به گفته دکتر روانشناس کودک دروغگویی یکی از انواع اختلالات رفتاری در کودکان است و برای درمان، نیاز به ریشهیابی و علتیابی دارد، کودکان نیز مانند بزرگسالان ممکن است دلایل مختلفی برای دروغگویی داشته باشند، بعضی از این دلایل با بزرگسالان مشترک است و بعضی از آنها نیز به صورت اختصاصی در کودکان مشاهده میشود که عبارتند از:
۱. امتحان کردن
کودک ممکن است به دلیل امتحان کردن دانستههای خود یا پاسخ دیگران دروغ بگویند، مثلاً کودکی که درباره رنگ چیزی دروغ میگوید احتمالاً قصد دارد بداند دیگران درباره رنگ آن چه نظری دارند.
۲. دروغ برای دروغ
تشخیص این شکل از دروغگویی در کودکان برای امتحان دانستهها کمی دشوار به نظر میرسد، کودک دروغ نمیگوید که چیزی به دست بیاورد یا چیزی را امتحان کند بلکه دروغ میگوید تنها به دلیل اینکه میتواند این کار را انجام دهد و میلی به راست گفتن به پدر و مادر خود ندارد.
۳. رؤیاپردازی
کودکان ممکن است اطلاعاتی غیر واقعی را به شکل دروغ بگویند که در واقع از تخیل آنها ریشه گرفته است، به طور مثال ممکن است کودکی ادعا کند عروسکش به او چیزی گفته یا دیده که مرغ از قابلمه به داخل دیس غذا پرواز کرده است. در واقع خیال پردازی کودک جزئی از فرایند رشد او محسوب میشود و در حد قابل قبولی میتوان این رفتار کودک را کاملاً طبیعی دانست.
۴. دروغ مصلحتی
این شکل از دروغ در بین بزرگسالان نیز رایج است و تنها تفاوت آن در توانایی بیشتر بزرگسالان در پنهان کردن حقیقت است. کودکی که تقصیر خود را به گردن دیگری میاندازد یا برای یک شکلات بیشتر، خوردن شکلات قبلی را انکار میکند از این شکل از دروغ استفاده میکند. در واقع دروغگویی در کودکان با این شکل به قصد حفظ و به دست آوردن نفع شخصی و یا فرار از تنبیه بدنی یا آسیب است.
۵. عدم تمرکز
بسیاری از کودکان نمیتوانند به طور دقیق بر روی یک مسئله تمرکز کنند و برای همین به یاد نمیآورند که دقیقاً چه کاری انجام دادند، توجه داشته باشید که بازه تمرکزی کودکان بسیار کمتر از افراد بزرگسال میباشد. پس ممکن است زمانی که فرزندتان چیزی غیر از واقعیت میگوید به دلیل دروغگویی و به صورت عمدی نباشد؛ ممکن است واقعاً فراموش کرده باشد که چه کاری انجام داده است. البته این مسئله بیشتر در مورد کارهایی صدق میکند که بیش از دو تا سه روز از زمان انجام آنها گذشته باشد.
۶. نیاز به جلب توجه
کودکانی که از سوی پدر مادر به قدر کافی محبت و توجه دریافت نمیکنند، اقدام به دروغگویی میکنند، پس اگر متوجه شدید که کودکتان به طور مکرر دروغ میگوید، این احتمال را بدهید که در رفتار شما مشکلی وجود داشته باشد، کمی بیشتر محبت کنید تا کودکتان دست از دروغ گفتن بردارد، توجه داشته باشید که تمایل جلب توجه در کودکان نشان دهنده یک مشکل است که باید برطرف شود.
۷. الگوپذیری از والدین
کودکان به طور مستقیم از والدین خود الگو میپذیرند. به هنگام دروغگویی والدین، کودکان نیز آنها را یاد میگیرند. مثلاً وقتی که فردی تلفن میزند و شما به دیگری میگوید که به فرد پشت تلفن بگوید در خانه نیستید، باعث ایجاد تناقضی در ذهن کودک میشود و این گونه او دروغ گفتن را یاد میگیرد و در شرایط دیگر خود نیز آن عمل را تکرار میکند، بنابراین برای اصلاح رفتار کودکان در ابتدا والدین باید رفتارهای منفی خود را اصلاح کنند.
۸. بیان ترسهای احتمالی
برخی مواقع کودکان حرفهایی میزنند که به هیچ عنوان در واقعیت اتفاق نیفتاده است. در این مواقع ممکن است والدین نگران شوند و با خود فکر کنند که فرزندشان عادت دروغ گفتن را یاد گرفته است. اما احتمال دارد که در برخی مواقع کودک به این طریق ترسها و نگرانیهایی که در ضمیر ناخودآگاهش وجود دارد را فاش کند. مثلاً کودکی که به دیگران میگوید والدینش مریض شدند و یا تصادف کردهاند، ممکن است این گونه ترس و دلهره خود از اتفاقی که احتمال دارد برای آنان بیفتد را بیان کند. در این شرایط باید به دنبال ریشهیابی و راه درمان این ترس کودک خود باشید. میتوانید برای این منظور از مشاوره کودک کمک بگیرید.