کارگردان: محمدحسین فرحبخش
نویسنده: اصغر نعیمی
تهیه‌کننده: عبدالله علیخانی
بازیگران : سحر دولتشاهی، باران کوثری، فرهاد اصلانی، میلاد کیمرام، آتیلا پسیانی
محصول سال ۱۳۹۳
کلیات داستان:
فیلم مستانه جزو معدود فیلمهایی است که به مسائل زنان و حقوق آنها پرداخته این فیلم در مورد یک بازیگر زن است که بعد از تعرض به او ممنوع التصویر میشود نامزدش ترکش میکند و حتی حق اصلی خود را از متعرض نمیتواند بگیرد و خود با فراموش کردن موضوع به ماجرا خاتمه میدهد این کلیت داستان بود بیایید ببینیم در ریشه ها فیلم چه میگذرد
و حالا چند نکته دربارهی این فیلم :
1محمد حسین فرحبخش در برنامه هفت سیما گفته بود که فیلم مستانه ضددینی نیست و نمیتواند فیلم دینی بسازد و وزارت ارشاد هم به فیلم ضد دینی مجوز نمیدهد. او مدعی شده بود فیلمهایی ساخته که با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و بنابراین ذیل نظام جمهوری اسلامی ایران و بدون هرگونه اشکال به لحاظ شرعی بوده است. این حرف همانی است که در فیلم مستانه هم از زبان بازیگر این فیلم بیان میشود. جایی که باران کوثری در نقش وکیل مستانه میگوید عکسهای بدحجاب بازیگران زن در اینترنت مبتذل نیست و این تنها نگاه متحجرانه عدهای مذهبینما است وگرنه این تصاویر متعلق به فیلمهایی است که از ارشاد مجوز گرفتهاند.
2در این فیلم ظاهراً دو نامحرم با مستانه در ارتباط هستند. یکی فرهاد (آتیلا پسیانی) و دیگری خسرو (میلاد کیمرام). اولی چه بسا قصد ازدواج دارد و به خانه مستانه رفت و آمد دارد و دومی معلم پیانوی خواهر مستانه است و فردی هوس ران
3این تفسیر ساده از این فیلم است. اما تفسیر عمیقتر آن است که به مخاطب نشان داده میشود یک فرد بیمار و وحشی (میلاد کی مرام) میتواند به مستانه تعرض نماید و این در حالی است که نامحرم دیگر( نامزش)علیرغم آنکه با مستانه در ارتباط است به او دستدرازی نمیکند. پس اصل اختلاط محرم و نامحرم اشکالی ندارد در بخشی از این فیلم وکیل مستانه میگوید در جامعه امروزی ما غیرعادی نیست که زن و مرد نامحرم دقایقی زیر یک سقف (تنها) باشند اما رابطه غیرمشروع حاصل توحش و بیارادگی یکی از طرفین است این دست میباشد چرا باید ما دو انسان را ازهم جدا کنیم در دوره ی قبل اسلام و به تبع آن تا قبل از پیدایش فهم جنسی برای بشر بله برای اینکه ما به گناه آلوده نشویم و این حرف درست بود که نباید زن و مرد تنها زیر سقف باشند ولی الان آن دوره نیست که هرکس به هرکس دیگری بتواند بدون نگاه تحقیر آمیز مردم تجاوز کند و صدای کسی در نیاید در حال حاضر ما عقل داریم عرب جاهل عقل نداشت که حضرت محمد (ص) این قانون را در اسلام گذاشت ولی در این فیلم نشان میدهد اسلام حرف را برای همه ی زمان ها زده نه فقط برای همان دوره این قانون که مرد و زن نامحرم در زیر سقفی تنها نشوند برای پیشگیری است
4در این فیلم از زبان وکیل خسرو(فرهاد اصلانی). چهره ای مذهبی نما است و حتی بارها در این فیلم از ناسزا و الفاظ زشت در مورد زن استفاده میکند گفته میشود که خلوت زن و مرد نامحرم برابر شرع مقدس اسلام زمینه گناه را فراهم میکند و در مقابل فرد مورد تعرض واقع شده طوری وانمود میکند که انگار این حرف‌ها استفاده ابزاری از دین و متحجرانه است در صورتی که ما فقط سوء استفاده از دین را میبینیم اگر این وکیل واقعا مذهبی بود چرا بعد از شنیدن ماجرا وکالت قبول کرد مگر ما حق الناس را دراسلام داریم زمانی که میدانی موکل ات یک روانی است به چه دلیل وکالتش را قبول میکنی وقتی میدانی حق با او نیست
5 مستانه در این فیلم میگوید : (من کار بدی نکردم که باید اینگونه مجازات شوم) و این در زمانی است که او به دلیل ارتباط نامشروع به حکم دادگاه شلاق خورده است ایا اگر کسی به شما تجاوز کند باید شما شلاق بخورید مستانه فقط یک اشتباه در رابطه با این موضوع داشت آنهم کمی گرم گرفتن با خسرو بود فقط همین در دوره امروزی کمی شوخی بین 2انسان کار اشتباهی نیست متاسفانه باید قبل از معاشرت با افراد جنبه آنها را بدانیم مستانه بدون اینکه جنبه ی خسرو را بداند با او گرم گرفت
