روانشناسی شخصیت

چه چیزی باعث می شود افراد به طرق مختلف رفتار کنند؟ آیا ذات انسان ها خیر یا شر است؟ آیا رفتار انسان نتیجه عوامل محیطی یا طبیعت آن ها است؟ آیا انسان می تواند آزادانه دست به انتخاب بزند یا اینکه محکوم به جبر دنیاست؟ شخصیت انسان به وسیله خودش یا نیروهای خارج از کنترل فرد تعیین می شوند؟ آیا انسان ها براساس شباهت هایشان بهتر توصیف می شوند یا براساس بی همتایی و منحصر به فرد بودنشان؟ 

فیلسوفان و دانشمندان هزاران سال است که این سوال ها را طرح کرده و در مورد آن ها بحث کرده اند. روانشناسی شخصیت به بررسی دیدگاه های مختلف، کلیت شخصیت انسان و تفاوت های فردی بین انسان ها می پردازد. در این مقاله به تعریف روان شناسی شخصیت، دروس روانشناسی شخصیت، کتاب های روانشناسی شخصیت و کاربرد آن ارائه شده است.

روانشناسی شخصیت چیست

دیدگاه های مختلفی در تعریف شخصیت وجود دارد و نظریه پردازان در این خصوص به تعریف واحدی از شخصیت نرسیده اند. اما اغلب قبول دارند که واژه شخصیت از کلمه لاتین پرسونا گرفته شده، پرسونا به ماسک نمایشی که هنرپیشه های روم باستان، برای نشان دادن نقش یا ظاهری دروغین آن را بر چهره می زدند گفته می شود. اما این تنها برداشت سطحی از شخصیت انسان است و هنگامی که روانشناسان اصطلاح شخصیت را به کار می برند، منظورشان چیزی بیش از نقشی است که افراد بازی می کنند.

دیدگاه های مختلفی که در روانشناسی شخصیت وجود دارد، در مورد ماهیت انسان با هم توافق نظر ندارند و هر دیدگاه شخصیت را از دید خودش می بیند. با این اوصاف که همه نظریه پردازان حوزه شخصیت با یک تعریف واحد از شخصیت موافق نیستند، اما در تعریف شخصیت می توانیم بگوییم شخصیت، از صفات، یا گرایش هایی تشکیل می شود که به تفاوت های فردی در رفتار، ثابت بودن رفتار در طول زمان و تداوم رفتار در موقعیت های گوناگون می انجامد.

این صفات می تواند منحصر به فرد یا اینکه در برخی افراد مشترک باشد یا کل اعضای یک گونه در داشتن آن صفت سهم داشته باشند. ولی الگوی آن ها در هر فرد متفاوت است. پس می توان نتیجه گرفت هر چند افراد به طریقی شبیه دیگران هستند، اما شخصیت منحصر به فردی دارند. 

روانشناسی شخصیت با مشاهده کردن رفتارهای انسان، و پرسیدن سوال در خصوص ماهیت انسان و معنی دادن به این مشاهدات شخصیت افراد را از ابعاد مختلف بررسی می کنند. روان شناسان نیز مانند دانشمندان می کوشند به طور منظم به این بررسی بپردازند چرا که هدفشان این است که بتوانند پیش بینی هایی دقیق تر و با ثبات تری از شخصیت انسان ارائه دهند.

حتما بخوانید: تفاوت نسل ها از کودکی تا جوانی و پیری

دروس رشته روانشناسی شخصیت

روان شناسی شخصیت به طور علمی الگوهای شخصیت و تغییرات آن را مورد مطالعه قرار می دهد. این گرایش روانشناسی، نظریه های روانشناسی اجتماعی، شناختی، رفتاری و حتی تکاملی را ترسیم می کند. رشته روانشناسی شخصیت در مقطع کارشناسی ارشد وجود دارد. واحدهای درسی که در گرایش شخصیت تدریس می شود در دانشگاه های مختلف ایران مانند سایر رشته ها کمی متفاوت است و مواردی از پر تکرار ترین دروسی که ارائه می شود عبارتند از:

آسیب شناسی روانی

بررسی مکاتب شخصیت

بهداشت روانی در ایران و جهان

پیسکولوژی و نوروسایکولوژی

روان شناسی عمومی

روانشناسی رشد

کاربرد آزمون های شخصیت

علم النفس

هوش و استعداد و سنجش آن

سمینار یافته های جدید در روانشناسی 

بیشتر بخوانید: شخصیت کاریزماتیک

کتاب های روانشناسی شخصیت

کتاب های مختلفی در رشته روانشناسی شخصیت در ایران تالیف یا ترجمه شده است از جمله بهترین کتاب های روانشناسی شخصیت، کتاب دوان پی شولتز و سیدنی الن شولتز ترجمه یحیی سید محمدی است. که در این کتاب به نظریه‌های مختلف شخصیت مانند رویکردهای روانکاوی، صفات، انسان‌گرایی، مسائل شناختی، رفتاری و یادگیری اجتماعی، چگونگی تاثیر عواملی مانند نژاد، جنسیت و فرهنگ در مطالعه شخصیت و ارزیابی شخصیت و همچنین کارهای بالینی و تجربی می‌پردازد. از جمله کتاب های دیگری که به روانشناسی شخصیت می پردازد شامل موارد زیر می شود:

