یکی از مهم ترین و بزرگ ترین موضوعاتی که انسان ها در دوران نوجوانی با آن مواجه خواهند شد، هویت یابی است. هویت یابی در نوجوانان می تواند بزرگ ترین چالشی باشد که روانشناسان روی آن تمرکز دارند. زیرا هویت یابی در نوجوانان به معنای شکل گیری هویت افرادی است که در آینده ای نه چندان دور عضو فعال اجتماع خواهند شد.
در این دوران نوجوانان می توانند شخصیت و ماهیت خود را بشناسند و از طریق آن به سلامت روحی و جسمی دست پیدا کنند. عوامل بسیار زیادی وجود دارند که در این چالش موثرند. از این عوامل می توان به خانواده، اجتماع، دوستان و ... اشاره نمود. به همین منظور در ادامه قصد داریم شما را با هر آنچه نیاز است در رابطه با هویت یابی در نوجوانان بدانید، به طور کامل آشنا کنیم.
هویت چیست
هویت به معنای من وجودی هر فرد است که به صورت منحصر به فرد و خاص تعریف شده است. هویت یابی در نوجوانان نیز به معنای شناخت ارزش های وجودی، باورها و ماهیت وجودی است که نوجوان در این دوران از زندگی باید به آن ها دست پیدا کند. این چالش معمولا در سنین 13 تا 18 سالگی ایجاد می شود. در این سال ها ابتدایی ترین سوالی که برای نوجوانان ایجاد می شود این است که " من چه کسی هستم؟" و همین سوال شروعی برای چالش هویت یابی در نوجوانان است.
اینکه فرهنگ و ارزش های شخصی و خانوادگی فرد چیست و چه چیزهایی برای او ارزش محسوب می شود. از جمله مواردی است که نوجوان در این دوران به آن ها پی خواهد برد. از آنجایی که تمامی انسان ها از شخصیتی یکسان برخوردار نیستند و ارزش های هر فرد با دیگری متفاوت است، این دوران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. زیرا ارزش ها و شخصیت ایجاد شده در دوران نوجوانی در آینده به عنوان بخشی از جامعه فعالیت خواهد نمود. بنابراین می توانند تاثیرات مثبت و یا منفی در جامعه داشته باشند. برخلاف آنچه در ظاهر پیداست، این چالش برای نوجوانان بسیار حساس و پیچیده است. بنابراین عبور از آن نیز نیازمند زمان و صبر بالای خودشان و خانواده آن ها است.
حتما بخوانید: دزدی در نوجوانان
هویت یابی در نوجوانان چیست
هویت یابی در نوجوانان به این معناست که افراد در این دوران می خواهند ارزش های خود را از نظر اجتماعی، شخصی، فرهنگی، جنسی، عاطفی و ... پیدا نمایند و سپس نسبت به آن ها تعهد پیدا کنند. این شرایط می تواند برای نوجوانان یک بحران جدی محسوب شود. از طرفی علاقه به خاص بودن و جذابیت جنسی می تواند مشکلات آن ها را در این مسیر افزایش دهد.
از آنجایی که در دوران نوجوانی افراد می خواهند خود را خاص، جذاب و ایده آل نشان دهند، ممکن است به سمت مدگرایی و غرب زدگی کشیده شوند. فراموش نکنید در صورتی که هویت یابی در نوجوانان به درستی و به شکلی ایده آل پیش برود، می تواند منجر به شخصیت سازی قوی و سالم در نوجوانان شود. معمولا نوجوانانی که این بحران را به سلامت پشت سر می گذارند، افراد سلامت تر، با عزت نفس بیشتر و مفیدتر در جامعه می باشند. تصمیم گیری های این افراد کمتر از سایرین دچار تزلزل می شود و به طور کلی انسان های مسئولیت پذیرتری هستند.
اما نکته قابل توجه این است که در صورت عدم هویت یابی درست و سلامت نوجوانان، مشکلات بسیار زیادی پیش روی آن ها قرار خواهد گرفت. این مشکلات می توانند در دوران نوجوانی فرد را به چالش بکشند و تا مدت های طولانی در زندگی فرد تاثیرات منفی داشته باشند.
