توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، به‌خصوص اینترنت، الگوی جدیدی را در فرایند آموزش و یادگیری ایجاد کرده است. آموزش الکترونیکی، نظام آموزشی نوینی است که در آن، تمامی فرایند آموزش و یادگیری به‌وسیله فناوری اطلاعات و ارتباطات صورت می‌گیرد.
آموزش الکترونیکی یا electronic-learning که به اختصار e-learning خوانده می‌شود، در ساده‌ترین تعریف عبارت است از "به‌کارگیری فناوری اطلاعات در امر آموزش" و به طور کلی منظور از E-Learning یا آموزش الکترونیکی بهره‌گیری از سیستم‌های الکترونیکی مثل کامپیوتر، اینترنت، دیسک‌های چندرسانه‌ای، نشریه‌های الکترونیکی و خبرنامه‌های مجازی نظایر این‌هاست که با هدف کاستن از رفت و آمدها و صرفه‌جویی در وقت و هزینه و در ضمن یادگیری بهتر و آسان‌تر صورت می‌گیرد.
تاریخچه آموزش الکترونیکی
شاید تصور کنید آموزش الکترونیکی عمر کوتاهی دارد و به تازگی پدیدار شده ولی باید بگویم که این چنین نیست. نخستین دوره‌های آموزش از راه دور در قرن نوزدهم و به شکل مکتوب بود که فردی به نام اسحاق پیتمن در سال 1840، تدریس تندنویسی را با برگزاری دوره های غیر حضوری از راه پست در انگلیس شروع کرد که بسیار موفقیت‌آمیز بود و در آن زمان یک روش پرکاربرد به شمار رفت.
درباره تاریخچه این آموزش در ایران باید بگوییم که به زمان بهره‌گیری از ابزارهای کمک آموزشی سمعی-بصری شامل نمایش اسلاید و فیلم‌های آموزشی در کلاس باز می‌گردد. بعد از آن، تلویزیون به امر آموزش همگانی از طریق این رسانه در سراسر کشور پرداخت. همچنین در دانشگاه ابوریحان بیرونی در سال 1350 برای نخستین بار به ارائه آموزش‌های از راه دور به صورت مکاتبه‌ای در هشت رشته تحصیلی پرداخت. در پایان دهه 70، آموزش مجازی در دستور کار دانشگاه تهران قرار گرفت و در سال 1380 نیز سایت دانشگاه مجازی دانشگاه تهران، با ارائه 9 درس برای دانشجویان روزانه راه‌اندازی شد. بعد از اقدام دانشگاه‌ها در استفاده از روش یادگیری الکترونیکی، آموزش و پرورش فعالیت‌هایی را در این زمینه شروع کرد و در حال حاضر نیز از آموزش الکترونیکی بهره‌مند هستند.
تعریف آموزش الکترونیکی چیست؟
آموزش الکترونیکی دارای یک تعریف بسیار ساده است. به این مفهوم که با استفاده از تکنولوژی های الکترونیکی بتوان به منابع و محتوهای آموزشی دسترسی داشت. آموزش الکترونیکی دارای تعاریف و توصیفات زیادی است. توصیفاتی همچون آموزش آنلاین، یادگیری آنلاین،آموزش دیجیتال و .... است. تمامی این توصیفات زمانی استفاده می شود که در بستر اینترنت باشد. به این معنی که دوره های آموزشی تعریف شده امکان تعامل میان مدرسان و فراگیران را فراهم کند.
اصولاً آموزش الکترونیکی ، یادگیری یا آموزشی است که از طریق رایانه یا هر وسیله دیجیتال دیگر به صورت آنلاین ارائه می شود.
انواع آموزش الکترونیکی
افراد به دلایل مختلف از آموزش الکترونیکی استفاده می کنند. خواه توسعه مهارت های جدید باشد و یا از راه دور یاد بگیرید ، سهولت و قابلیت دسترسی به آموزش الکترونیکی بسیار زیاد است. در اینجا ، ما ۴ نوع آموزش الکترونیکی را بیان می کنیم.
آموزش کارمندان
آموزش کارمندان متداول ترین نوع سازمانهای یادگیری الکترونیکی است که از LMS برای آنها استفاده می کنند. سازمانها به دلایل متعددی از جمله استخدام و بهبود عملکرد کارکنان از آموزش کارمندان استفاده می کنند. آموزش کارمندان با استفاده از LMS آموزش را رسمیت می بخشد و آن را کارآمدتر می کند.
در مقایسه با آموزش های سنتی ، آموزش الکترونیکی با ارتقا دانش و فرهنگ آموزش الکترونیکی ، به طور موثرتری توسعه حرفه ای را تشویق می کند. علاوه بر این ، LMS باید به شما امکان ایجاد امتحانات ، اجرای گزارش ها و جمع آوری بازخورد را بدهد تا بتوانید به طور مداوم عملکرد آموزش را ارزیابی و بهبود دهید.
آموزش انطباق
آموزش انطباق برای اکثر سازمانها یک ضرورت است. این نوع آموزش کارمندان شما را از قوانین یا مقررات قابل اجرا در مورد نقش و صنعت آنها مطلع می کند. آموزش انطباق اجباری است و به مباحثی مانند بهداشت ، ایمنی و عزت نفس در محل کار می پردازد.
