اعتماد به نفس در نوجوانان را به جرات میتوان یکی از مهارت های اساسی دانست که در تربیت و پرورش نوجوان باید مد نظر قرار داد. به دلیل اهمیت بالای این دوره سنی برخی روانشناسان آن را مرحله طوفان و آشوب زندگی میدانند. با توجه به تغییرات و تحولاتی که در این سن برای نوجوان پیش میآید برای بسیاری از والدین تربیت و نوع برخورد با فرزند نوجوانشان به یک معضل و دغدغه تبدیل میشود. متاسفانه کم نیستند تعداد والدینی که مسیر اشتباه و نادرست را برای رفتار با فرزند خود پیش میگیرند که پیامدی جز غرق شدن در مشکلات بیشتر ندارد. یک ضرب المثل معروف چینی هست که میگوید:" اگر میخواهی کسی را یک وعده سیر کنی، به او ماهی بده؛ ولی اگر میخواهی یک عمر سیرش کنی به او ماهیگیری یاد بده".
این مثال به درستی منظور ما از آموزش مهارت های زندگی و تربیت درست نوجوان را بازگو میکند؛ هدف ما درست یاد دادن ماهیگیری و به عبارتی کمک به رشد و استقلال نوجوان و قرارگرفتن در مسیر درست زندگی است. نوجوانی دوره استقلال تدریجی از خانواده و ورود به دنیای جدیدی است که طی کردن این مسیر بدون مجهز بودن به مهارتهای ضروری همچون اعتماد به نفس در نوجوانان غیر ممکن و حتی خطرآفرین خواهد بود. در این مقاله سعی ما براین است یک ابزار و مهارت مهم یعنی اعتماد به نفس در نوجوانانرا آموزش دهیم و هم چنین به روشهای ارتقا و افزایش آن نیز توجه کنیم.
اهمیت تقویت اعتماد به نفس در نوجوانان
اهمیت تقویت اعتماد به نفس در نوجوانان خیلی گسترده میباشد. اما بدیهی ترین دلیل اهمیت تقویت اعتماد به نفس در نوجوانان این است که کودک خردسال شما با ورود به نوجوانی تغییر و تحولات جسمی و روانی گسترده و متفاوت از دوران کودکی را تجربه مینماید.
دوره بلوغ و تحول جنسی و فیزیولوژیکی به خودی خود ملموس و حائز اهمیت هستند که به آموزش و مدیریت والد و نوجوان نیاز دارد؛ اما بخش نگرانکننده در این سن متوجه رشد روان و دگرگونی فکری و هیجانی است که باید مورد توجه اساسی قرار گیرد. تحقیقات نشان داده است که در دوره نوجوانی "قشر پیش پیشانی" که مسئول تصمیم گیری و برنامه ریزی برای انسان میباشد نسبت به "بادامه" به عنوان مرکز عواطف و هیجانات، رشد کندتری دارد؛ این بدان معناست که فرزند شما در این برهه زمانی در معرض احساسات و تصمیم های عاطفی بیشتری قرار دارد که بدون مدیریت و کنترل صحیح میتواند عامل مهم آسیب برای نوجوان باشد.
آموزش و تربیت صحیح اعتماد به نفس در نوجوانان
یکی از روشهای کنترل هیجان به طور غیر مستقیم میتواند اعتماد به نفس و حل مسائل در سایه آن باشد که با به کارگیری آن بیشتر به اهمیت تقویت اعتماد به نفس در نوجوانان پی خواهید برد. متاسفانه برخی والدین از راهکارهایی مثل محدود کردن افراطی و کاهش روابط فرزندشان با همسالان و جامعه استفاده میکنند و با وابسته کردن بیشازحد آنها ، به غلط تصورمیکنند به او کمک کرده اند. اما این روش چقدر جواب میدهد؟ ما که نمیتوانیم تا ابد او را حبس و به خود وابسته کنیم چرا که دیر یا زود، از طرق دیگر به اجتماع وارد میشود و آنجاست که اهمیت آموزش و تربیت صحیح خود را نمایان میسازد. اعتماد به نفس یکی از این مهارت هاست که در ادامه به آن میپردازیم.
