سامانه آموزش مجازی چیست و اهمیت راه اندازی آن

توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، به‌خصوص اینترنت، الگوی جدیدی را در فرایند آموزش و یادگیری ایجاد کرده است. در عصر جدید که جامعه به شدت تحت تاثیر فناوری های نوین در زمینه ارتباطات قرار گرفته؛ این تاثیرات خود را بیش از پیش در زمینه نظام آموزشی نشان داده است.

آموزش مجازی و استفاده از نرم افزار آموزش مجازی lms با سرعت قابل توجهی رواج پیدا کرده و جایگاه خود را در نظام آموزشی بیشتری از کشورهای جهان ثبت نموده است. در این مقاله سعی داریم ابتدا به تاریخچه آموزش مجازی و تعریف درستی از سامانه آموزش مجازی چیست بپردازیم و در ادامه به اهمیت و مراحله پیاده سازی آن اشاره خواهیم کرد.

تاریخچه آموزش مجازی

با مطالعه و بررسی تاریخچه آموزش مجازی به این موضوع خواهیم رسید که مدرسه مجازی Virtual Class از مدرسه واقعی و دانشگاه مجازی Virtual University از دانشگاه واقعی مجزا نمی باشند. با تفحص در تاریخچه سیستم آموزش مجازی ، هر دو مورد را مبتنی بر تجربه‌های موارد مشابه در دنیای واقعی می یابیم یعنی در سامانه آموزش مجازی و آموزش اینترنتی نیز تلاش می شود همه عناصر دانشگاهی و کلاسی که در دانشگاه واقعی وجود دارد در نرم افزار یادگیری الکترونیکی و کلاس آنلاین Online Room بکار گرفته شود.

ممکن است یک نفر در اروپا باشد و یک نفر در تهران، اما از طریق سیستم مدیریت آموزش الکترونیکی lms در زمانی مشخص می‌توانند در یک فضای زنده به برقراری ارتباط با استاد بپردازند . خصیصه ویژه این نوع از آموزش برخورداری از چند فرهنگی، چند مکانی و چند ظرفیتی بودن ماهیت کلاس مجازی Virtual Class می باشد. نرم افزارهای E-Learning در دانشگاه‌ ‌مجازی‌ بستر مناسبی‌ برای‌ ظهور و بروز استعدادها، خلاقیت‌ و نوآوری‌ها مهیا کرده است.

سامانه آموزش الکترونیکی (سامانه lms ) چیست؟

سامانه آموزش الکترونیکی یک سامانه آموزش مبتنی بر فضای الکترونیکی می باشد که جایگزین آموزش های سنتی است ومی توان با استفاده از رسانه ها، فضای مجازی و اینترنت، آموزش ها را به طور گسترده و به طیف وسیعی از اشخاص ارائه داد.

آموزش الکترونیکی به صورت آموزش از طریق وب ،آموزش غیر حضوری، آموزش از راه دور، تعلیم و تربیت از راه دور و خود آموزی از طریق رایانه مطرح میشود. به طور دقیق تر می توان بیان کرد که این نوع آموزش توسط اینترانت ، اینترنت ، پخش ماهواره ای، دیسک و نوار های صوتی ارائه می گردد.

اما غالباً ارائه آموزش از طریق وب و بصوت الکترونیکی بالاترین کیفیت را دارا خواهد بود. از آنجاییکه فضای اینترنت بستر مناسبی برای نگهداری محتواهای آموزشی برای آموزش های الکترونیکی نیست به همین دلیل سامانه های آموزشی الکترونیکی، طراحی و پیاده سازی شده است. با کمک و استفاده از این نوع سیستم ها می توان متن ها ، عکس ها ، ویدیو ها ، تمرین ها و آزمون ها را در آنها نگهداری و در جهت پیشبرد آموزش از آنها استفاده کرد. از مهمترین مزیت هایی که سامانه آموزش مجازی به همراه دارد این می باشد که میتوان بدون محدویت هر فرد در هر زمان و در هر مکان به آموزش دلخواه خود دسترسی داشته و از آن بهره برد همچنین افراد می توانند با استفاده از سامانه آموزش مجازی هزینه کمتری برای آموزش و حمل و نقل پرداخت نماید.

