز که به آن پرتو درمانی مغز نیز گفته می شود یک روش بسیار پیشرفته درمانی است که طی آن میزان کنترل شده ای از تابش های اشعه های خاص برای از بین بردن سلول های سرطان در محدوده بروز تومور و سرطان به کار می رود. این روش درمانی با دقت بسیار زیاد برنامه ریزی شده و کمترین میزان آسیب را به بافت های مجاور تومور و بافت های سالم مغزی وارد می آورد.

به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران دلایل عمده استفاده از رادیوتراپی مغز عبارتند از:

• عدم امکان جراحی مغز به دلیل نوع و محل تومور، سن بیمار، شرایط جسمانی و سلامت عمومی بیمار
• زمانی که در جراحی مغز امکان تخلیه کامل تومور مغزی نباشد.
• بعد از جراحی مغز برای پاکسازی محل تومور از وجود احتمالی سلول های باقی مانده از تومور
• پیشگیری از عود مجدد تومور مغزی
• کاهش سرعت رشد تومور مغزی

رادیوتراپی مغز چگونه است؟

به طور معمول رادیوتراپی مغز بعد از جراحی و گاه همراه با شیمی درمانی ارائه می شود. پیش از آغاز رادیوتراپی مغز برای تومورهای شما، متخصص رادیوتراپی کل بدن شما را معاینه کرده و از شما تصویر برداری CT اسکن و یا MRI به عمل می آید تا به طور کاملاً دقیق مشخص شود کدام نقطه از بدن لازم است تحت تاثیر اشعه رادیوتراپی قرار بگیرد.

به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، حین رادیوتراپی مغز، از ماسک های صورت خاص استفاده می کنند. همچنین اگر تومور مغزی شما در نخاع نیز گسترش یافته باشد، نقاط کوچکی همچون تتو بر روی پوستتان برای مشخص ساختن محل رادیوتراپی رسم خواهند شد.

در صورتی که تومورهای مغزی از نوع گلیوبلاستوما باشند، رادیوتراپی شما با شیمی درمانی ترکیب خواهد شد که اسم آن کمو رادییشن بوده و به شکلی بسیار عالی برای درمان این تومورها جواب می دهد.

تعداد دفعات رادیوتراپی مغز شما بستگی به اندازه، محل، و نوع تومور مغزی شما دارد. در برخی روش های درمانی، تنها 1 جلسه رادیوتراپی صورت می گیرد و کافیست. اما چون این سبک درمانی دوز اشعه بالایی داشته و بدن بسیاری از افراد تحمل عوارض جانبی آن را ندارد، بنابراین در اکثر اوقات به صورت یک بار در روز و 5 بار در هفته به مدت چندین هفته ادامه با دوزهای کمتر اشعه، انجام می شود.

در هر جلسه رادیوتراپی مغز، شما بر روی تخت مخصوص ماشین رادیوتراپی دراز می کشید و پس از ثابت کردن بدنتان و تنظیم دقیق دستگاه، این تخت به طور اتوماتیک حرکت خواهد کرد. در برخی از انواع دستگاه های رادیوتراپی، منبع اشعه به دور شما و تخت حرکت نموده تا به محل دقیق برسد. هر جلسه رادیو تراپی به طور معمول بین 10 الی 15 دقیقه طول می کشد. خود رادیوتراپی هیچ گونه دردی ندارند، اما ممکن است پس از آن سردرد احساس کنید که جزو عوارض شایع آن بوده و بعد از مدتی برطرف خواهد شد.

رادیوتراپی متاستاز مغزی

منظور از متاستاز مغزی وضعیتی است که در آن سلولهای سرطانی از نقاط دیگری از بدن به مغز رسیده و ایجاد تومور سرطانی می کنند. هر نوع سرطانی از هر بخش بدن می تواند به مغز گسترش یابد. اما به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، رایج ترین متاستازهای مغزی ناشی از سرطان ریه، سرطان سینه، سرطان روده، سرطان کلیه و سرطان پوست (ملانوم) هستند.

تومورهای متاستازی مغز ممکن است شامل 1 یا تعداد زیادی تومور در سر شوند. حین رشد تومورهای متاستازی مغز، فشار به ساختارهای مغزی وارد شده و عملکرد بافت های اطراف تومور مختل می شود. در نتیجه علایمی همچون سردرد، تغییرات شخصیت، از دست رفتن حافظه و تشنج ممکن است رخ دهند.