راهکارهای افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان
راهکارهای افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان بسته به اینکه نوجوان چه شخصیت و ویژگی هایی دارد تا حدی متفاوت میباشد اما به طورکلی میتوان در خصوص راهکارهای اعتماد به نفس در نوجوانانبه روشهای زیر اشاره کرد:
نقاط مثبت و توانایی های خود را بشناسید: ممکن است نوجوانی بگوید "من هیچ ویژگی خوبی ندارم "، " من سرتا پا اشتباه هستم"، " من هیچ توانایی ندارم" و مواردی از این دست که پیشنهاد میکنیم با مراجعه به مشاوره خانواده در جستوجوی صفات مثبت خود باشید و آنها را دسته بندی و یادداشت نمائید. با تهیه فهرست توانمندیهایتان شگفتزده خواهید شد و نسبت به خود حس مثبت پیدا میکنید. این مرحله یکی از مهم ترین راهکارهای افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان می باشد، که اهمیت پرداختن به آن را دو چندان میکند.
مسئوولیت پذیر باشید: خیلی از نوجوانان هستند که احساس همه توانی و قدرت لایتناهی دارند که از آنها در برابر هر مشکلی حمایت میکند. به همین خاطر وقتی در واقعیت دچارخطا و اشتباه میشوند شوکه میشوند و به جای پذیرش خطایشان و احساس مسئوولیت در مقابل آنها دیگران را مقصر و سرزنش میکنند ، و از آنها اجتناب میکنند.
دست از سرزنش کردن خود بردارید: "من احمق هستم"، " بازم گند زدم"، " دست و پا چلفتی هستم"؛ صحبت خیلی از نوجوانان در مورد شکستهایشان است. فراموش نکنید هیچ فردی کامل و بیعیب و نقص نیست و همه افراد شکست و ناکامی را کم و بیش تجربه کردهاند، پس شما اولین و اخرین نفر نخواهید بود.
حضور فعال درجمع: عضویت در باشگاه های ورزشی، فعالیت های فوق برنامه مدرسه ، حضور در انجمن های محله، رفتن به مسجد محله و تقویت باورهای معنوی و ارتباط با خدا، از جمله روشها در القای حس مهم و مفید بودن و تعلق گروهی در این دوره میباشد.
تقویت اعتماد به نفس در نوجوانان
در بحث شرکت کنید: تعدادی از افراد دراین دوره سنی به دنبال تایید و رضایت دیگران هستند به همین خاطر از اظهارنظر و ارائه عقیده مخالف با جمع خودداری میکنند و مطیع و گوش به فرمان هستند. به یاد داشته باشید هر فردی برای خود رای و طرز تفکر خاصی دارد که برخی مخالف و برخی موافق آن هستند و هیچ کس نمیتواند همه را از خود راضی نگه دارد.
نه گفتن: امروزه شاهد آمار رو به رشدی از افراد مصرفکننده مواد هستیم که وقتی علت آن را جویا میشویم اکثرا به ناتوانی در رد پیشنهاد دوستان برای مصرف مواد اشاره میکنند که علیرغم میل باطنیشان نتوانستند در مقابل خواسته های نابهجای دوستان نه بگویند. اگر فکر میکنید در این مهارت ضعیف هستید حتما به مشاور مراجعه و تحت آموزش قرار بگیرید.
به خودتان محبت کنید: در مقابل موفقیتها ولو کوچک و ناچیز، با خرید یک هدیه ساده، گفتن جملات مثبت و انرژی بخش به خودتان پاداش دهید.
لازم به ذکر است در اختلالات طیف افسردگی و اضطراب و برخی اختلالات شخصیت با کاهش اعتماد به نفس در فرد رو به رو میشویم که حتما باید تحت مشاوره خانواده و رواندرمانی قرار گیرند.در ادامه لازم میدانیم درخصوص روشهایی که والدین میتوانند با رعایت آنها به تقویت اعتماد به نفس در نوجوانان شان کمک نمایند اشارهای داشته باشیم.
