سجاده فرش های بافت شده توسط دستگاه های ماشینی دو نوع هستند.سجاده فرش محرابی و سجاده فرش تشریفاتی. در این مقاله به توضیح فرش سجاده محرابی می پردازیم .از سجاده فرش محرابی در نمازخانه ها و مساجد استفاده می شود.
سجاده فرش محرابی :
امروزه از فرش سجاده‌ای برای مفروش کردن اماکن متبرکه ,عبادتگاه ها به جای فرش های معمولی استفاده میشود .
ممکن است فرش سجاده ای را با نام های, فرش مسجدی , فرش محرابی,فرش تشریفاتی شنیده باشید.
که منظور از همه ی این کلمه ها فرشی است که با داشتن طرح و رنگ زیبا به زیباتر نشان دادن مکان مورد نظر کمک می کند.
با بهره‌گیری از نقش ها و طرح‌های ایرانی و تلفیق با معماری سنتی مساجد به ایجاد فضایی آرامش بخش و معنوی برای برگزاری هرچه بهتر نماز کمک می‌کند.
همانطور که میدانیم در تمامی ادیان ایجاد فضای آرامش بخش و پاکیزه، یکی از مشخصات عبادتگاه هاست و بسیار توصیه شده است.
به همین علت گرایش به استفاده از سجاده فرش محرابی و فرش مسجدی به دلیل یکپارچگی، نظم و آرایش خاصی که در طراحی و طرح محراب آن وجود دارد، زیاد است.
انواع فرش سجاده ای :
سجاده فرش های ماشینی بافته شده توسط دستگاه های بافت را به دو نوع تقسیم می کنند.
فرش سجاده محرابی و فرش سجاده تشریفاتی,که برای هرکدام توضیح مختصری میدهیم.
فرش سجاده‌ای محرابی: در سجاده فرش‌هایی که در نقشه آن، دو لچک دربالا دارند اما در پایین بدون لچک هستند و در مرکز سجاده فرش فضایی طاقدار مانند محراب مساجد به تصویر کشیده شده است سجاده فرش محرابی می‌نامند.
فرشهای مسجد در رول‌های طویل بافته می‌شوند که محراب‌ها به ترتیب در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و هر طرح محراب، سجاده یک نمازگزار محسوب میشود.
فرش سجاده‌ای تشریفاتی: در طراحی نقشه اینگونه از سجاده فرش‌ها، طرحی از گل و بوته و طرح اسلیمی نیست و به صورت محراب بافته نمی‌شود و یک طرف از طرح سجاده را به گونه‌ای طراحی می‌کنند که یک حاشیه کنار سجاده ایجاد میشود که به عنوان جای مهر استفاده میشود.
سجاده فرش‌ها در انواع طرح محرابی و طرح تشریفاتی (مخصوص مساجد,نمازخانه ها,سالن‌های کنفرانس، راهروها، راه پله‌ها و هتل‌ها) تولید می‌شوند.
دلایل استفاده از سجاده فرش محرابی به جای فرش های معمولی:
چرا از فرش مسجد به جای فرش معمولی برای مفروش کردن مساجد استفاده میشود؟
از نظر مواد اولیه‌ای که در بافت فرشهای مسجدی استفاده میشود و تکنیک بافت، فرش مسجدی تفاوتی با انواع فرش ماشینی ندارند.
مفروش کردن مسجد با سجاده فرش مسجدی بسیار راحتتر از فرش معمولی است.
زیرا میتوان سجاده فرش محرابی را با هرشکل و اندازه‌ای تولید کرد و دیگر نیازی به کناره‌ها و فرشهای حاشیه برای پر کردن فضای خالی نداریم.
اگر فرش سجاده‌ای نیاز به ترمیم و یا تعویض داشت هزینه کمتری نسبت به ترمیم و یا تعویض فرش دارد.
سجاده فرش‌ها را میتوان با رنگ بندی و طرح‌هایی متناسب با معماری سنتی مساجد و با توجه به رنگ داخلی مسجد، رنگ پرده‌ها، انتخاب نمود.
دلایل برتری مفروش نمودن مسجد با سجاده فرش محرابی:
1. مفروش کردن تمام فضای داخلی مسجد
2. نظم و یکپارچگی صفوف نماز
3. امکان مفروش کردن هر مسجد یا نمازخانه با هر نوع ساختار هندسی
4. بافتن سجاده فرش مناسب با اندازه مطرح شده و مفروش کردن مسجد بدون پرداخت هزینه اضافی برای پر نمودن فضای خالی با کناره‌ها و یا سایر فرشهای کوچک
5. تشخیص قبله باتوجه به جهت فرشهای سجاده‌ای
6. شستشوی آسان فرش مسجد نسبت به فرشهای معمولی
7. ترمیم آسان تر فرشهای سجاده‌ای نسبت به فرشهای معمولی
8. امکان مفروش نمودن نمازخانه‌هایی با مساحت کمتر از 6 متر
ویژگی سجاده فرش محرابی:
1- داشتن طرح های مختلف مناسب با محیط مسجد و نمازخانه.
