قسمت، مقدر، نصیب، دولت، اقبال، سعادت، اختر، طالع، کوکب، برج طالع:
بزرگانش گفتند کز بیش و کم **** اگر بخت یاور بود نیست غم
اسدی طوسی
اگر به هر سر مویت هنر دو صد باشد **** هنر به کار نیاید چو بخت بد باشد
سعدی
ما آزموده ایم درین شهر بخت خویش **** باید برون کشید ازین ورطه رخت خویش
حافظ
اعتقاد به بخت یعنی تأثیر نیروهای ماورائی در سرنوشت انسان ها در بین تمام اقوام و ملل کم و بیش وجود دارد. اگرچه این تأثیر در بعضی موارد منفی(بدبخت) و در برخی موارد مثبت(خوشبخت) است، ولی بیشتر به معنی مثبت (فال نیک زدن) به کار می رود. برخی بخت را قابل تغییر و مغلوب توکّل به حق می دانند.
نکوهش مکن چرخ نیلوفری را **** برون کن ز سر باد و خیره‌سری را
بری دان از افعال چرخ برین را **** نشاید ز دانا نکوهش بری را...
درخت تو گر بار دانش بگیرد **** به زیر آوری چرخ نیلوفری را
ناصر خسرو
در قرآن مجید به صراحت بیان شده است: «مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ أَسَاءَ فَعَلَیْهَا وَ مَا رَبُّکَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ؛ هر کس کار شایسته کند به سود خود اوست و هر کس بدی کند به زیان خود اوست و پروردگار تو نسبت به بندگان ستمکار نیست.» (فصلت، آیه۴۶) یعنی هر کسی محصول عمل خوب و بد خود را ـ در دنیا و آخرت ـ می چیند و ربطی به شانس، طالع و اقبال ندارد.
اما برخی بنا به حدیث نبوی: «السَّعیدُ مَنْ سَعِد فی بَطْنِ اُمِّهِ وَ الشَّقیُّ مَنْ شَقِیَ فی بَطْنِ اُمِّهِ؛ خوشبخت، کسی است که در رَحِم مادرش خوش بخت شده است و بدبخت، کسی است که در رَحِم مادرش بدبخت شده است.» (توحید صدوق، ج3، ص356، کنزالعمال، ج1، ص107) به جبری و محتوم بودن بخت و تقدیر معتقدند و اراده و کوشش را بیاثر می دانند. بی شک چنین برداشت از حدیث اشتباه است. امام کاظم(ع) این حدیث را این گونه تفسیر فرموده اند: «الشَّقیُّ مَن عَلِمَ اللّهُ وَ هُوَ فی بَطنِ أُمِّهِ أَنَّهُ سَیَعمَلُ أَعمالَ الأَشقیاءِ وَ السَّعیدُ مَن عَلِمَ اللّهُ وَ هُوَ فی بَطنِ أُمِّهِ أَنَّهُ سَیَعمَلُ أَعمالَ السُّعداء؛ بدبخت، کسی است که خداوند از همان زمانی که او در رحم مادرش است، می داند که او کارهای بدبختان را خواهد کرد و خوش بخت، کسی است که خداوند از همان زمانی که او در رحم مادرش است، می داند که او کارهای انسان های خوشبخت را انجام خواهد داد.» (بحارالانوار، ج۵، ص۱۵۷)
کاربرد اصطلاحات نجومی چون اُسطرلاب، تثلیث، تربیع، تسدیس، رصد بستن، قِران و مقارنه، طالع دیدن و نیز رواج اصطلاحاتی نظیر سعد و نحس و دلالت آن بر سرنوشت بشر می تواند ناشی از این اعتقاد باشد.
ملالتی که کشیدی سعادتی دهدت **** که مشتری نسق کار خود از آن گیرد
حافظ
جز طالع مبارک از مشتری چه یابی **** جز نقدهای روشن از کان زر چه آید
مولوی
شانس هم از لحاظ عقلی و هم از نظر فلسفی هیچ تأثیری در سرنوشت انسان ندارد و تأثیر آن در سرنوشت هم در قرآن و هم در روایات مردود شناخته شده است. مسائلی از قبیل: شانس، طالع، بخت و... صحیح نیست و پایة دینی ندارد و قرآن با صراحت کامل سرنوشت هر کس را به دست خودش می داند. در قرآن مجید آمده است: «لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لایُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلامَرَدَّ لَهُ وَ مَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَالٍ؛ برای او فرشتگانی است که پی در پی او را به فرمان خدا از پیش رو و از پشت سرش پاسداری می کنند در حقیقت خدا حال قومی را تغییر نمی دهد تا آنان حال خود را تغییر دهند و چون خدا برای قومی آسیبی بخواهد هیچ برگشتی برای آن نیست و غیر از او حامی برای آنان نخواهد بود.»(رعد، آیه۱۱)