آموزش مشتری
ایده آموزش مشتریان شما ممکن است تصور عجیبی به نظر برسد. اما ارزش عمیقی دارد! برنامه های آموزش مشتری به مشتریان شما در استفاده و درک محصول یا خدمات شما کمک می کند. این نوع آموزش خصوصاً در بین ارائه دهندگان نرم افزار بسیار محبوب است.
علاوه بر افزایش تجربه مشتری ، آموزش مشتری به نفع سازمانهایی است که آنها را نیز اداره می کنند. شما خدمات بهتر روی مشتری ، تعامل بیشتر با محصول یا خدمات خود و بهبود مشتری را تجربه خواهید کرد.
آموزش شریک
آموزش شریک که به عنوان آموزش فروشنده نیز شناخته می شود ، ابزارهایی را برای شرکای موفقیت آمیز شبکه شما به شرکای شما می دهد. انواع آموزش ها شامل آموزش اطلاعات محصول ، آموزش فروش ، آموزش پشتیبانی ، راهنمایی بازاریابی و غیره است. اغلب آموزش های دارای گواهینامه پیش شرط شریک شدن هستند.
آموزش شریک مزایای بسیاری دارد. این می تواند به شما کمک کند که شرکا را درگیر کنید ، هزینه های پشتیبانی را کاهش دهید ، رشد مقیاس را افزایش دهید و از نام تجاری خود محافظت کنید.
مزایای آموزش الکترونیکی
آموزش های الکترونیکی دارای مزیت های فراوانی است. از جمله این مزیت ها می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- حذف شدن محدوددیت های زمانی و مکانی
- دسترسی به منابع محتوایی بدون محدودیت
- کاهش هزینه های آموزشی
- مدیریت یهینه زمان
- حذف دغدغه های زمانی و ایجاد آرامش خیال در یادگیری
- به روز بودن اطلاعات
آموزش الکترونیکی ماهیتی انعطاف پذیر دارد. به این معنی است که ما هر لحظه در زندگی روزمره درگیر آموزش و یادگیری هستیم. بعضی از افراد همواره در جستجوی فرصت های یادگیری بیشتر در راستای پیشرفت حرفه ای خود هستند. در حالی که بعضی از افراد کاملا بصورت تصادفی آن هم با تماشای یک ویدئوی آموزشی در گوشی هوشمند خود آموزش موثر را تجربه خواهند کرد.
تفاوت آموزش سنتی و مدرن
آموزش الکترونیکی روشهای آموزشی کنونی را تکمیل می کند و در بعضی از موارد جایگزین آن می شود.یکی از رویکردهای اصلی آموزش الکترونیکی ، آموزش ترکیبی به معنی بکارگیری بیش از یک رسانه در امر آموزش است مانند ترکیب آموزش توسط معلم و ابزارهای بر پایه وب که البته با این روش ، آموزش الکترونیکی جایگزین آموزش کنونی نمی شود بلکه آن را تکمیل می کند هرچه که در موارد بسیاری آموزش الکترونیکی به تنهایی می تواند پاسخگوی نیازهای آموزشی باشد. به عبارت دیگر تفاوت آموزش سنتی و مدرن را در موارد زیر می توان خلاصه کرد:
فرایند: در رویکرد سنتی یک روش و محتوای آموزشی برای همه ارائه می‌شود ولی در شیوه مدرن، روش و محتوا برای هر آموزش سفارشی شده است.
زمان: در رویکرد سنتی یک بازه زمانی برای همه یادگیرنده‌ها لحاظ می‌شود ولی در روش نوین، بازه زمانی معمولاً توسط خود آموزش‌گیرنده تعیین می‌گردد.
مکان: در شیوه سنتی، یک محل آموزش به همه اختصاص می‌یابد ولی در رویکرد مدرن، هر مکانی که آموزش‌گیرنده بتواند به مطالب آموزشی دسترسی پیدا کند، همان جا می‌شود کلاس درس.
جمع بندی
با پیشرفت تکنولوژی و تغییر در سیستم‌های آموزشی، لزوم آموزش مجازی بیش از پیش احساس می‌شود. اساس این تغییر و دگرگونی، کامپیوترها بودند و پس از گذشت زمان، با رواج گوشی‌های هوشمند و تبلت و … این ابزارها نقش مهمی در کلاس‌های درس و آموزش از راه دور ایفا کردند.
استفاده از آموزش الکترونیکی در کشوری که با افزایش بی رویه جمعیت روبرو بوده است و این جمعیت در نقاط مختلف شهری و روستایی پراکنده اند و ساختن کلاس درس برای آنها بسیار هزینه بر و زمان گیر است می تواند خیلی مفید باشد. اما باید بدانیم که برای انجام هر کار نو باید پیش نیاز های آن را فراهم کرد که موارد زیر نمونه هایی از این پیش نیاز ها می باشند:
- ایجاد نگرش مثبت به استفاده از رایانه در میان تمام اقشار جامعه به ویژه دبیران, دانش آموزان و اولیا آنها
- تجهیز مدارس به رایانه و ایجاد تسهیلات برای دبیران و دانش آموزان جهت خرید رایانه
- ایجاد زیر ساخت اینترنتی لازم برای انتقال داده های دیجیتالی و فرآورده های چند رسانه ای صوتی و تصویری
با استفاده از دوره‌های آموزش الکترونیکی، افراد برای این که بخواهند برای کسب علم، به شهر دیگری سفر کنند نگران نیستند و هزینه‌های متعددی همچون ایاب و ذهاب، اقامت و خوراک را متحمل نمی‌شوند.
منبع: وستا