2- دارای رنگ بندی زیبا.
3- دارای الیاف لطیف و درخشان.
4- مقاوم در برابر پاخوردگی.
5- مناسب بودن ارتفاع خاب فرش و...
در ادامه ویژگی الیاف سجاده فرش محرابی را ذکر می کنیم:
الیاف رشته‌های بلند و نازکی شبیه مو هستند که از استحکام و انعطافپذیری کافی برای تهیه‌ی نخ قالی برخوردار هستند.
الیاف، طی انجام عملیات ریسندگی در صنایع بزرگ نساجی تبدیل به نخ و آماده‌ی بافت سجاده فرش می‌شوند.
الیاف فرش سجاده ای را با توجه به جنسشان، میتوان به دو دسته تقسیم نمود:
1) الیاف طبیعی
2) الیاف مصنوعی
الیاف طبیعی:
الیاف طبیعی، الیافی هستند که در طبیعت وجود دارند و بشر نقشی در تولید آن‌ها ندارد. الیاف طبیعی نیز به دو بخش گیاهی و حیوانی تقسیم می‌شوند. پرکاربردترین الیاف طبیعی در سجاده فرش شامل موارد زیر می باشند:
جوت
پنبه
پشم
ابریشم
الیاف مصنوعی:
الیاف مصنوعی الیافی هستند که در طبیعت وجود ندارند و توسط بشر تولید می‌شوند. پرمصرف ترین الیاف مصنوعی مورد استفاده در فرش سجاده‌ای موارد زیر می‌باشند:
اکریلیک
پلی استر
پلی پروپیلن
نایلون
سجاده فرش‌ها به لحاظ شانه، تراکم، طرح، رنگ و الیاف متفاوت از یکدیگر هستند.
از آنجایی که کیفیت الیاف به کاررفته در سجاده فرش‌ها نقش تعیین کننده‌ای در کیفیت سجاده فرش و طول عمر آن محسوب می شود شرکت سجاده باف کاشان از الیاف صدرصد اکرلیک برای بافت سجاده فرش های محرابی و سجاده فرش های تشریفاتی استفاده می کند.
تهیه الیاف اکریلیک برای بافت فرش سجاده ای:
الیاف اکریلیک از مهم‌ترین و پرمصرف ترین الیاف مصنوعی به شمار می‌رود. الیاف اکریلیک از نظر خواص و موارد استفاده با وزن مخصوص کم، جایگزین پشم است و در تهیه انواع فرش ماشینی (سجاده فرش)، پتو، لباس‌های زمستانی، کشباف‌های ضخیم، به مصرف می‌رسد.
از نظر ساختار پلیمری، اصطلاح الیاف اکریلیک به الیافی گفته میشود که از زنجیره پلیمری به نام پلی اکریلو نیتریل با میانگین مولکولی در حدود ۱۹۰۰ مونومر واحد ساخته شده است.
به طور کلی از پلیمریزاسیون ونیل سیانید و اکریلو نیتریل، الیاف اکریلیک مورد مصرف جهت تهیه‌ی نخ فرش سجاده به دست می‌آید.
محلولی که از این روش تهیه می‌گردد به صورت خشک ریسی و ترریسی در صنایع نساجی بزرگ ریسیده و تبدیل به نخ میشود.
در نتیجه الیاف اکریلیک یکی از پرکاربردترین و مهم‌ترین الیاف ساختگی و مصنوعی در تولید نخ خاب سجاده فرش محرابی به شمار می‌روند.
خصوصیات الیاف اکریلیک در فرش مسجدی:
الیاف اکریلیک سبک، گرم و حالتی شبیه به پشم دارند. همچنین زمانی که اکریلیک بر روی پایه اصلی و کوتاه دستگاه ریسیده شود می‌تواند خاصیتی شبیه پنبه داشته باشد.
برخی از اکریلیک‌ها به صورت رنگی یا رنگدانه تولید میشود و برخی به”صورت طبیعی” یا ”سفید خام“ یا “رنگ نشده” تولید می‌شوند.
اکریلیک به خوبی رنگ پذیر است، قابلیت شست‌و‌شو دارد و به طور کلی خاصیت ضد حساسیت دارد.
الیاف اکریلیک نسبت به بید، روغن، چربی، مواد شیمیایی و نور خوشید مقاوم است.