درمان های متعددی برای متاستاز مغزی صورت می گیرند که حسب مورد شامل جراحی، رادیوتراپی، شیمی درمانی، ایمنی درمانی و یا ترکیبی از این درمان ها است. امروزه بهترین و پذیرفته ترین گزینه درمانی برای تومورهای متاستازی مغز روش رادیوتراپی کل مغز می باشد. این روش از دهه 1980 میلادی به کار رفته و تحقیقات متعدد نشانگر نتایج مطلوب رادیوتراپی برای درمان تومورهای متاستازی مغز هستند.

اثرات رادیوتراپی مغز

رادیوتراپی مغز یکی از پیشرفته ترین درمان های تومورهای مغزی بدون نیاز به جراحی است که تاثیرات متعددی برای پیشرفت درمانی شما به همراه دارد. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جاعم قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، روش های اصلی رادیوتراپی مغز برای تومورها عبارتند از:

رادیوتراپی کل مغز:

این روش کل مغز را در بر گرفته و حتی تومورهای میکروسکوپی را که نمی توان در تصویر برداری های MRI مشاهده نمود از بین می برد. این شیوه درمانی بسیار پیشرفته بوده و ترکیبی از روش های نوین درمانی به همراه دانش هوش مصنوعی کامپیوتری است.

رادیوتراپی کل مغز به ویژه در سرطان های متاستازی و منتشر مغز به خوبی جواب می دهند. اثرات درمانی بسیار مطلوب رادیوتراپی کل مغز همراه با عوارض جانبی همچون خستگی، سردرد، ریزش مو و مشکلات مختصر حافظه می باشد که همگی قابل درمان و مدیریت هستند.

رادیو سرجری استریوتاکتیک:

این روش رادیوتراپی با استفاده از دوزهای بسیار پر انرژی اشعه های خاص بوده و فقط متمرکز بر خود تومور هستند. گاهی اوقات این روش تنها 1 جلسه لازم دارد و معمولاً نهایتاً 5 جلسه به ازای هر تومور مغزی خواهد بود.

در این روش تمرکز تنها بر تومور مغزی بوده و باقی مغز تحت تابش قرار نمی گیرند. این به معنای عوارض جانبی کمتر است. زمانی از رادیوسرجری استریوتاکتیک استفاده می شود که تعداد تومورهای بسیار کم، گرید تومور پایین و محل آن مشخص باشد.

هر کدام از شیوه های رادیوتراپی که برای شما در نظر گرفته شوند، مطمئن باشید که بهترین روش برای درمان تومور مغزی و سرطان شما خواهند بود و مبتنی بر تصویربرداری های مغزی CT اسکن و MRI و آزمایش های متعدد طبی هستند. در عین حال لازم است حین و پس از اتمام رادیوتراپی به طور مرتب و ادواری برای ویزیت بررسی وضعیت مغز به جراح مغز و اعصاب خود مراجعه فرمایید.

عوارض رادیوتراپی تومور مغزی

عوارض جانبی رادیوتراپی تومور مغزی به طور کلی تنها در محل درمان ایجاد شده و موقت هستند. در پاره ای اوقات ممکن است که برخی عوارض مدتی طولانی تر باقی بمانند. در مواردی نادر، برخی بیماران عوارضی را به مدت چند ماه یا چند سال گزارش کرده اند که در برابر نتایج مطلوب درمانی، موضوعی جزئی به حساب می آید.

به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، عوارض جانبی رادیوتراپی تومورهای مغزی بسته به اینکه تومور شما در کدام نقطه از مغز و یا نخاع قرار دارد، متفاوت می باشد. به طور کلی عوارض جانبی رادیوتراپی دستگاه اعصاب مرکزی عبارتند از:

حالت تهوع و استفراغ:

معمولاً چند ساعت پس از درمان رخ می دهد.

سردرد:

معمولاً طی جلسه رادیوتراپی رخ می دهد.

خستگی و ضعف:

در انتهای فرآیند رادیوتراپی شدید است اما به تدریج با گذشت 1 ماه بعد از اتمام پرتو درمانی برطرف می شود.

عوارض پوستی (التهاب، قرمز شدن، بثورات جلدی، خارش و...) :

ممکن است در محل درمان رخ دهد. این وضعیت به طور معمول در انتهای درمان پیش آمده و بین 1 تا 2 هفته بعد از اتمام رادیوتراپی به طور کامل بر طرف خواهند شد.

ریزش مو:

ممکن است در برخی افراد در محل پرتو درمانی مغز ایجاد شود. معمولاً طی چند ماه بعد از اتمام رادیوتراپی موها به حالت سابق خود باز خواهند گشت، اما گاهی اوقات نیز ممکن است ریزش مو مادام العمر باشد.