آموزش در سامانه آموزش مجازی به صورت همزمان و غیر همزمان ارائه می گردد به این صورت که در آموزش همزمان همه افراد با هم وارد سامانه آنلاین میشوند و آموزش ها بصورت همزمان و کاملا الکترونیکی ارائه می گردد. اما در آموزش غیر همزمان آموزش به صورت یک محتوای الکترونیکی که بصورت تعاملی، ویدئویی، صدا و اسلاید، شبیه سازی شده و موشن گرافیک تولید شده است و کاربر هر زمانی که قابلیت آموزش پذیری را داشته باشد می تواند از محتواهای آموزشی بهره گیرد.

آموزش الکترونیکی با ارائه دادن شیوه جدیدی از آموزش، قابلیت جدیدی را برای نظام آموزشی فراهم کرده است و این مساله باعث میشود که ضرورت به کارگیری آن دو چندان شود. در راستای همین مساله سامانه آموزش الکترونیکی مورد توجه بیشتری قرار می گیرد. با کمک سامانه آموزش الکترونیکی می توان آموزش ها را با توجه به نیاز جامعه و پیشرفت علم و تکنولوژی گسترش و به روز رسانی کرد. با توجه به دنیای امروز و پیشرفت فضای دیجیتال، هر لحظه سامانه های آموزش الکترونیکی باعث می شوند افراد بتواند با توجه به نیاز خود سطح زندگی و شغلی خود را ارتقا دهند.

در مورد آموزش الکترونیکی یک سری موانع و ذهینت های موجود می باشد مثلا بعضی ها گمان می کنند که آموزش الکترونیکی فقط مخصوص کسانی هست که فناوری و تکنولوژی را به خوبی می شناسند در صورتی که آموزش مجازی برخلاف تصور عموم افراد، برای همه ی اشخاص مناسب می باشد و طیف وسیعی از افراد می توانند دوره های آموزش مورد نظرشان شرکت کنند و از مزیت های که آموزش الکترونیکی داراست بهره مند شوند.

اهمیت راه اندازی سامانه آموزش مجازی و مراحله پیاده سازی آن

راه اندازی سامانه آموزش مجازی همواره دارای اهمیت بوده است. دانشگاه بعنوان اصلی ترین مراکز برای توسعه دانش و دانش پروری محسوب می شوند. دانشگاه مهمترین قطب درآموزش شناخته می شود.

آموزش مجازی می تواند به عنوان یک راه حل جذاب برای همگام شدن در مسیر تغییرات تکنولوژی در دنیای آموزش به حساب می آید.در ادامه می خواهیم به بررسی اهمیت راه اندازی آموزش مجازی و مراحل آن بپردازیم.

راه‌اندازی هر شیوه ای از آموزش نیازمند فراهم‌کردن یک‌سری مقدمات است. راه‌اندازی آموزش مجازی برای آموزشگاه هم از این قاعده مستثنی نبوده و برای استفاده از آن به بهترین حالت ممکن که بدون لگ و قطعی است؛ باید یک‌سری مقدمات فراهم شود. این مقدمات شامل فراهم کردن سرور مناسب، انتخاب پلتفرم مناسب، انتخاب LMS کاربردی، راه‌اندازی اینترنت پرسرعت و در نهایت اساتید آموزش دیده است.

راه اندازی سیستم LMS

برای مدیریت کلاس‌های مجازی نیاز به یک سیستم LMS است. در صورتی که این سیستم وجود نداشته باشد؛ باید تمام امور مربوط به یک کلاس به صورت دستی و روی کاغذ انجام شود و در صورتی که این سیستم با سیستم آموزش مجازی به صورت یکپارچه نباشد؛ دردسرهایی خاص را به وجود می‌آورد.

ال ام اس های زیادی در ایران وجود دارند که برخی با آموزش مجازی یکپارچه شده و بعضی دیگر هیچ‌گونه یکپارچگی ندارند. اما برای درک بهتر سیستم‌هایی که به صورت یکپارچه طراحی و استفاده نمی‌شوند؛ بهتر است با هم مثال زیر را بررسی کنیم.