راهکارهای تقویت اعتماد به نفس در نوجوانان توسط والدین
راهکارهای تقویت اعتماد به نفس در نوجوانانتوسط والدین نیز بیشمار میباشد که ما در این مقاله کاربردیترین راهکارهای تقویت اعتماد به نفس در نوجوانان توسط والدین برای شما آوردهایم.
الگوی عملی باشید نه صرفا کلامی: یکی از شکایتهای اصلی والدین این است:
" دوست دارم پسر یا دخترم در مهمانیها که دعوت میشویم، احوال پرسیکند، صحبت کند؛ اما همیشه پشت من یا پدرش قایم میشود یا خود را با گوشی مشغول میکند. پیشنهاد ما به والدین این است، از موثرترین راهکارهای تقویت اعتماد به نفس در نوجوانان توسط والدین، یعنی "الگوی عملی" استفاده نمایند. بدین صورت؛ هر آنچه را که مایل هستید به فرزندتان یاد دهید را در مثال و نمونه به او نشان دهید. البته نباید جنبه مقایسه با همسالان و ایجاد حس تبعیض و سرزنش داشته باشد.
ابراز محبت کنید: فرزندتان را نامشروط و بدون هیچ اما و اگری دوست بدارید. شما نباید او را از محبت خود محروم کنید حتی اگر اشتباهی از او سر بزند.
برای تقویت اعتماد به نفس در نوجوانان با صفات مثبت آنها را خطاب کنید: پسرعزیزم.... دختر قشنگم.... عزیزهدلم... پسرباهوشم.... دلبندم.... دخترمهربانم....، با این لحن به او نشان میدهید که متوجه ویژگیهای مثبتش هستید وآنها را به او یادآوری میکنید.
برای تقویت اعتماد به نفس در نوجوانان با آنها مشوت کنید: در مورد حل مسائل و امور منزل دورهم جمع شوید و راجع به نحوه حل مشکلات نظرخواهی کنید. در مقابل نظرات یکدیگرجبهه نگیرید و راهکارهای مختلف را با هم امتحان کنید.
برای تقویت اعتماد به نفس در نوجوانان به آنها حق انتخاب دهید: فرزند شما حق دارد در مورد نوع لباس و پوشش و نیازهای خود نظر بدهد و نباید او را از این حق محروم کنید چرا که با این کار جرات و جسارت و نیاز به استقلال او را سرکوب میکنید و این برای یک نوجوان اصلا خوشایند نیست.
سوالات متداول
اهمیت اعتماد به نفس در نوجوانان در چیست؟
با توجه به تغییرات و تحولاتی که در این سن برای نوجوان پیش میآید برای بسیاری از والدین تربیت و نوع برخورد با فرزند نوجوانشان به یک معضل و دغدغه تبدیل میشود و این خود گویای اهمیت این دوره از زندگی است.
اعتماد به نفس به چه معناست؟
اعتماد به نفس به زبان خیلی ساده «داشتن ایمان و باور قلبی نسبت به خود و توانمندی ها در مواجه با مسائل» تعریف میشود.
راهکارهای تقویت اعتماد به نفس در نوجوانان چیست؟
ابراز محبت کنید، با صفات مثبت او را خطاب کنید، با فرزندتان مشوت کنید و به او حق انتخاب دهید.
هدف مرکز مشاوره و روانشناسی آویژه از ارائه اطلاعات لازم در زمینه مشکلات روانی، افزایش آگاهی شماست تا با توسعه دانش خود، جهت ارتقا و بهبود کیفیت زندگی خود، گامی مهم بردارید. لطفا برای کسب اطلاعات بیشتر سایر مقالات متخصصان مرکز مشاوره آویژه را مطالعه نمایید .
در این راستا مرکز مشاوره روانشناسی آویژه خدمات متنوعی را در زمینه مشاوره اعتماد به نفس به شما هم میهنان عزیز ارائه میدهد.
منبع: 8 Essential Strategies for Raising a Confident Teen