آداب گفت‌و‌گو؛ (اگر به‌دنبال حقیقتیم)


۱. برای همگان حق متفاوت بودن و متفاوت ماندن، قایل باشیم.

۲. کوشش نکنیم به هر طریق ممکن، سخن خود را به کرسی بنشانیم.

۳. در یک گفتوگو، بیش از هر چیز نیازمند بردباری و شکیبایی هستیم.

۴. از الفاظ و واژه‌هایی که متضمن توهین، تحقیر، تمسخر و یا تهدید باشد، جدا استفاده نکنیم!

۵. هنر گوش دادن را بیاموزیم و با دقت در دلایل فرد مقابل تامل کنیم. تمرکز و تمرین سکوت از اهم آمادگی‌های گفت‌وگو محسوب می‌شود.

۶. از نیت‌خوانی بپرهیزیم و صرفا به سخنانی که بر زبان می آید، گوش فرا دهیم و به آنها بیندیشیم.

۷. فرد مقابل را کمک کنیم تا بتواند مدعیاتش را سامان دهد و دلایلی را برای آنها فراهم کند.

۸. اصل همدلی و خوش‌بینی را ( نسبت به صاحب سخن) به همراه نگاه تیز منتقدانه را ( نسبت به مدعیات)، فراموش نکنیم.

۹. گفت‌وگو را به میدان زورآزمایی میان افراد و اعلام برنده و بازنده، تبدیل نکنیم.

۱۰. گفت‌وگو را به مجلس وعظ و خطابه و یا هدایت این و آن، تبدیل نکنیم.

۱۱. بر باورهای بی‌دلیل، پافشاری و تعصب نورزیم.

۱۲. پشت مفاهیم و اصطلاحات پر طمطراق (بزرگ و پر تخصصی)، پنهان نشویم.

۱۳. همواره فهم‌مان را از آن چه می‌شنویم، با گوینده سخن چک کنیم تا متوجه شویم آیا مراد گوینده را آن چنان که او می‌خواسته است دریافت کرده‌ایم.

۱۴. درباره دیگران، پیش داوری نکنیم و از فرد مقابل بخواهیم ابهامات سخنانش را برطرف نماید.

۱۵. به نتایج منطقی و اقتضائات سخنان‌مان وفادار باشیم.

۱۶. چنان‌چه متوجه اشتباهات‌مان شدیم، نه تنها بر آنها اصرار نورزیم بلکه بر اشتباهمان اقرار کنیم.

۱۷. تمام تلاش‌مان را بکار ببندیم تا مبادا موضوعات اندیشه ای و مسئله‌های مورد گفت‌وگو به مسئله شخصی تبدیل شود.

۱۸. زبان احساسات و عواطف را کنترل نماییم و از بروز خشم جدا جلوگیری کنیم.

۱۹. بر فرد مقابل اتهام وارد نکنیم و از هرگونه برچسب زدن خودداری کنیم.

۲۰. در طول مسیر گفت‌وگو، آرامش را حفظ کنیم و از عجله کردن برای پاسخ دادن بپرهیزیم.

۲۱. فرد مقابل را حریف خود نپنداریم بلکه او را هم‌اندیشی تلقی کنیم که قرار است مسیر حقیقت را با هم طی کنیم.

۲۲. همواره احتمال دهیم که دست کم بخشی از ایده‌های ما اشتباه است و آماده باشیم که آنها را با ایده‌های درست جابجا کنیم .

۲۳. شجاعت گفتن واژه "نمی‌دانم" را در خودمان تقویت کنیم. زیرا در جریان گفت‌وگو ممکن است مسائلی مطرح شود که از حیطه‌ی دانش ما بیرون باشد.