مشکلات شنوایی:

در برخی موارد رادیوتراپی تومور مغز، ممکن است به دلیل نزدیکی محل تومور به گوش، در گوش میانی آب جمع شده و مشکلات شنوایی در آن گوش ایجاد شود. لازم است این مورد توسط متخصص گوش و حلق و بینی بررسی و در اسرع وقت مداوا شود. در صورتی که به آن رسیدگی به موقع ننمایید، ممکن است خدای ناکرده به مشکلات شنوایی مادام العمر منجر شود.

عوارض اختصاصی رادیوتراپی تومورهای نخاعی شامل مشکلات بلع (دیسفاژی) و اسهال هستند. هر دوی اینها موقت و گذرا بوده و بلافاصله بعد از اتمام رادیوتراپی برطرف خواهند شد.

به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جاعم قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، تعداد بسیار اندکی از افرادی که تحت رادیوتراپی برای درمان تومور مغزی قرار گرفته اند، ماه ها و یا سال ها بعد از اتمام درمان دچار عوارضی می شوند که به آنها عوارض تاخیری گفته می شود. عوارض تاخیری رادیوتراپی تومورهای مغزی شامل مواردی چون ضعف حافظه، اغتشاش شعور، و سردرد هستند. این عوارض تاخیری به طور کامل بستگی به محل تومور و محل رادیوتراپی دارند و با درمان به موقع کاملاً قابل کنترل هستند.

رادیوتراپی تومورهای مغزی قاعده جمجمه و هیپوفیز ممکن است منجر به تاثیر بر عملکرد غده هیپوفیز شده و تنظیم تولید هورمون های این غده به هم بریزد. به طوری که برخی هورمون ها بیشتر و یا کمتر تولید شوند. این امر منجر به تغییر دمای بدن، الگوهای رشد، خواب، وزن، و اشتها خواهد شد. پزشکان معالج شما به دقت سطح هورمون های غده هیپوفیز شما را حین رادیوتراپی تومورهای هیپوفیز و قاعده جمجمه بررسی کرده و در صورت تغییرات، درمان های لازم برای تنظیم مجدد آنها را انجام خواهند داد.

نکته بسیار مهم این است که رادیوتراپی هیچ ماده ای به بدن بیمار وارد نمی کند. بیماران همزمان با رادیوتراپی تنها نیازمند کنترل عوارض هستند. بنابراین رادیوتراپی سرطان و تومورهای مغزی هیچ تاثیر منفی بر فرد و اطرافیان وی نداشته و بیمار شما به راحتی می تواند روال عادی زندگی خود را طی کند و نیاز به جداسازی محل اقامت از دیگران نیست.

درصد موفقیت پرتودرمانی مغز

نکته قابل توجه این است که پرتو درمانی مغز روشی درمانی برای موارد حاد تومورها و سرطان های مغزی است؛ مواردی که انواع شیمی درمانی، ایمنی درمانی، و جراحی مغز جوابگو نبوده اند. بنابراین، محاسبه میزان اثربخشی این روش درمانی بسیار دشوار است. طبق بررسی های صورت گرفته، استفاده از رادیوتراپی در درمان سرطان ها و تومورهای مغزی حداقل منجر به افزایش 6 ماه تا 3 سال به عمر بیماران دارای تومور متاستازی مغز شده است. همچنین، رادیوتراپی مغز منجر به احساس مثبت بیشتری در بیماران و افزایش کیفیت زندگی آنها می شود.

تحقیقات متعدد نشان داده اند که روش های رادیوتراپی، به ویژه رادیوتراپی کل مغز منجر به کاهش 63 تا 85 درصد از عوارض سرطان های مغزی و افزایش حداقل 6 ماهه عمر بیمارانی می شوند که از نظر پزشکی انتظار حداکثر 3 ماه عمر برای آنها بوده است.

در عین حال عوامل بسیار زیادی در اثربخشی و میزان موفقیت رادیوتراپی دخیلند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، مواردی همچون سن، وضعیت سلامت عمومی، بیماری های زمینه ای، بیماری های مزمن، سرطان های دیگری که فرد به آنها مبتلا است و گرید آنها، تاثیر مستقیمی بر میزان موفقیت رادیوتراپی (پرتو درمانی) تومورهای مغزی خواهند داشت.

کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، تحت نظر دکتر محمد صمدیان

جهت ویزیت آنلاین میتوانید به دایرکت اینستاگرام دکتر محمد صمدیان و یا شماره 09126814516 واتساپ در ارتباط باشید.

تلفن های تماس: 09128352269 و 88654207-021

آدرس مطب :تهران خیابان ولیعصر بالاتر از پارک ساعی روبروی بیمارستان دی، خیابان دوم گاندی، ساختمان پزشکان آریا، طبقه 3، واحد 8