اعتیاد به الکل و یا مواد مخدر، افسردگی، اختلال عصبی و پرخاشگری، اختلالات اضطرابی، تمایل به خودکشی، بزهکاری و ... نمونه هایی از مشکلات نوجوانانی است که به درستی نتوانسته اند هویت خود را پیدا کنند. از آنجایی که والدین نقش بسیار مهمی در هویت یابی در نوجوانان دارند، رفتار آن ها با نوجوانان تاثیر بسیار زیادی در نحوه شکل گیری هویت آن ها دارد. به همین دلیل بهتر است والدین در این دوران از مشاورین و روان شناسان متخصص برای کمک به فرزند خود، مشاوره بگیرند.
حتما بخوانید: مدگرایی در نوجوانان
انواع هویت یابی در نوجوانان
انواع هویت در نوجوانان متفاوت است و از انواع آن ها می توان به هویت جنسی، فردی، خانوادگی، فرهنگی و ... اشاره نمود. که در نهایت تمامی این هویت ها در کنار یکدیگر شخصیت نوجوان را تشکیل می دهند. به طور کلی انواع هویت یابی در نوجوانان به شرح زیر می باشند.
1هویت خانوادگی:
این هویت یابی به شناخت جایگاه فرد در خانواده و میزان کیفیت روابط اعضای خانواده با او می پردازد. این هویت یابی تاثیر بسیار زیادی در پایبندی فرد به خانواده دارد. از طرفی والدین در شکل گیری این نوع از هویت نوجوانان نقش بسیار موثری دارند.
2هویت فردی:
از دیگر شناخت های هویتی نوجوانان در این دوره دستیابی به هویت فردی است. که شامل ویژگی های شخصی هر فرد مانند مهارت ها، خصوصیات اخلاقی و رفتاری مثبت یا منفی او می باشد. تمامی عوامل موثر در اطراف نوجوانان مانند خانواده، دوستان، مدرسه، شرایط اجتماعی و ... در شکل گیری این هویت نقش دارند.
3هویت فرهنگی:
این نوع از هویت یابی را می توان احساس تعلق و یا تعهد فرد به یک گروه مشخص و یا ارزش های مشخص دانست.
نکته: توجه داشته باشید که عوامل متعددی وجود دارند که در نحوه هویت یابی نوجوان موثرند. از مهم ترین عوامل موثر در شکل گیری هویت یابی در نوجوانان می توان به عوامل شناختی مانند تجربه های فردی و خانوادگی، والدین و نحوه تربیت آن ها، عوامل اقتصادی مانند رفاه بیش از حد و یا فقر، شرایط اجتماعی و محیط زندگی، تفاوت های جنسیتی و ویژگی های ذاتی دخترها و پسرها اشاره نمود. بنابراین توجه نمودن به این عوامل جهت شکل گیری بهتر هویت در نوجوانان از اهمیت بسیار بالایی برای والدین برخوردار است.
حتما بخوانید: تست افسردگی برای نوجوانان
نحوه شکل گیری هویت در نوجوان
شکل گیری هویت در نوجوانان مراحل مختلفی دارد. که در هر کدام از این مراحل هویت به یک حالت مشخصی در نوجوان شکل می گیرد. به طور کلی مسیر هویت یابی در نوجوانان به صورت زیر است.
پراکندگی هویت:
در این مرحله از هویت یابی، نوجوانان هیچگونه پایبندی به ارزش های اخلاقی و رفتاری ندارند. بنابراین نسبت به مسائل مختلف بی تفاوت می باشند. این مرحله پایین ترین درجه هویت یابی در نوجوانان است. زیرا مسئولیت پذیری و تعهد در این مرحله جایی ندارد و نوجوانان به صورت روزانه در رابطه با ارزش های مختلف نظرشان تغییر می کند.