فرض کنیم فراگیر بدون پرداخت شهریه بتواند وارد یک کلاس شود و از آموزش‌های آن استفاده کند و حتی با پیگیری های مدیریت و منشی و... هم شهریه ای پرداخت نشده و آن شخص هردفعه از آموزش‌های یک آموزشگاه استفاده کند.

اما اگر این یکپارچگی وجود داشته باشد، قبل از ورود به کلاس به شخص پیام داده می‌شود که باید حتماً شهریه خود را پرداخت کند و بعد وارد کلاس شود. شخص شهریه خود را از طریق درگاه پرداخت آنلاین پرداخت می‌کند و به طور اتوماتیک وارد کلاس می‌شود.

این مورد فقط یک نمونه از دردسرهایی است که عدم یکپارچگی می‌تواند به وجود آورد. مواردی نظیر ثبت نمرات، آزمون آنلاین، حضور و غیاب و تاخیر، اطلاع رسانی‌های هوشمند و... هم هستند که کمبود هریک از آن‌ها می‌تواند مدیر یک آموزشگاه، مدرسه یا موسسه را از آموزش آنلاین ناامید کند.

مراحل پیاده سازی آموزش الکترونیکی

پیاده سازی و استفاده از آموزش الکترونیکی مانند هر عمل دیگری نیازمند اجرای مراحل و مواردی خاص و ایجاد بستر سازی مناسب می باشد. مهم ترین این مراحل شامل موارد زیر می باشد:

طراحی سامانه آموزشی

یکی از مهم ترین و ابتدایی ترین مساله در استفاده از آموزش الکترونیکی و یا سامانه آموزش مجازی طراحی و ساخت یک سامانه آموزشی مناسب و کارآمد می باشد. سامانه آموزشی برای شما درست مانند یک ساختمان برای آموزشگاه و یا دانشگاه می باشد. شما در این سامانه باید موارد مختلفی را در نظر بگیرید. در این سامانه باید بتوانید بخش های مختلفی برای ورود دانشجویان، کارمندان و اساتید درنظر بگیرید. در واقع هر فرد با توجه به سمتی که دارد باید بتواند با کلمه عبور و رمز عبور مخصوص به خود وارد سیستم شده و توانایی انجام کار در سامانه را با دسترسی محدود و مشخص داشته باشد.

سامانهlms طراحی شده باید توانایی پاسخگویی به حداکثر افرادی که از آن استفاده می کنند را داشته باشد. برای مثال این سامانه نباید در زمان انتخاب واحد و یا ثبت نام کند شده و یا هنگ کند.

در این سامانه آموزشی باید یک تابلو اعلانات، کتابخانه، تقویم آموزشی، تلفن گویا و غیره نیز داشته باشید.

یکی دیگر از ویژگی های این سامانه آموزشی قابلیت برگزاری و پشتیبانی از کلاس های آنلاین است. اساتید مختلف در این سامانه باید بتوانند کلاس های آنلاین آموزشی خود را برگزار کرده و دانشجویان به طور آنلاین در آن حضور پیدا کنند.

این سامانه آموزشی همچنین باید دارای قابلیت تبادل نظر، بحث و گفت و گو و انجام کارهای تحقیقاتی گروهی میان دانشجویان و اساتید باشد.

تهیه سرور و پهنای باند مناسب

یکی دیگر از مراحل بسیار مهم در راه اندازی و استفاده از آموزش الکترونیکی یا آموزش از راه دور، تهیه و انتخاب سرور مناسب با پهنای باند کافی و سرعت قابل قبول است. در شبکه اینترنتی شما باید پهنای باند و سرعتی را انتخاب کنید که پاسخگوی نیازها، ظرفیت دانشجویان، میزان استفاده و غیره باشد. انتخاب مناسب این مرحله یکی از مهم ترین مراحل استفاده از سامانه آموزش مجازی می باشد.

تهیه سخت افزارهای لازم

بعد از طراحی سامانه آموزشی و تهیه سرور مناسب، شما نیاز به تهیه سخت افزارهایی مانند واسط های سخت افزای شبکه، سوئیچ ها و مخازن داده، ویدئو پروژکتورها، لپ تاپ ها و کامپیوترها، سرویس های گیرنده، سیستم های عامل توزیع شده و غیره دارید.