6این فیلم با توجه به پشتصحنه به نمایش درآمده در پایان فیلم و دیالوگ وکیل خسرو، به نظر میرسد در صدد تولید جوابیه در مقابل اظهارات فرج الله سلحشور کارگردان مجموعه یوسف پیامبر درباره زنان بازیگر و سینما هم بوده است. مستانه در این فیلم میگوید هر زن در هر شغلی میتواند اجازه ندهد که مورد سوء استفاده قرار گیرد یا در پاسخ به ادعای جریحه دار شدن عفت عمومی با نمایش تصاویر بدحجاب بازیگران زن در اینترنت (و چه بسا در پرده سینماها) میگوید : تا شئونات را چی بدونین؟ این نگاه مریض شما است که باعث میشود در زندگی مردم سرک بکشید. وکیل مستانه هم میگوید : عکس‌ها از نظر شما مبتذل است وگرنه مربوط به فیلمهایی است که در همین نظام با مجوز وزارت ارشاد تولید شده‌اند! او به وکیل خسرو میگوید : شما به فرهنگ و سینمای مملکت توهین کردید (در حالی که مشابه اظهارات سلحشور را داشته است)
7در این فیلم حرف درستی هم وجود دارد و آن بیان اینکه زن میتواند با رفتار اشتباه خود زمینه تحریک را فراهم کند.(ولی نه حرکتی که ذهن مریضی را تحریک کند اشخاصی را داریم که با نگاه به دیوار سفید خانه هم تحریک میشوند) نماینده دادگستری میگوید : زن تا خودش نخواهد اجازه تجاوز نمیدهد (شما در فیلم خشونت خسرو نسبت به مستارا تماشا میکنید مستانه چگونه میتوانست آن لحظه جلوی خسر را بگیرد ) و یا وکیل خسرو (متجاوز) میگوید : هر منکری انگیزه میخواهد و علت جرم تحریک ایجاد شده از سوی مستانه بوده است.( ما این حرف را درست میدانیم ولی آیا صلاحیت ذهنی نمیتواند دخیل باشد؟)
8وکیل مستانه در دادگاه میگوید : فضای نا امن حاصل خودنمایی برخی بازیگران سینما نظیر مستانه نیست بلکه فضای ناامن آن است که خسرو (فرد متجاوز) برای امثال موکل من ایجاد کرده است(ین درست است که مرد نامحرم باید چشم خود را مواظبت کند (به بیان قرآن کریم) و از ارتباط و شوخی با نامحرم به شدت پرهیز نماید (به بیان قرآن کریم و روایات) اما زن هم اجازه خودنمایی ندارد (به بیان قرآن کریم و روایات) و حتی نباید طوری رفتار کند که اگر فردی در دل مریض است به گناه اقدام کند (تصریح قرآن کریم)) فرهاد (نامزد مستانه) در این فیلم نماد مردی است که با وجود محرم نبودن اما تعرضی هم در ارتباط دوستانه با مستانه نداشته است پس میشود بدون گناه هم زندگی کرد
9سکانس کوتاه چادر به سر کردن مستانه و پخش اذان هم از شاهکارهای فرحبخش است. مستانه که پوشش نامناسبی دارد به یکباره در یکی از اماکن متبرکه نشان داده میشود تا به مخاطب القاء شود که او هم فردی مذهبی است ( برخی احکام داخل دین مکروه و منکر است ولی انجام آنها گناه نیست چرا یک انسان باید هم واجبات و هم ستحبات را انجام دهد ولی سمت مکروهات نرود انسان را خدا آزاد افریده اگر میخواست میتوانست مطیع آن را بیافریند)
10در پایان فیلم هم از زبان محمد متوسلانی به مستانه گفته میشود که او هم دردکشیده و در دادگاه این مملکت به لطف تندروهای اول انقلاب تحقیر شده است او با بیان اینکه مردم حرف آخر را میزنند به مستانه میگوید : (مرغ زیرک چون به دام افتد تحمل بایدش) و از او میخواهد صبر کند ( حرف اگر چه به مذاق خیلی ها خوش نیاید و کمی تند باشد ولی درست است تند روی در هرچیز اشتباه است ما در این فیلم تنها چیزی که میبینیم سوء استفاده برخی مردان از دین و وجهه پوشی از گناه است در پرده اخلاق بدون آنکه بدانیم دین همان چهارپوب اخلاقی است که خیلی ها به نفع خود آن را تحریف کردند بی آنکه توجه داشته باشند گناهی کبیره کردند)
ابو نعمان گوید: امام باقر (ع) می فرمود: ای ابو نعمان. بر ما دروغی مبند
تا دین خود را به باد ندهی، مبادا بخواهی که سر باشی (در جلو قرار بگیری) تا دم شوی (عقب بمانی) و ما را وسیله روزی خوردنت از مردم قرار نده که فقیر می شوی، زیرا ترا آزاد نمی گذارند و حتما از تو پرسش می کنند، اگر راست بگویی تصدیقت می کنیم، و اگر دروغ بگویی تکذیبت می کنیم.
نتیجه ی تحریف در دین اینست حیف که کارگردان در انتحی فیلم نتیجه ی کار وکیل متجاوز را نگذاشت