وقفه هویت:
در مرحله بعدی نوجوانان دچار وقفه در هویت یابی می شوند. بنابراین نمی توانند ارزش مشخصی را برای خود انتخاب نمایند. نوسان میان ارزش های انتخابی، آشفتگی و سردرگمی از ابتدایی ترین احساساتی است که نوجوانان در این دوران تجربه می نمایند. معمولا نوجوانان در این مرحله دائما نسبت به انتخاب خود مشکوک هستند و نمی دانند چه چیزی را باید بپذیرند.
ضبط نمودن هویت:
مرحله بعدی هویت یابی در نوجوانان ضبط هویت است. در این مرحله نوجوان ارزش های قبلی خود را ثبت نموده و دیگر ارزش های جدید را بررسی نمی کند. البته برخی از ارزش ها ممکن است در این دوران انعطاف پذیرتر بوده و به مرور زمان کمی تغییر پیدا کنند. در این مرحله معمولا نوجوانان تا حدودی عقیده، باور و تعهدات خود را دارند، که معمولا با پیروی نمودن از خانواده و جامعه اطرافشان به آن ها دست پیدا کرده اند.
هویت یابی:
در نهایت نیز نوجوان به کسب هویت می پردازد. بحران ها را پشت سر گذاشته و ارزش های مخصوص به خود را برگزیده است. بنابراین می داند که دقیقا چه چیزی می خواهند و اهداف او در چه راستایی باید باشد.
حتما بخوانید: سیگار کشیدن نوجوانان
مشکلات رایج در هویت یابی نوجوانان
نوجوانان در روند هویت یابی با مشکلاتی رو به رو می شوند که در این جا برخی از رایج ترین آن ها ذکر شده است.
سردرگمی و آشفتگی:
یکی از ابتدایی ترین مشکلات رایج هویت یابی در نوجوانان سردرگمی و آشفتگی آن ها به جهت شناخت ارزش های درست است. معمولا در این دوران از زندگی نوجوانان دائما ارزش های خود را تغییر می دهند تا زمانی که به ارزش هایی مشخص دست پیدا کنند. به همین دلیل به شدت دچار سردرگمی و تشویش می شوند.
اختلاف میان والدین و نوجوانان:
از دیگر مشکلاتی که در این دوران وجود دارد. عدم درک نوجوانان توسط والدین است. بسیاری از والدین دلیل رفتارهای چندگانه نوجوانان را نمی دانند و غرور آن ها را در این دوران مد نظر قرار نمی دهند. به همین دلیل ممکن است دچار اختلاف با فرزند خود شوند و این اختلافات منجر به آشفتگی بیشتر هویت یابی نوجوانان می شود.
مشکلات ناشی از ناتوانی هویت یابی در نوجوانان:
فقر، سختگیری بیش از اندازه والدین، دوستان نامناسب و ... از عواملی هستند که منجر به ناتوانی در هویت یابی نوجوان می شوند. همین موضوع می تواند باعث مشکلات دیگری در هویت یابی نوجوان شود. که از مهم ترین آن ها می توان به افسردگی، اضطراب شدید، تمایل به خودکشی، اعتیاد به الکل و مواد مخدر اشاره نمود.
در ادامه بخوانید: نحوه رفتار با نوجوان
سوالات متداول
1- ✔️ هویت یابی در نوجوانان چیست؟
✔️ هویت یابی در نوجوانان به این معناست که افراد در این دوران می خواهند ارزش های خود را در حوزه های مختلف دریابند که در متن مقاله توضیح داده شده است.
2- ✔️ انواع هویت یابی در نوجوانان چیست؟
✔️ انواع هویت در نوجوانان متفاوت است و در نهایت تمامی این هویت ها در کنار یکدیگر شخصیت نوجوان را می سازند که در متن مقاله مطرح شده است.
3- ✔️ نحوه شکل گیری هویت در نوجوانان چگونه است؟
✔️ شکل گیری هویت در نوجوانان مراحل مختلفی دارد که در هر کدام از این مراحل هویت به یک حالت مشخصی در نوجوان شکل می گیرد که در متن مقاله شرح داده شده است.
منبع : هویت یابی در نوجوانان