نظریه های شخصیت جس فیست، گرگوری فیست، یحیی سید محمدی انتشارات روان

روانشناسی شخصیت یوسف کریمی انتشارات ویرایش

مکتب‌ها و نظریه‌ها در روانشناسی شخصیت سعید شاملو انتشارات رشد

چکیده روانشناسی شخصیت ملکه مشهدی فراهانی - غلام‌علی افروز انتشارات وانیا

روانشناسی شخصیت از دیدگاه اسلامی علی‌اصغر احمدی انتشارات امیرکبیر (دانش امروز)

روانشناسی شخصیت (حوزه‌های دانش درباره ماهیت انسان) نویسنده رندی‌جی لارسن - دیویدام باس مترجم فرهاد جمهری و همکاران انتشارات رشد

روانشناسی شخصیت، نظریه و تحقیق، تالیف محمد جعفر جوادی و لارنس پرین، مترجم پروین کدیور انتشارات آییژ

ارزشیابی شخصیت، تالیف مرتضی ترخان انتشارات پیام نور

بیشتر بخوانید: شخصیت esfj

کاربرد روانشناسی شخصیت

اینکه روانشناسی شخصیت در قالب یک گرایش مجزا در دانشگاه ها تدریس می گردد این خود نشان از اهمیت شخصیت شناسی دارد. از زمان های گذشته اهمیت شخصیت شناسی حتی در دوران یونان باستان هم فیلسوفان آن زمان افراد را از نظر مزاج و خلق (مزاج چهارگانه خون، صفرای سیاه، بلغک و صفرای زرد) دسته بندی می کردند و معتقد بودند که انسان ها به چهار گروه دموی ‌مزاج، سوداوی ‌مزاج(مالیخولیایی)، بلغمی‌ مزاج و صفراوی ‌مزاج تقسیم می شوند.

در قرون 20 یعنی در قرون جدید هم در اروپا، اهمیت شخصیت شناسی مورد توجه روان شناسان آن دوره قرار گرفت. با وجود فروید و سپس یونگ این روند ادامه پیدا کرد و همچنان در حال حاضر نیز شخصیت شناسی در اروپا اهمیت ویژه ای دارد.

اولین کاربرد شخصیت شناسی به پذیرش خود و شناخت خویشتن یعنی شناخت ابعاد شخصیتی خود بر می گردد. روانشناسان معتقدند بعضی از عوامل مانند نژادی و تعصبات مانع از شناخت واقعی خود می شوند. بنابراین شناخت خود کار ساده ای نیست، اما زمانی که اطلاعات جامعی در خصوص شخصیت شناسی و جنبه های مختلف شخصیت کسب می کنیم شناخت خود راحت تر انجام می شود.

بسیاری از افراد موفق با شناخت نقاط قوت خود قادرند شغل و فعالیت متناسب با روحیه و استعدادهایشان را پیدا کنند. هدف گذاری و کشف استعدادهای خود کلید موفقیت در آینده خواهد بود

با شناخت شخصیت حتی می توان به نقاط ضعف و نقاط کور خود پی برد، پس لازم است افراد درک صحیحی از نقاط ضعف و قوت خود داشته باشند. تمامی برنامه های آینده ما شامل رشته تحصیلی، شغل، ازدواج و حتی انتخاب دوستان و محل زندگی باید براساس شناخت صحیح خویش انجام شود.

روانشناسی شخصیت کمک می کند تفاوت های فردی را در روابط اجتماعی خود در نظر گرفته و در این صورت از بروز اختلاف و سلب آرامش روحی و روانی در خود جلوگیری کنیم.

از دیگر کاربردهای روانشناسی شخصیت باعث تصمیم گیری درست در زمان های مناسب خصوصا در مواقع بحرانی، حل کردن مناقشات در زمان کوتاه تر، تاب آوری و تحمل سختی ها اشاره کرد.

بیشتر بخوانید: تست شخصیت شناسی mbti

سوالات متداول

1- ✔️ روانشناسی شخصیت چیست؟

✔️ روانشناسی شخصیت با مشاهده کردن رفتارهای انسان و پرسیدن سوال در خصوص ماهیت انسان و معنی دادن به این مشاهدات شخصیت افراد را از ابعاد مختلف بررسی می کند. جهت کسب اطلاعات بیشتر به متن مقاله مراجعه نمایید.

2- ✔️ دروس رشته روانشناسی شخصیت چیست؟

✔️ واحدهای درسی که در گرایش شخصیت تدریس می شود در دانشگاه های مختلف ایران مانند سایر رشته ها کمی متفاوت است و مواردی از پر تکرارترین دروسی که ارائه می شود مانند آسیب شناسی روانی، بررسی مکاتب شخصیت و سایر موارد می توانید به متن مقاله مراجعه کنید.

3- ✔️ کاربردی های روانشناسی شخصیت چیست؟

✔️ روان شناسی شخصیت از دیرباز مود توجه فلاسفه و دانشمندان قرار داشته است و اولین کاربرد شخصیت شناسی به شناخت خویشتن یعنی شناخت و پذیرش ابعاد شخصیتی خود بر می گردد. سایر کاربردهای روانشناسی شخصیت به طور کامل در متن مقاله ارائه شده است.

منبع : روانشناسی شخصیت