شب یلدا
شب چله (شب یلدا) در واقع جشن شروع چله بزرگ می باشد. به همین دلیل نام آن شب چله شده که بعدها به شب یلدا تغییر نام پیدا کرده است. چله بزرگ، چهل روز قبل از جشن سده یعنی از 1 دی تا 10 بهمن خورشیدی است و چله کوچک چهل روز بعد از جشن سده یعنی از 10 بهمن تا 20 اسفند خورشیدی است.
یلدا برگرفته از یک واژه سُریانی می باشد که به تولد و زایش معنی شده است. سریانی زبان رایج مسیحی ها بوده است که از تحقیق و بررسی در کتب تاریخی واژه نامه ها کسب شده است دانشمند بزرگ و تقویم شناس ابوریحان بیرونی با نام میلاد اکبر از شب یلدا یاد می کند و آن را میلاد خورشید/مهر دانسته است.
مردم ایران باستان که در روزگاران دور زندگی خود را با کشاورزی و دامپروری می گذراندند، همواره روز و روشنایی و گرما را بیشتر دوست داشتند، چون هنگام کار و کوشش و بالندگی است. هنگامی که طولاترین شب سال یعنی آخرین شب از ماه آذر خورشیدی (تقریباً برابر با جشن دیگان) فرا می رسید، به انگیزه اینکه از فردای آن روز روشنایی بیشتر و روزها طولانی تر می شود گرد می آمدند و جشن می گرفتند. مردمان میوه هایی که تا آن زمان سالم مانده بود را با لُرک (آجیل) و دیگر خوراکی ها فراهم می کردند و با هم تا پاسی از شب به جشن و شادی می پرداختند و بر این باور بودند که خورد هندوانه آن ها را در برابر بیماری های زمستان مقاوم می کند.
(برگرفته از سالنامه راستی. سالنامه زرتشتیان تهران)