تهیه مکان مناسب برای تهیه فیلم های آموزشی یا برگزاری کلاس های آنلاین

یکی از مهم ترین محتواهای آموزشی در آموزش الکترونیکی یا راه دور، استفاده از فیلم های آموزشی و یا حضور در کلاس های آنلاین است. در هر دو حالت شما نیاز به تهیه یک مکان مناسب برای تهیه فیلم آموزشی خود هستید. مکان انتخاب شده برای تدریس باید نور کافی داشته باشد تا محتوای نوشته شده روی تخته و یا نمایش داده شده روی صفحه نمایش مشخص باشد. وضوح و کیفیت صدای مدرس و سکوت در کلاس نیز مساله مهم دیگری است که حتما هنگام انتخاب مکان برای تهیه فیلم های آموزشی و کلاس های آنلاین باید به آن توجه کنید.

تهیه محتوای آموزشی

در این بخش از مراحل به کار گیری آموزش الکترونیکی شما نیاز به تهیه محتوای آموزشی دارید. محتوا در سامانه آموزش مجازی و الکترونیکی نسبت به روش های سنتی دارای انعطاف پذیری بیشتری است. شما می توانید از فایل های مختلف به صورت pdf، word، پاور پوینت، عکس، فیلم، انیمیشن، پادکست و صوت، نرم افزارهای شبیه سازی و غیره برای انتقال مفاهیم و آموزش استفاده کنید. کیفیت آموزش تا حد بسیار زیادی به کیفیت محتواهای مورد استفاده مربوط می شود.

به کارگیری اساتید و پرسنل

همانند یک دانشگاه و یا آموزشگاه شما در سیستم آموزش الکترونیکی خود نیز نیاز به اساتید و پرسنل دارید. کلاس های آنلاین شما باید توسط اساتیدی مجرب و متخصص برگزار شود. این اساتید طی دوره آموزشی باید تمامی مطالب آموزشی را تدریس کنند. آزمون های کلاسی، میان ترم و پایان ترم برگزار کنند و در پایان هر واحد درسی نمره نهایی دانش آموز و دانشجو را محاسبه کنند.

از طرف دیگر با وجود آن که بسیاری از کارهای موسسه آموزشی مانند ثبت نام، انتخاب واحد، برگزاری کلاس های درس و غیره به صورت اینترنتی و غیر حضوری انجام می شود، اما شما برای استفاده از این شیوه آموزشی باز هم نیاز به کارمند و پرسنل دارید. نکته مهم در انتخاب پرسنل آن است که در کنار مهارت و تخصص در حوزه کار انجام شده، افراد باید به اندازه کافی با اینترنت و دنیای دیجیتال آشنایی داشته باشند.

تبلیغات و اطلاع رسانی

مرحله پایانی از طراحی و تاسیس آموزش الکترونیکی مرحله اطلاع رسانی و تبلیغ است. در صورتی که شما برای اولین بار از این شیوه آموزشی در دانشگاه، آموزشگاه یا اداره خود استفاده می کنید، بدون شک بسیاری از افراد از آن بی اطلاع خواهند ماند. در گام آخر شما باید بتوانید جامعه هدف خود را شناسایی کرده و با تبلیغات مناسب، دوره های اموزشی الکترونیکی و از راه دور خود را به اطلاع عموم برسانید.

جمع بندی

استفاده از آموزش الکترونیکی در کشوری که با افزایش بی رویه جمعیت روبرو بوده است و این جمعیت در نقاط مختلف شهری و روستایی پراکنده اند و ساختن کلاس درس برای آنها بسیار هزینه بر و زمان گیر است می تواند خیلی مفید باشد. از طرفی روش آموزش مجازی و سامانه‌های ارائه‌دهنده آن روز به روز در حال تغییر و به روز رسانی است، بنابراین قادر خواهید بود سامانه‌ای را انتخاب کنید که بیشتر با نیازهای شما هماهنگی دارد.

منبع: وستا